Một trong những gương mặt tiêu biểu là anh Vàng A Là, từng là hộ nghèo “rớt mồng tơi” của bản Nậm Chim 1. Từ hai bàn tay trắng, anh xây dựng mô hình chăn nuôi đại gia súc kết hợp trồng rừng, trở thành tỷ phú nông dân ở vùng cao biên giới.

Sinh ra và lớn lên tại Si Pa Phìn, anh quen với cuộc sống quanh năm gắn với nương rẫy. Mùa được mùa mất, bữa no bữa đói là chuyện thường ngày. “Đói nghèo theo mình từ bé đến lớn”, anh kể. Năm 2015, anh mạnh dạn vay 30 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Nậm Pồ (cũ). Có vốn, anh mua 2 con trâu và 3 con bò giống để bắt đầu chăn nuôi. Khi dắt đàn gia súc về, không ít người lo rằng anh liều, nhưng anh tự tay làm chuồng, tìm bãi cỏ chăn thả, học cách phòng bệnh từ cán bộ thú y, từ những người chăn nuôi có kinh nghiệm. Qua từng vụ nuôi, anh dần nắm được kỹ thuật chọn giống, chăm sóc và vỗ béo gia súc.

Giai đoạn 2021–2023, khi giá trâu bò giảm mạnh, nhiều hộ nuôi rơi vào thua lỗ, anh không bán tháo mà giữ lại trâu bò cái để sinh sản, bán dần con đực. Từ nguồn vốn quay vòng, anh đầu tư thêm nuôi dê và nuôi ngựa, những loại gia súc phù hợp với điều kiện đồi núi, ít dịch bệnh, đầu ra ổn định.

Mô hình chăn thả bán tự nhiên giúp anh tận dụng diện tích đồi rừng sẵn có, kết hợp tiêm phòng định kỳ, chuồng trại đảm bảo vệ sinh. Đến nay, trang trại của anh Vàng A Là có gần 100 con ngựa, trên 100 con dê và gần 100 con trâu, bò. Mỗi năm, mô hình mang lại thu nhập ổn định trên 500 triệu đồng, đưa gia đình anh trở thành hộ khá trong bản. Nhờ những nỗ lực này, anh là một trong 63 nông dân tiêu biểu toàn quốc được vinh danh “Nông dân Việt Nam xuất sắc 2025”.

Cùng ở bản Nậm Chim 1, anh Mùa A Giàng là tấm gương khác về tinh thần vượt khó. Sinh ra trong gia đình nghèo, nhiều đời sống dựa vào nương rẫy, tuổi thơ ông gắn với những bữa đói, bữa no. Năm 2017, sau khi được Hội Nông dân xã tuyên truyền về chính sách vay vốn, anh bàn với vợ vay 100 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển kinh tế. Anh cải tạo hơn 7.000m² đất ruộng gần nhà thành ao nuôi cá. Khởi đầu gặp thất bại, cá bệnh chết nhiều, anh không bỏ cuộc, tự học hỏi kỹ thuật chăm sóc, điều tiết nước, vệ sinh ao và mở rộng sang nuôi trâu, gà, vịt, trồng sa nhân, cây ăn quả. Hiện nay, mô hình tổng hợp của gia đình anh cho thu nhập ổn định 100 - 130 triệu đồng mỗi năm. Anh còn hướng dẫn và hỗ trợ bà con về con giống, kỹ thuật chăn nuôi, góp phần giúp nhiều hộ thoát nghèo.

Một tấm gương nông dân xuất sắc khác ở xã Si Pa Phìn là anh Hồ Chử Vàng. Gia đình anh chuyển từ huyện Tủa Chùa cũ về Si Pa Phìn từ năm 1988. Khi ấy, xã Si Pa Phìn còn biệt lập, xa xôi, nhưng đất đai rộng rãi. Với sức trẻ của thanh niên 16 tuổi, anh cùng các anh em khai khẩn từng ô đất ven suối, cải tạo ruộng nước, trồng lúa, ngô, sắn. Theo mùa vụ, anh tính toán trồng ruộng bậc thang, tối ưu hóa nguồn nước. Sản lượng thóc đủ dùng cho gia đình, còn dư được bán để tích lũy và mua thêm trâu, bò, ngựa.

Nhờ chăm sóc cẩn thận, đàn gia súc lớn nhanh, tăng đàn đều. Năm 2017, khi dịch bệnh bùng phát ở Si Pa Phìn và các xã lân cận, nhiều hộ trắng tay vì trâu, bò chết, đàn gia súc của anh Hồ Chử Vàng vẫn trụ vững nhờ được tiêm phòng kịp thời. Hiện anh duy trì hơn 100 con trâu, bò và ngựa, mỗi năm đàn gia súc mang về nguồn thu trên 1,6 tỷ đồng, sau chi phí lãi hơn 700 triệu đồng.

Anh Hồ Chử Vàng không chỉ phát triển kinh tế cho gia đình mà còn chia sẻ kinh nghiệm với các hộ khác. Từ kỹ thuật chăn nuôi đến hỗ trợ vốn và giống, anh đều tận tình hướng dẫn. Anh áp dụng mô hình “người nghèo bỏ công nuôi, khi sinh sản tặng con giống” để tạo cơ hội cho những hộ khó khăn. Nhờ vậy, phong trào chăn nuôi gia súc ở Phìn Hồ hiệu quả rõ rệt; nhiều gia đình nhờ đó đã thoát nghèo.

Bí thư Đảng ủy xã Si Pa Phìn, Bùi Thị Hằng nhận xét: “Anh Hồ Chử Vàng là tấm gương sáng về phát triển kinh tế. Không chỉ làm giàu cho bản thân, anh còn hỗ trợ đồng bào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Thành quả anh đạt được là minh chứng cho sự nỗ lực và kiên trì, tạo động lực cho bà con các dân tộc học tập, làm theo”.

Câu chuyện của các anh Vàng A Là, Mùa A Giàng, Hồ Chử Vàng đều cho thấy rằng, nếu biết tận dụng lợi thế đất đai, học hỏi kỹ thuật và kiên trì, người nông dân vùng cao có thể vươn lên từ chính quê hương mình. Những mô hình kinh tế này không chỉ mang lại thu nhập cho gia đình, mà còn góp phần nâng cao đời sống cộng đồng, lan tỏa tinh thần lao động và sáng tạo trong phát triển kinh tế vùng cao biên giới.

Giữa đại ngàn, những trang trại, ao cá, vườn rừng xanh ngút tầm mắt là minh chứng sống cho nỗ lực bền bỉ, cho thấy đất rừng và con người nơi đây có thể cùng nhau tạo ra giá trị bền vững. Họ không chỉ làm giàu, mà còn truyền cảm hứng, nâng cao năng lực sản xuất và giúp cộng đồng phát triển. Trong gian khó, họ chọn cách đứng lên, học hỏi và đạt thành công điều mà nhiều người nơi vùng cao đang nhìn vào để học tập và làm theo.