Tiềm năng lợi thế nông nghiệp Sa Pa

Sa Pa là vùng núi cao ở phía tây tỉnh Lào Cai, có cao độ khoảng 1.500m so với mực nước biển, khí hậu ôn đới mát mẻ quanh năm, thổ nhưỡng màu mỡ, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ cùng bản sắc văn hóa phong phú của nhiều dân tộc. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển nông nghiệp đặc thù gắn với du lịch bền vững.

Với lợi thế là trung tâm du lịch-dịch vụ của toàn vùng, phường Sa Pa có tốc độ tăng trưởng du lịch mạnh mẽ. Sa Pa xác định du lịch-dịch vụ là ngành kinh tế mũi nhọn, nông nghiệp giữ vai trò nền tảng phục vụ kinh tế hộ gia đình, cung cấp sản phẩm cho chuỗi giá trị du lịch.

Những năm qua, Sa Pa đã tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao, nông nghiệp hữu cơ, đồng thời tăng cường ứng dụng khoa học-công nghệ vào sản xuất.

Các giải pháp này đã góp phần giảm giá thành, nâng cao hiệu quả kinh tế và giá trị sản phẩm trên một đơn vị diện tích; đến nay, giá trị sản xuất bình quân đạt khoảng 160 triệu đồng/ha đất trồng trọt và nuôi trồng thủy sản.

Phường luôn chú trọng gắn sản xuất nông nghiệp với phát triển du lịch và dịch vụ: Vừa cung cấp sản phẩm chất lượng cho thị trường du lịch, vừa hình thành các mô hình nông nghiệp trải nghiệm phục vụ du khách.

Nhiều mô hình được du khách yêu thích, tiêu biểu như: Vườn dâu tây của Hợp tác xã rau quả Thắng Lợi; Vườn cà chua của Công ty TNHH Tân Minh Phát; Trang trại cá nước lạnh của Hợp tác xã chế biến thủy sản nước lạnh; Dịch vụ tắm lá thuốc người Dao đỏ của Công ty TNHH Hùng Dũng.

Đặc biệt, đã có 2 mô hình được Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận là điểm du lịch và hoạt động hiệu quả: Vườn hồng cổ Sâu Chua và Vườn hồng Mộng Mơ.

Ngoài ra, trên địa bàn còn có 2 Trung tâm nghiên cứu: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây ôn đới, Trung tâm Nghiên cứu cá nước lạnh – đều triển khai các mô hình thí điểm cho người dân và du khách tham quan, trải nghiệm, góp phần quảng bá và giới thiệu sản phẩm nông nghiệp.

Bên cạnh những thuận lợi, quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa của phường Sa Pa vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Địa hình phức tạp, chia cắt mạnh, gây khó khăn cho việc áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất. Hệ thống giao thông đến nhiều vùng sản xuất còn hạn chế, làm tăng chi phí đầu tư và vận chuyển.

Sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, manh mún; liên kết chuỗi giá trị chưa chặt chẽ; chất lượng nông sản chưa đồng đều. Ứng dụng khoa học-công nghệ, đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa hữu cơ, còn hạn chế; toàn phường mới có khoảng 1,5ha diện tích sản xuất hữu cơ.

Thiên tai, dịch bệnh vẫn xảy ra, gây thiệt hại cho sản xuất. Yêu cầu thị trường ngày càng cao, đòi hỏi sản phẩm chế biến sâu, chất lượng ổn định. Sức ép cạnh tranh lớn từ nông sản các tỉnh khác và hàng nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc.

Sự gắn kết giữa chuỗi cung ứng nông sản sạch với sản phẩm du lịch mới ở mức sơ khai, chưa khai thác được hết tiềm năng, lợi thế của địa phương. Các mô hình nông nghiệp gắn với du lịch chủ yếu tự phát, do cá nhân hoặc đơn vị tự đầu tư với quy mô nhỏ, thiếu đồng bộ. Chưa có hướng dẫn cụ thể và chính sách hỗ trợ phát triển du lịch nông nghiệp, bảo tồn và khai thác giá trị nông nghiệp bản địa, văn hóa truyền thống một cách chuyên nghiệp.

Một số mô hình có ý tưởng và kế hoạch đầu tư nhưng chưa thể triển khai do chưa hoàn thiện hạ tầng. Có mô hình phải tạm dừng hoạt động do vướng mắc về xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ nông nghiệp gắn với du lịch.

