Hợp tác xã kiểu mẫu trồng cây ăn quả ở Nà Nghịu

Dọc hai bên đường vào bản Tây Hồ, xã Nà Nghịu rợp bóng nhãn và xoài. Giữa mùa nắng nóng, khi đặt chân đến nơi đây, ai cũng cảm nhận được sự khác biệt bởi bà con nơi đây đã cơ bản phủ xanh đất trống đồi trọc bằng cây ăn quả. Vườn nọ nối tiếp vườn kia tạo thành vành đai xanh kéo dài tới chân núi. Bằng sự nỗ lực vươn lên, các thành viên Hợp tác xã (HTX) dịch vụ nông nghiệp Nà Nghịu đều là những triệu phú, tỷ phú. Họ đã cùng nhau liên kết để đưa ra những sản phẩm nông nghiệp độc đáo. Họ đánh thức tiềm năng của miền biễn viễn bằng những cách làm sáng tạo.

Xây dựng phố giữa bản làng nhờ trồng cây ăn quả

Đi sâu vào bản Tây Hồ mới cảm nhận được sự giàu có, sung túc của miền biên viễn được hiển hiện trên từng nếp nhà. Vùng cao đã khoác lên mình sức sống mới bằng những ngôi nhà 2 tầng bề thế bên vườn cây ăn quả tươi tốt. Sự giàu có, phồn vinh của bản Tây Hồ được người dân nơi đây kiên trì, nỗ lực gây dựng suốt nhiều năm liền.

Nhà ông Dương Tự Thanh, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng nằm ngay đường chính. Ngôi biệt thự với mái ngói đỏ tươi nằm lọt thỏm trong vườn nhãn. Hôm chúng tôi đến thăm, ông Thanh vừa đi chăm vườn về. Ngồi bên ngôi nhà bề thế với đầy đủ tiện nghi, ông Thanh không giấu được niềm vui: "Năm nay thời tiết nắng nóng, nhưng cũng may diện tích cây ăn của gia đình nằm cạnh suối vẫn còn có đủ nước tưới. Vườn bưởi Diễn 400 cây, vườn nhãn mấy nghìn cây của gia đình vẫn sai trĩu quả".

Ông Thanh đã gắn bó cả đời với miền biên viễn. Nơi đây đã từng trải qua bao khó nhọc, nhưng bằng sự quyết tâm của mình, ông đã từng bước gây dựng cuộc sống ngày một sung túc. Ông Thanh hiện có 4ha cây ăn quả, mỗi năm cho thu cả tỷ đồng. Trong số các loại cây ăn quả, ông Thanh tâm huyết nhất với cây nhãn chín sớm và bưởi Diễn. "Năm 2023, giá bưởi xuống thấp, nhưng tôi vẫn bán được 10.000đ/ quả. Cây bưởi phát triển tốt, năm nay mỗi cây cho thu khoảng 200 đến 300 quả".

Nguồn thu của lão nông miền sơn cước này đến từ nhiều loài cây khác nhau, mấy ha nhãn rồi xoài cũng mang lại khoản thu nhập không nhỏ. Theo ông Thanh, thời tiết và thổ nhưỡng nơi đây rất hợp với cây ăn quả.

Giữa trưa ông mặt trời như đổ lửa xuống miền biên viễn, nhưng ở bản Tây Hồ nhà nọ nối nhà kia bằng vườn nhãn, vườn xoài xanh mướt. Theo đó cái nóng hầm nơi miền sơn cước cũng dịu đi phần nào. Nói là bản, chứ cuộc sống của các hộ dân nơi đây chẳng kém gì phố xá. Những ngôi biệt thự bề thế mọc lên giữa miền sơn cước nom thật đẹp và bình dị. Đến thăm nhà ông Nguyễn Văn Hanh – thành viên của HTX càng cảm nhận rõ hơn tinh thần, nghị lực vươn lên của các hộ nông dân nơi đây.

Ông Hanh là công nhân nông trường Sông Mã đã nghỉ hưu. Ông bà sống trong ngôi nhà 2 tầng rộng rãi và khang trang. Phía sau là vườn nhãn hữu cơ sai trĩu quả. Suốt mấy chục năm qua, ông gắn bó với cây, với đất như duyên phận. Ông Hanh bảo: "Nhà cao cửa rộng, cuộc sống sung túc đều từ cây ăn quả mà ra". Quả như lời ông Thanh nói, vườn nhãn chín sớm rộng hơn 1ha của gia đình đã mang lại nguồn thu lớn.

Sống ở vùng biên ải, nhưng bà con nông dân bản Tây Hồ đang thay da đổi thịt từng ngày. Họ đã cùng nhau liên kết để sản xuất và đưa sản phẩm nông nghiệp của mình đi xa và bán được giá hơn. Đây cũng là "chìa khoá" mở ra hướng phát triển cây ăn quả bền vững. Nó là bí quyết giúp các lão nông bản Tây Hồ có doanh thu tiền tỷ mỗi năm.

