Vịt bầu cổ ngắn là giống vịt bản địa lâu đời, nổi tiếng với thịt thơm, chắc, ít mỡ, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Trước đây, người dân xã Mường Đun cũ chủ yếu nuôi vịt theo hình thức tự phát, nhỏ lẻ, con giống không được chọn lọc, kỹ thuật chăm sóc còn hạn chế. Điều này dẫn đến nguy cơ thoái hóa giống, năng suất và chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, giá trị kinh tế chưa được khai thác tương xứng với tiềm năng vốn có.

Nhận thấy những hạn chế đó, năm 2022, trong khuôn khổ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia, huyện Tủa Chùa (cũ) đã triển khai Dự án phát triển vịt bầu thương phẩm an toàn, bền vững, nhằm khôi phục và phát triển giống vịt bầu bản địa, đồng thời tạo sinh kế ổn định cho người dân vùng cao. Dự án được kỳ vọng sẽ trở thành điểm tựa quan trọng giúp thay đổi tư duy chăn nuôi truyền thống, từng bước hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung.

Thực tế cho thấy, việc triển khai mô hình nuôi vịt bầu cổ ngắn theo hướng liên kết, an toàn và bền vững đang mở ra hướng đi mới, đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho nhiều hộ dân tại địa phương.

Dự án liên kết chăn nuôi vịt bầu bản địa được triển khai với quy mô 2.960 con vịt, có sự tham gia của 37 hộ dân tại xã Mường Đun (cũ). Các hộ tham gia đều tự nguyện đăng ký, có chuồng trại đảm bảo điều kiện chăn nuôi và có khả năng đối ứng theo yêu cầu của dự án. Đây được xem là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm hiệu quả và tính bền vững ngay từ khâu tổ chức thực hiện.

Theo ông Phạm Thanh Phương, Bí thư Đảng ủy xã Sáng Nhè, dự án không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ con giống mà còn hướng tới mục tiêu lâu dài là ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi gia cầm, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, từ đó tăng thu nhập cho người dân. “Dự án lựa chọn hỗ trợ các hộ có đủ điều kiện chăn nuôi, sau đó tổ chức tuyên truyền, khuyến khích nhân rộng mô hình trên địa bàn. Mục tiêu cuối cùng là hình thành vùng sản xuất hàng hóa và hoàn thiện phương thức liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm”, ông Phương cho biết.

Trong số các hộ tham gia, mỗi hộ được hỗ trợ nuôi 80 con vịt bầu bản địa. Sau gần 3 tháng triển khai, kết quả cho thấy tỷ lệ vịt sống đạt cao, nhiều đàn đạt 100%. Vịt sinh trưởng nhanh, trọng lượng bình quân đạt từ 2,5 – 3kg/con, chất lượng thịt thơm ngon, chắc, dễ tiêu thụ trên thị trường.

Gia đình chị Lò Thị Chới, thôn Mường Đun, là một trong những hộ tham gia dự án và đạt hiệu quả rõ nét. Với 80 con vịt giống được hỗ trợ, sau gần 3 tháng nuôi, đàn vịt của gia đình chị đạt trọng lượng trung bình 2,7kg/con. Chị Chới chia sẻ: “Gia đình tôi có khu chăn nuôi rộng, có ao cho vịt bơi. Chúng tôi thực hiện đúng quy trình kỹ thuật được hướng dẫn nên đàn vịt phát triển nhanh, ít bệnh”.

Sau khi dự án kết thúc, chị Chới đã bán 2/3 đàn vịt cho Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Mường Đun theo đúng cam kết liên kết tiêu thụ sản phẩm, số vịt còn lại bán cho các hộ dân trong xã. Với giá bán từ 90.000 – 100.000 đồng/kg, gia đình chị thu về khoản lợi nhuận đáng kể. Nhận thấy hiệu quả rõ ràng, chị tiếp tục mở rộng quy mô nuôi lên 150 con, đồng thời tích cực giới thiệu, vận động các hộ dân trong thôn cùng phát triển giống vịt bầu bản địa.

Không chỉ các hộ ở thôn Mường Đun, nhiều hộ dân tại các thôn khác cũng mạnh dạn tham gia và nhân rộng mô hình. Ông Quàng Văn Thanh, thôn Bản Hột cho biết, đây là lần đầu tiên gia đình ông nuôi giống vịt bầu bản địa. Nhờ lợi thế nguồn nước dồi dào từ khe suối, điều kiện tự nhiên của thôn rất phù hợp cho chăn nuôi vịt. “Chi phí đầu tư không quá cao, vịt dễ nuôi, thịt chắc, thơm ngon và giá bán cao hơn các giống vịt khác. Sau khi mô hình kết thúc, tôi tiếp tục đầu tư nuôi giống vịt này”, ông Thanh chia sẻ.

Đánh giá về thành công của dự án, ông Phạm Thanh Phương nhấn mạnh: “Cái được lớn nhất không chỉ là số hộ tham gia hay tỷ lệ đàn vịt sống cao, mà quan trọng hơn là người dân đã thay đổi cách nghĩ, cách làm. Khi thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt, nhiều hộ không tham gia dự án cũng chủ động bỏ vốn, làm chuồng trại để nuôi vịt bầu cổ ngắn”. Theo ông Phương, đây là một trong những dự án hỗ trợ sinh kế thành công nhất mà địa phương từng triển khai.

Hiện nay, giống vịt bầu cổ ngắn đang được nhiều hộ dân tại xã Mường Đun cũ tiếp tục duy trì và mở rộng quy mô chăn nuôi. Với ưu điểm là thời gian nuôi ngắn, khả năng thích nghi tốt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt vùng cao, giống vịt này được đánh giá có chất lượng thịt thơm ngon, không thua kém các giống vịt nổi tiếng khác trong tỉnh như vịt Nà Tấu. Chính quyền địa phương đang tiếp tục vận động người dân phát triển chăn nuôi theo hướng hàng hóa, gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc trưng của xã Sáng Nhè.

Có thể khẳng định, mô hình nuôi vịt bầu cổ ngắn tại xã Sáng Nhè không chỉ góp phần bảo tồn giống vật nuôi bản địa, mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Từ một dự án hỗ trợ ban đầu, đến nay mô hình đã lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, trở thành điểm sáng trong phát triển sinh kế, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân vùng cao Điện Biên.