Một số thương hiệu như “Cá hồi Sa Pa”, “Rau ôn đới Sa Pa” đã được định vị, nhưng tình trạng hàng giả, hàng nhái, hoặc sản phẩm từ nơi khác gắn mác “đặc sản Sa Pa” vẫn tồn tại. Điều này làm du khách hoang mang về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng xấu đến uy tín và thương hiệu du lịch Sa Pa.

Nhiều hoạt động du lịch hiện nay chủ yếu dừng ở tham quan, chụp ảnh, ăn uống phổ thông, chưa khai thác sâu sự kết nối giữa du khách với đất, cây trồng, người nông dân và câu chuyện văn hóa, tri thức bản địa. Xu hướng du lịch hiện đại, đặc biệt từ giới trẻ, đòi hỏi trải nghiệm chân thực, tương tác, cá nhân hóa và có tính giáo dục, điều mà Sa Pa chưa phát huy mạnh.

Những vấn đề này đặt ra câu hỏi chiến lược: Làm thế nào để biến tiềm năng nông nghiệp hữu cơ thành động lực kinh tế thực sự, mang lại giá trị gia tăng cao cho người dân, đồng thời tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo, không thể sao chép, nâng tầm thương hiệu Khu du lịch Quốc gia Sa Pa.

Câu trả lời nằm ở việc xây dựng một hệ sinh thái du lịch nông nghiệp hữu cơ thông minh, với mô hình cụ thể, toàn diện, xác định rõ: làm gì, ai làm, làm như thế nào và khi nào, trên cơ sở ứng dụng khoa học-công nghệ một cách thiết thực và có định hướng.

Ông Tô Ngọc Liễn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Sa Pa, tỉnh Lào Cai cho hay: Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh phường vừa chính thức hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp và trước thềm Đại hội Đảng bộ phường Sa Pa lần thứ nhất (10-11/8), là dịp quan trọng để trao đổi, hiến kế, bổ sung cho dự thảo Nghị quyết về đẩy mạnh ứng dụng khoa học – kỹ thuật, đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP gắn với du lịch, hướng tới mục tiêu “Sa Pa xanh – Nông nghiệp sạch – Du lịch bền vững”.

Giải pháp nào phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch ở Sa Pa

Tại Hội thảo, các nhà khoa học, chuyên gia; đại diện doanh nghiệp, Hợp tác xã (HTX) và lãnh đạo phường Sa Pa đã cùng thảo luận, phân tích tiềm năng, lợi thế và đưa ra những giải pháp, định hướng cụ thể trong ứng dụng khoa học – công nghệ để phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng hữu cơ gắn với phát triển du lịch bền vững trên địa bàn phường.

Những ý kiến tham luận được trình bày tại Hội thảo xoay quanh những giải pháp then chốt, như: Phát triển vùng sản xuất hữu cơ tập trung cho các nông sản thế mạnh, ứng dụng công nghệ cao đồng bộ; kết nối nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, homestay, farmstay; mô hình nông nghiệp sinh thái gắn xây dựng nông thôn mới; giải pháp công nghệ cao cho cây ăn quả ôn đới và xây dựng thương hiệu; nhiều ý kiến khác tập trung vào phát triển chuỗi giá trị, bảo vệ uy tín sản phẩm, ứng dụng truyền thông số quảng bá nông sản bản địa…

Phát biểu tại Hội thảo, đại diện lãnh đạo các sở, ngành tỉnh Lào Cai đánh giá cao nỗ lực của phường Sa Pa trong việc chủ động tìm hướng đi mới, đồng thời định hướng cần ưu tiên các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, gắn với chỉ dẫn địa lý; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã tiếp cận công nghệ và thị trường; tăng cường hợp tác công – tư, liên kết “4 nhà” để hình thành hệ sinh thái nông nghiệp – du lịch thông minh.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, ông Phan Đăng Toàn, Bí thư Đảng ủy phường Sa Pa đã cảm ơn các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các cơ quan, doanh nghiệp, HTX đã đưa ra nhiều ý kiến tâm huyết, gợi mở cho phường Sa Pa.

Bí thư Đảng ủy phường Sa Pa cũng khẳng định các ý kiến tâm huyết, sát thực tiễn sẽ là cơ sở quan trọng để phường hoàn thiện Nghị quyết chuyên đề, đề xuất cơ chế chính sách phù hợp, thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch bền vững.

Tin tưởng, với sự đồng hành của tỉnh, các sở ngành, doanh nghiệp và người dân, mục tiêu xây dựng “Sa Pa xanh – Nông nghiệp sạch – Du lịch bền vững” sẽ đạt nhiều thành tựu mới, đóng góp vào sự phát triển thịnh vượng của Khu du lịch quốc gia Sa Pa.