Với việc mua sắm hạn chế trong các tháng tới do kỳ nghỉ lễ và các thách thức hậu cần, nhiều bên vẫn ở trong trạng thái chờ đợi và quan sát, mong đợi những cập nhật mới nhất về chính sách thuế quan và tình hình cung cấp nguyên liệu thô.

Thị trường cá rô phi và cá tra toàn cầu đang trong tình trạng bất ổn, với sự lo ngại về các thay đổi thuế quan sắp tới. Mặc dù có thông tin đồn đoán về khả năng "mua hoảng loạn" trước khi các mức thuế mới có hiệu lực trong vài tháng tới, nhưng thực tế, những động thái trên thị trường vẫn khá hạn chế.

Thị trường cá rô phi: Sự cân bằng mong manh

Thị trường cá rô phi tại Hoa Kỳ, đặc biệt là từ Trung Quốc, hiện đang ở trạng thái thận trọng. Giá cá rô phi bán buôn đã ổn định phần nào, một phần nhờ vào sự chuẩn bị trước kỳ nghỉ lễ. Tuy nhiên, vấn đề nguồn cung vẫn chưa được giải quyết, và sự không chắc chắn về thuế quan tiếp tục tạo ra áp lực tăng giá. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ trước dịp Tết Nguyên Đán và Mùa Chay đã khiến các hoạt động giao dịch trở nên trầm lắng, với nhiều người mua tích trữ hàng hóa. Một số nhà nhập khẩu dự kiến sẽ chỉ thực hiện các lô hàng nhỏ vào tháng 2, khi các nhà máy chế biến trở lại hoạt động sau kỳ nghỉ lễ.

Bên cạnh đó, việc thiếu hụt nguồn cung các kích cỡ nhỏ hơn 2-5 oz đang tạo ra khó khăn cho các nhà nhập khẩu. Nông dân hiện đang tập trung sản xuất cá lớn hơn để gia tăng lợi nhuận, khiến cho nguồn cung tại các điểm bán lẻ giảm. Tình trạng nguồn cung khu vực hiện vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở Hải Nam, nơi các nỗ lực phục hồi sau cơn bão mùa thu năm ngoái vẫn đang tiếp diễn. Quảng Đông có nguồn cung tốt hơn nhưng vẫn chưa ổn định.

Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá cá rô phi là khả năng áp dụng các mức thuế quan mới. Mặc dù có những tin đồn về việc xảy ra tình trạng "mua hoảng loạn", thị trường hiện tại vẫn chưa phản ứng mạnh mẽ, và việc giao hàng cũng đang gặp khó khăn do thời gian vận chuyển dài. Tuy nhiên, nếu thuế quan tăng, điều này có thể sẽ đẩy giá cá rô phi lên cao hơn nữa, dù hiện tại mức giá đã có xu hướng ổn định.

Thị trường cá tra: Thận trọng và nhiều biến động

Thị trường cá tra tại Hoa Kỳ vẫn đang duy trì tình trạng trầm lắng. Mặc dù các nhà sản xuất cá tra tại Việt Nam hy vọng giá sẽ tăng, nhưng sự yếu kém của nhu cầu toàn cầu và các rào cản pháp lý như luật chống bán phá giá vẫn đang tác động mạnh mẽ. Những biến động về nguồn cung, đặc biệt là sự thay đổi của các công ty lớn như Vĩnh Hoàn, đã khiến tình hình thị trường trở nên khó đoán.

Một số trang trại có thể đang giảm sản lượng dự đoán sẽ thiếu hụt nguyên liệu thô trong vòng 4-6 tháng tới. Điều này có thể dẫn đến sự tăng giá, nhưng quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào nhu cầu, đặc biệt là ảnh hưởng của các quyết định thuế quan trong thời gian tới.

