Người tiêu dùng hướng tới chế độ ăn uống lành mạnh, cá rô phi trở thành lựa chọn ưu tiên
23/04/2025 09:49 GMT +7
Một trong những động lực tăng trưởng chính của ngành cá rô phi hiện nay chủ yếu là nhờ nhu cầu ngày càng tăng về nguồn protein giá cả phải chăng, trong khi người tiêu dùng tiếp tục hướng tới chế độ ăn uống lành mạnh, khiến cá rô phi trở thành lựa chọn ưu tiên.
Quy mô thị trường cá rô phi toàn cầu đạt 10,6 tỷ USD năm 2024, dự báo 14,5 tỷ USD vào 2033 (CAGR 3,52%). Sản lượng cá rô phi toàn cầu đạt khoảng 7 triệu tấn trong năm 2024, và dự kiến 7,3 triệu tấn năm 2025. Tầm nhìn đến năm 2033, giá trị thị trường cá rô phi dự kiến đạt 14,5 tỷ USD.
XK cá rô phi Việt Nam bao gồm cả cá rô phi (black tilapia) và cá điêu hồng (red tilapia)
Năm 2024, XK cá rô phi đạt 41 triệu USD, tăng 138% so với năm 2023. Trong đó, XK cá điêu hồng đạt 13 triệu USD, tăng 20% so với năm trước đó; XK cá rô phi đạt 28 triệu USD, tăng 348% so với năm 2023.
Năm 2024, XK cá rô phi Việt Nam sang Mỹ năm 2024 đạt 19 triệu USD, tăng 572%; XK sang EU đạt 4 triệu USD, giảm 8%; XK sang Hàn Quốc đạt hơn 2 triệu USD, giảm 9%; XK sang Trung Đông đạt gần 2 triệu USD, tăng 60%; XK sang ASEAN đạt hơn 1 triệu USD, giảm 33%; XK sang Nhật Bản đạt 992 nghìn USD, tăng gấp đôi so với năm 2023.
QI/2025, tổng XK cá rô phi đạt gần 14 triệu USD, tăng 131%. Trong đó, XK sang Mỹ đạt hơn 6 triệu USD, tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 46% tỷ trọng, là thị trường tiêu thụ nhiều nhất cá rô phi Việt Nam; XK sang Nga đạt gần 1,8 triệu USD, chiếm 13% tỷ trọng; XK sang Bỉ đạt hơn 700 nghìn USD, chiếm 5% so với cùng kỳ,...
Cơ hội cho XK cá rô phi Việt Nam
Việt Nam được biết đến là quê hương của cá tra - một loài cá thịt trắng có những điểm tương đồng với cá rô phi, là quốc gia XK cá tra lớn nhất thế giới và cả hai loài cá này đều được nuôi và sinh trưởng trong cùng môi trường với điều kiện thuận lợi. Việt Nam có khí hậu nhiệt đới (27-32°C), diện tích mặt nước lớn (3.300 ha tại ĐBSCL), lý tưởng cho nuôi cá rô phi với chu kỳ ngắn (5-6 tháng, 600-800g/con) với chi phí thấp, công nghệ bể bạt tăng năng suất, giảm dịch bệnh.
Trong khi đó, nhu cầu thị trường ngày càng tăng khi tiêu thụ cá rô phi toàn cầu tăng 13%/năm, dự kiến đạt 20 tỷ USD vào 2030. Riêng Mỹ NK khoảng 200.000 tấn/năm. Cá rô phi Việt Nam rất được ưa chuộng ở EU - thị trường cần đáp ứng các điều kiện khắt khe để NK vào, từ đó mở cơ hội XK.
Ngoài ra, việc Trung Quốc suy giảm nguồn cung cá rô phi và phải chịu mức thuế quan cao cũng gián tiếp tạo cơ hội cho Việt Nam và các nước khác. Thuế Mỹ áp lên Trung Quốc là 54% trong năm 2025 làm giảm nguồn cung, giúp Việt Nam tăng thị phần. Dự kiến, năm 2025, XK cá rô phi sang Mỹ sẽ đạt 12 triệu 2025. RCEP giảm thuế vào Trung Quốc (0% từ 2025).
