Sơn La: Nhãn chín sớm trên vùng cao biên giới Sông Mã

Dọc tuyến Quốc lộ 4G chạy qua huyện Sông Mã (Sơn La) vào những ngày này như tấp nập hơn. Xe ô tô tải ở các nơi đổ về Sông Mã để chở nhãn chín sớm về xuôi bán. Năm nay, gặp yếu tố bất lợi về thời tiết, nên vườn nhãn chưa đạt sản lượng như mong muốn, nhưng nhiều chủ vườn vẫn háo hức thu hoạch. Giá bán nhãn chín sớm luôn cao hơn nhiều lần so với nhãn chính vụ. Cây nhãn đang trở thành "cây tỷ phú" ở vùng cao Sông Mã. Sự quyết đoán và dày công tìm hiểu, sáng tạo trong việc chuyển sang trồng nhãn chín sớm đã giúp bà con nông dân nơi đây khai thác được tối đa lợi thế mà thiên nhiên đã ban tặng cho vùng đất này.

Niềm vui mùa thu hoạch

Cách đây 1 tháng, chúng tôi có dịp vào vùng Sông Mã tác nghiệp, khi đó đã có lác đác một số nhà vườn thu hoạch nhãn chín sớm. Từ những ngày giữa tháng tư đến nay, các vườn nhãn đua nhau "mở vườn" cắt nhãn. Đi qua các xã Nà Nghịu, Chiềng Khoong, Chiềng Cang, Huổi Một… bà con nông dân cũng đang tranh thủ cắt nhãn. Những vườn nhãn chín sớm sai trĩu quả phủ kín các quả đồi là niềm tự hào của bà con nông dân Sông Mã.

Đến thăm HTX dịch vụ nông nghiệp Toàn Thắng, bản Tây Hồ, xã Nà Nghịu (Sông Mã, Sơn La) càng cảm nhận rõ hơn niềm vui của người nông dân khi mùa thu hoạch đến. HTX có hàng chục ha nhãn chín sớm. Năm nay do nắng nóng kéo dài, nên sản lượng có giảm đi đôi chút. Ông Dương Tự Thanh, Chủ nhiệm HTX chia sẻ: "Nhãn trồng ở đất Sông Mã ăn ngọt miễn chê. Ngay từ đầu vụ nhiều đối tác ở dưới xuôi đã lên tận vườn đặt mua quả. Giá bán tại vườn từ 30 đến 45.000đ/1kg".

Cùng chung niềm vui với ông Thanh, các thành viên của HTX cũng tranh thủ thu hoạch khi nhãn đang được giá. Vườn nhãn của ông Nguyễn Văn Hanh – thành viên của HTX được chấm điểm là vườn đẹp nhất bản. Mấy trăm cây nhãn, cây nào cấy nấy sai trĩu quả lại được ông cắt tỉa tỉ mỉ. Ngay từ đầu vụ nhãn, ông đi từng cây, cắt bỏ đi quả kẹ, quả thừa nhằm tạo ra những chùm nhãn nặng cả cân. Không dừng lại ở đó, 3 năm qua, ông Hanh chăm sóc vườn nhãn theo hướng hữu cơ, nên nhãn cho chất lượng thơm ngon hơn hẳn. Theo chia sẻ của ông Hanh, làm hữu cơ vất vả trong giai đoạn đầu. Khi môi trường trong vườn được cân bằng, cây cối phát triển tốt, người làm vườn cũng nhàn đi rất nhiều. Theo đó, giá bán nhãn cũng sẽ tăng dần.

Cây nhãn được đưa về trồng ở đất Sông Mã từ những năm 1960, khi đó các hộ nông dân ở miền xuôi lên đây khai phá đất hoang. Trải qua mấy chục năm trồng rồi chặt, số phận cây nhãn cũng long đong. Mãi đến đầu những năm 2000, nhiều hộ dân chủ động chuyển đổi diện tích nhãn ta sang các giống mới như Miền Thiết, nhãn chín sớm T06, vùng nhãn mới thật sự thay đổi. Nhãn Sông Mã cho sai quả, chất lượng ngon, mã đẹp, nhưng do việc thu hoạch bị dồn vào trong 1 tháng, nên nhãn bán chưa được giá. Việc các hộ nông dân ghép chuyển đổi cây nhãn ta sang nhãn chín sớm đã thực sự biến vùng đất nơi biên viễn này thành thủ phủ của cây nhãn chín sớm.

Vựa nhãn chín sớm lớn nhất miền Bắc

Nắm bắt được cơ hội làm giàu trên quê hương bằng cây nhãn, trong những năm vừa qua, các hộ nông dân cũng đã biết cách liên kết nhau lại tham gia vào các HTX. Họ nỗ lực gây dựng vùng trồng tạo thành phong trào sản xuất hàng hóa. Nhiều HTX đã ra đời. Tiêu biểu như HTX nông nghiệp hữu cơ Trung Dũng xã Chiềng Cang có 13 thành viên, với 35 ha nhãn, canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, trong đó có 15 ha nhãn chín sớm.

Vụ nhãn năm 2024, dự kiến sản lượng đạt 100 tấn, trị giá hơn 30 tỷ đồng. Anh Nguyễn Trung Dũng, Giám đốc HTX nông nghiệp hữu cơ Trung Dũng không giấu được niềm vui: "Nhãn chín sớm, ăn tuyệt ngon. Khách ở các nơi về mua tơi tới".