Quê tôi Cần Thơ có rất nhiều loài hoa bình dị, thân thương. Nhưng không biết tại sao tôi lại yêu hoa lục bình tím đến thế. Loài hoa lục bình này vừa trôi vừa nở đã đi vào tâm hồn tôi từ thuở ấu thơ, đúng như một nhà thơ nào đó cũng đã cảm xúc thành lời: “Có một loài hoa vừa trôi vừa nở/ Em lấy chồng rồi anh ở vậy thôi!”.
Ở nhiều miền quê, lục bình còn được gọi là bèo Tây, bèo Nhật Bản, thường nở rộ trong mùa hè, có hoa màu tim tím rất nên thơ. Nhưng sắc hoa lục bình không tím như hoa mua, cũng không giống như violette tím ngắt trời chiều, mà hoa lục bình tím với sắc biêng biếc, có 6 nhụy hoa ngắn dài trông thật lãng mạn và đã làm say đắm bao lòng người.
Tuy cũng là hoa đồng cỏ nội, nhưng lục bình lại là loại thủy sinh, thân thảo, nổi trôi dạt khắp miền sông nước. Cứ thế, lục bình thầm lặng, suốt đời chịu cảnh “bèo dạt hoa trôi”, xa lánh những nơi cao sang quyền quý, chỉ thích lênh đênh trên dòng nước, lững lờ trên sông rạch.
Là một loài hoa đồng nội dân dã, quê mùa, lục bình luôn gần gũi thân thương với người dân quê, đối với tuổi thơ tôi. Bước ra đường, ra con rạch, bờ kênh là gặp lục bình; đi xuồng hay bơi lội trên sông chỗ nào cũng có lục bình.
Thời tôi còn cắp sách, lũ trẻ miệt vườn thường tắm sông rồi rủ nhau ngắt hoa tím lục bình về chơi nhà chòi, tổ chức thành đám rước cô dâu. Khi lớn lên, tôi lại ngắt hoa và cọng non lục bình về cho mẹ nấu canh chua. Tất cả những kỷ niệm thời thơ ấu đó đã đi vào ký ức tuổi thơ tôi và trở thành hoài niệm. Thế nhưng lục bình vẫn nở hoa tươi thắm, mầu tím biếc vẫn tràn ngập trên các dòng sông.
Hồi nào lục bình chỉ là cây hoang dại, ngày nay nó là cây đa dụng. Trong ẩm thực dân gian, hoa lục bình, cọng non lục bình đều là loại rau sạch, rau sinh thái đi kèm với các món ăn ngon như mắm kho, cá kho, canh chua. Ngoài ra, bông và ngó lục bình còn là món xào vừa ngon vừa lạ miệng. Miệt đồng, bà con nông dân còn sử dụng lục bình để lọc sạch nước ao hồ, cho heo ăn, đắp gốc ủ cho cây và làm dịu mát nhiệt độ cho ao mương nuôi cá.
Từ khi nền công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp phát triển, cây lục bình bỗng dưng lên ngôi. Gần hai thập kỷ nay, nhiều công ty đã tận dụng cọng lục bình phơi khô làm ra nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới, giải quyết công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động ở địa phương.
Thế là cây lục bình hồi nào chỉ là một loài “bèo dạt hoa trôi”, giờ đây đã được những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân hóa thân thành những sản phẩm quý giá, góp phần làm giàu cho quê hương, đất nước.