Thuế quan tiếp tục là yếu tố gây lo ngại đối với cả cá rô phi và cá tra. Nhiều nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ coi thuế quan như một nguồn thu trực tiếp, điều này khiến khả năng tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Việt Nam – hai quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ – trở nên khả thi. Việc thực thi thuế quan cũng không phải là đơn giản, bởi khi các biện pháp này bị giám sát kém, thị trường có thể bị bóp méo, tạo cơ hội cho các nhà nhập khẩu không trung thực làm suy yếu các hoạt động thương mại hợp pháp.

Được biết, diện tích thả nuôi cá tra năm 2024 của ta đạt 5,7 nghìn ha, bằng với năm 2023; Sản lượng đạt 1,787 triệu tấn, tăng 4,3% so với năm 2023 (1,713 triệu tấn).

Diện tích nuôi cá rô phi đạt 30 nghìn ha; Sản lượng 300 nghìn tấn, tương đương năm 2023.

Cùng với đó, các doanh nghiệp và hợp tác xã đã tích cực đầu tư vào các trang trại nuôi trồng đạt tiêu chuẩn quốc tế, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Các sản phẩm như tôm sú, tôm thẻ chân trắng, và cá tra đã có bước phát triển mạnh mẽ về cả số lượng lẫn chất lượng.

Về thị trường, xét riêng cá tra, trong 10 năm trở lại đây, năm 2017 Trung Quốc lần đầu tiên soán “ngôi vương” của Mỹ và trở thành thị trường NK nhiều nhất cá tra Việt Nam. Một năm sau, năm 2018, Mỹ lập tức lấy lại vị trí của mình. XK cá tra sang Mỹ năm 2018 đạt 550 triệu USD, trong khi XK sang Trung Quốc đạt 529 triệu USD.

Tuy nhiên, XK cá tra sang Mỹ từ năm 2019 đến nay không thể tăng trưởng mạnh mẽ do vẫn vướng vấn đề về thuế chống bán phá giá. Và Trung Quốc chính là thị trường dẫn đầu về NK cá tra Việt Nam trong 6 năm liên tiếp trở lại đây.

Năm 2024, XK cá tra sang Trung Quốc đóng góp 29% trong tổng giá trị Việt Nam XK sang các thị trường. Tháng 10/2024 ghi nhận là tháng kim ngạch XK cá tra Việt Nam sang Trung Quốc & HK đạt cao nhất kể từ đầu năm, với hơn 61 triệu USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2023. 

Các sản phẩm phile cá tra đông lạnh từ Việt Nam rất được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng. Qúy IV/2024, giá trị XK sản phẩm này sang Trung Quốc đạt hơn 100 triệu USD, tăng 62% so với Qúy IV/2023. Năm 2024, XK phile cá tra đông lạnh sang Trung Quốc & HK đạt 349 triệu USD, giảm 6% so với cùng kỳ năm trước đó, chiếm 60% tỷ trọng trong tổng XK cá tra sang thị trường này.

Qúy IV/2024, Trung Quốc tăng cường NK cá khô và các sản phẩm đông lạnh khác (nguyên con, cắt khúc, bong bóng,...) tăng 7% so với cùng kỳ năm 2023. XK cá tra GTGT trong Qúy IV/2024 ghi nhận tăng trưởng 92% so với cùng kỳ năm 2023.

Mỹ và Trung Quốc hiện đang là top 2 thị trường NK nhiều nhất cá tra Việt Nam. Năm 2025, vị trí top 1 của thị trường Trung Quốc liệu có bị điều chỉnh khi mới đây Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký Thỏa thuận song phương về việc dỡ bỏ thuế chống bán phá giá đối với cá phile XK từ Việt Nam?

Việc Hoa Kỳ thực thi phán quyết của WTO mở ra cơ hội lớn cho XK cá tra Việt Nam ổn định hơn sang thị trường Mỹ. Điều này cũng góp phần quan trọng trong việc thể hiện thiện chí tăng cường mối quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, nhất là trong bối cảnh 2 nước đã nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện.