Từ thay đổi tư duy đến hành động cụ thể

Ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Điện Biên, đánh giá rằng việc tổ chức lại bộ máy hành chính đòi hỏi cấp xã phải chủ động hơn, nắm chắc tình hình từng địa bàn và dẫn dắt người dân tham gia phát triển nông thôn.

Theo ông Lê Xuân Cảnh, chương trình hành động của tỉnh trong giai đoạn mới sẽ đặt trọng tâm vào nâng chất các tiêu chí, tăng cường sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và khơi dậy nội lực cộng đồng. Cấp ủy cơ sở được coi là đầu mối then chốt để kết nối chính sách với thực tiễn, bảo đảm tiến độ và chất lượng các tiêu chí NTM trên toàn tỉnh.

Ở xã Na Sang, phong trào xây dựng NTM duy trì ổn định nhiều năm nay. Nền tảng của kết quả này không đến từ nguồn lực lớn mà từ thay đổi trong nhận thức của người dân. Cán bộ, đảng viên bám bản, kiên trì giải thích để bà con hiểu rằng phát triển là việc của cộng đồng chứ không thể chỉ trông vào hỗ trợ.

Ông Chớ A Sình, bản Sa Lông, chia sẻ: “Hồi trước nhiều người còn quen chờ Nhà nước giúp. Giờ thì bà con biết rồi, muốn khá phải tự mình lo. Nhà tôi cũng cố gắng làm ăn, đổi giống ngô, trồng thêm cây ăn quả, nuôi thêm bò, gà. Thấy bản đổi thay, ai cũng mừng, cũng muốn làm tốt hơn”.

Từ những việc nhỏ như hiến đất mở đường, góp công dựng nhà văn hóa cho đến việc chỉnh trang bản làng, người dân Na Sang đều tham gia. Không khí ấy lan dần từ Sa Lông đến Hin 1. Tại Hin 1, hai hộ gia đình của anh Lường Văn Ơn và anh Lường Văn Piến tự nguyện xin thoát khỏi diện nghèo, cận nghèo. Người dân trong bản nhìn vào đó mà hiểu rằng thoát nghèo là việc làm từ ý chí bản thân chứ không phải chuyện chờ đợi.

Chủ tịch UBND xã Na Sang, ông Trần Hồng Quân, đã đến tận bản để biểu dương các hộ. Ông Quân coi đây là điểm sáng của phong trào NTM ở địa phương, là kết quả trực tiếp của công tác vận động, bám dân và là dấu hiệu tích cực cho thấy khát vọng làm chủ cuộc sống ngày càng rõ trong cộng đồng.

Nơi cấp ủy mạnh, phong trào chuyển biến rõ

Kinh nghiệm tại Na Sang cũng là thực tế chung ở nhiều xã của tỉnh Điện Biên. Nơi nào cấp ủy kiên quyết, nơi đó phong trào NTM có bước tiến rõ rệt. Vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên quyết định mức độ lan tỏa trong dân.

Xã Mường Tùng là ví dụ khác. Dù có điều kiện thuận lợi hơn nhiều xã vùng cao, nhưng những năm trước, tư tưởng trông chờ vẫn phổ biến, khiến việc huy động sức dân gặp trở ngại. Gần đây, cấp ủy xã đẩy mạnh tuyên truyền theo hướng gần gũi, dễ hiểu; đảng viên xuống từng bản, trao đổi thẳng thắn với người dân. Nhờ vậy, cách nghĩ, cách làm của bà con đã thay đổi.

Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Mường Tùng, ông Nguyễn Thành Long, cho biết cái khó nhất không phải là thiếu nguồn lực mà là thiếu thay đổi trong nhận thức. Nếu cấp ủy không kiên trì vận động, không giải thích tỉ mỉ thì dù đầu tư lớn đến đâu cũng khó đạt chuẩn.

Xã Mường Tùng hiện phát huy vai trò của 29 chi, Đảng bộ trực thuộc trong định hướng phát triển sản xuất. Người dân được khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng kỹ thuật mới để tăng năng suất. Cùng với đó, xã huy động nhân dân góp công, góp của làm đường, sửa nhà văn hóa, nâng cấp hạ tầng giao thông, những việc ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống nên bà con đồng tình.

Đến hết tháng 7/2025, tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM của tỉnh Điện Biên vẫn dưới 30%. Trước thời điểm thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, có ba huyện chưa có xã đạt chuẩn. Khi chuyển sang mô hình hai cấp, Điện Biên không còn đơn vị cấp huyện, dẫn đến việc rà soát, đánh giá lại hệ thống tiêu chí phải làm từ đầu. Tính đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh chưa có xã nào đạt chuẩn NTM theo chuẩn mới.

Nhiều khó khăn, nhiều kỳ vọng

Tiến độ ở các địa phương không đồng đều. Các xã vùng sâu, vùng xa chậm hơn do hạ tầng thiếu đồng bộ, nhiều công trình xuống cấp nhưng chưa được sửa chữa kịp thời. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn mới đạt khoảng 19,5 triệu đồng/người/năm (năm 2024), trong khi tỷ lệ nghèo đa chiều còn gần 40%.

Trước tình hình đó, nhiều xã đưa nhiệm vụ xây dựng NTM vào nghị quyết chi bộ. Việc phân công đảng viên phụ trách từng bản, từng cụm dân cư giúp nắm sát tình hình, tháo gỡ vướng mắc ngay khi phát sinh. Cách làm này hạn chế tư tưởng thụ động, đồng thời tạo sự gắn bó giữa cán bộ và người dân.

Ở xã Búng Lao, Bí thư Đảng ủy Tạ Mạnh Cường cho biết ngay từ đầu nhiệm kỳ, cấp ủy đã xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm. Mỗi đảng viên được giao nhiệm vụ rõ ràng và phải nêu gương thực hiện. Khi cán bộ làm gương, bà con tự giác hơn, phong trào đi vào nề nếp.

Tỉnh Điện Biên đặt mục tiêu đến năm 2030, 60% xã đạt hoặc cơ bản đạt chuẩn NTM. Để thực hiện mục tiêu này, ngoài việc tận dụng các cơ chế, chính sách từ Trung ương và tỉnh, vai trò lãnh đạo của cấp ủy cơ sở tiếp tục được coi là yếu tố then chốt. Tuyên truyền phải gần dân, đúng ngôn ngữ, đúng cách người dân tiếp nhận. Các hoạt động huy động cộng đồng phải minh bạch, rõ ràng và phù hợp điều kiện từng bản.

Câu chuyện ở Na Sang, Hin 1, Mường Tùng hay Búng Lao đều cho thấy một điểm chung, khi người dân thấy mình là chủ thể, họ sẵn sàng tham gia. Cấp ủy cơ sở chính là người “khởi xướng”, giúp bà con nhận ra rằng phát triển nông thôn không phải việc của riêng Nhà nước.

Trong định hướng giai đoạn 2026 – 2030, tỉnh Điện Biên tiếp tục coi xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Ý kiến của ông Lê Xuân Cảnh và lãnh đạo các địa phương đều nhấn mạnh rằng phong trào chỉ có thể bền vững khi cấp ủy cơ sở phát huy vai trò dẫn dắt, còn người dân giữ vai trò trung tâm.