Liên kết cùng nhau trồng cây ăn quả để đi xa hơn 

Để có được cuộc sống ấm no và sung túc như ngày hôm nay, các lão nông ở đất Tây Hồ cũng đã từng trải qua nhiều phen khốn đốn. Đa phần các chủ trang trại là người ở dưới xuôi. Sau bao năm trồng ngô, trồng sắn, dong riềng… nhưng đời sống của họ vẫn quẩn quanh với cái đói cái nghèo. Cách đây 30 năm, nhiều hộ gia đình đã đưa cây nhãn, cây xoài vào trồng. Tuy nhiên khi đó hầu hết họ trồng tự phát. Việc tiêu thụ sản phẩm trông vào thương lái nên vụ được, vụ không. Bà con chưa thể chủ động trong việc tiêu thụ sản phẩm.

Sau mỗi năm diện tích cây ăn quả lại tăng lên. Khu đồi đất trọc khi xưa đã được phủ xanh. Diện tích tăng lên, sản lượng cũng tăng, trong khi đó chất lượng lại chưa nâng lên. Do vậy, việc thu hoạch từ cây ăn quả còn thấp, bà con gặp nhiều gian khó. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây bất lợi cho việc sản xuất.

Trước vô vàn khó khăn, thách thức đó, ông Thanh đã nhìn ra được giải pháp mở ra cánh cửa làm giàu cho người trồng cây ăn quả ở Tây Hồ. Sau nhiều ngày đi thuyết phục từng hộ cùng tham gia thành lập HTX của ông cuối cùng cũng thành công.

Năm 2015, HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng được thành lập. Đây là sự kiện đánh dấu bước ngoặt trong việc sản xuất nông nghiệp của xã Nà Nghịu. Năm đầu thành lập, HTX có 8 thành viên. Sau 10 năm, HTX đã có 17 thành viên, quy mô sản xuất là 45 ha cây ăn quả các loại. Trong đó, gần 33 ha đạt tiêu chuẩn sản xuất VietGAP, hữu cơ. Trong đó có 24,8 ha nhãn, còn lại là xoài.

Năm 2023, sản lượng quả các loại đạt hơn 400 tấn, trong đó 150 tấn xoài được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Năm nay, dự kiến sản lượng quả các loại khoảng 500 tấn. Hiện nay, HTX đang kết nối với các doanh nghiệp kinh doanh, xuất nhập khẩu hoa quả, các HTX, hộ sản xuất trên địa bàn để tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định; xây dựng phương án chế biến long nhãn.

Từ khi liên kết các thành viên cùng tham gia HTX sản phẩm và chất lượng cây ăn quả được nâng lên rõ rệt. Hơn nữa, HTX có tư cách pháp nhân nên việc tiêu thụ sản phẩm thuận lợi hơn. HTX cũng đưa công nghệ hiện đại vào sản xuất. Sản phẩm xoài sấy dẻo là bước tiến lớn trong việc chế biến. Xoài sấy dẻo thơm ngon, bảo quản được lâu mang lại lợi ích cho người nông dân. Nguyên liệu chọn những quả chín vàng tươi to nhất, làm sạch bóc vỏ, thái miếng sắp xếp vào khay đưa vào buồng sấy khô đóng gói đưa ra thị trường tiêu thụ. Xoài sấy dẻo của HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng với công nghệ sấy dẻo hiện đại tiên tiến nhưng vẫn giữ được nguyên hương vị, màu và chất dinh dưỡng quả xoài. Thành phẩm xoài dẻo, ngọt thơm có vị xoài đặc trưng.

Bước đầu HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng đưa sản phẩm xoài sấy dẻo ra thị trường tiêu thụ đã nhận được sự phản hồi tích cực của khách hàng đã tạo động lực HTX không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm. HTX đã được đánh giá phân hạng 3 sao cho sản phẩm xoài sấy dẻo do UBND tỉnh Sơn La tổ chức năm 2021, với sự nỗ lực cố gắng vươn lên để không ngừng phát triển nâng cao chất lượng sản phẩm tiến tới đạt cao hơn để phục vụ cho khách hàng tiêu dùng tốt hơn.

Từ khi tham gia HTX, 17 thành viên đã thay đổi về tư duy sản xuất. HTX đã vận động thành viên chuyển đổi, cắt ghép nhãn chính vụ sang nhãn chín sớm, rải vụ. Giá nhãn chín sớm bán cao hơn gấp 3 – 4 lần so với nhãn chính vụ. Ông Thanh cho biết thêm: "Nhãn chín sớm đòi hỏi kỹ thuật cao, nên các thành viên tích cực học hỏi, áp dụng kỹ thuật trong từng giai đoạn, từ chăm sóc, cắt tỉa đến bón phân, phòng trừ sâu bệnh, xử lý cây ra hoa... Đến nay HTX có trên 10 ha nhãn chín sớm; dự kiến tháng 6 cho thu hoạch, năng suất khoảng 8-10 tấn/ha. HTX vận động các hộ dân chuyển sang sản xuất theo hướng hữu cơ. Đây là hướng đi bền vững và làm tăng thu nhập trên từng sản phẩm nông nghiệp của HTX".