Thách thức
Giống và dịch bệnh có thể coi là một trong những thách thức lớn nhất của ngành cá rô phi Việt Nam. Lai cận huyết làm cá sinh trưởng chậm, tỷ lệ fillet thấp chỉ khoảng 33%. Virus TiLV giảm 15% sản lượng. Tháng 2/2024, Brazil chính thức cấm NK cá rô phi Việt Nam vì virus này.
Thức ăn cho cá phụ thuộc vào nguồn NK, chưa chủ động hoàn toàn trong chuỗi cung ứng để đáp ứng ao nuôi.
Các vấn đề về thuế quan và tiêu chuẩn như Mỹ áp thuế 10-46% trong năm 2025. Các yêu cầu tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm (FDA), truy xuất nguồn gốc, và lao động bền vững.
Ngoài ra, việc cạnh tranh quốc tế với các nhà cung cấp khác như Brazil, tăng XK sang Mỹ 79% trong năm 2024, giá thấp chỉ khoảng 3 USD/kg; hay Trung Quốc, vốn đã NK ít từ Việt Nam, vẫn không ngừng cải thiện sản xuất, giảm NK.
Chuỗi cung ứng cá rô phi Việt Nam còn yếu, liên kết lỏng lẻo, giá thu mua dao động 45.000-51.000 đồng/kg, thiếu nhà máy đạt chuẩn, chi phí logistics tăng 12% do chiến tranh thương mại.
Đề xuất giải pháp
Thách thức gắn liền với các đề xuất giải pháp. DN Việt nên cải tiến sản xuất, đầu tư nghiên cứu giống chất lượng cao, kháng bệnh tốt, nghiên cứu giống GIFT, kháng TiLV; mở rộng RAS, bể bạt; hợp tác với các DN thức ăn để tự chủ thức ăn trong nước (giảm 15% chi phí).
Ngoài ra, cần chú trọng nâng cao chế biến bằng việc đầu tư dây chuyền fillet tự động, sản phẩm GTGT (hun khói, snack); khuyến khích nuôi đạt chứng nhận ASC, BAP, minh bạch hóa chuỗi cung ứng, sử dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc.
Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, đàm phán miễn thuế Mỹ (4-7/2025); tham gia các hội chợ quốc tế tại các thị trường. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, nhắm vào thị trường EU, Mỹ, Nhật Bản, Trung Đông; phát triển sản phẩm GTGT; xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa các bên.
Chính phủ cũng cần có những chính sách hỗ trợ DN XK trong các vấn đề về quỹ thuê đất, miễn thuế thu nhập DN, quỹ bảo hiểm, phòng vệ thương mại chống kiện bán phá giá, đào tạo kỹ thuật, hỗ trợ vốn.
×
Cá rô phi, từ ao làng thành hàng xuất khẩu
“Dự báo thị phần cá rô phi trên thế giới có thể là 14,5 tỷ USD trong thời gian tới, do vậy bây giờ phải suy nghĩ xây dựng thương hiệu con cá rô phi Việt Nam, đưa ra tiêu chuẩn để xây dựng thương hiệu cạnh tranh trên thị trường” - đó là nhận định của ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
Thị trường cá rô phi và cá tra căng thẳng trước thời điểm áp thuế ngày 9/4 của Mỹ
Thị trường cá rô phi và cá tra đang căng thẳng trước thời điểm Mỹ áp thuế ngày 9/4. Cá rô phi Trung Quốc có thể chịu thuế tới 79%, cá tra Việt Nam 46% (chưa tính cả thuế CBPG). Nhiều nhà xuất khẩu đẩy mạnh giao hàng, trong khi số khác chờ đợi. Giá bán vẫn ổn định do tồn kho vừa phải và chưa rõ cách thực thi thuế. Cá tra đối mặt nguồn cung hạn chế đến tháng 6.
Xuất khẩu cá rô phi Việt Nam sang Mỹ: Cuộc chiến cạnh tranh để giành thị phần
Cá rô phi là 1 trong những loài cá thịt trắng hàng đầu được người tiêu dùng tại Mỹ ưa thích. Mỹ đồng thời là thị trường tiêu thụ nhiều nhất các sản phẩm cá rô phi, trong khi đó Trung Quốc là nước sản xuất và XK lớn nhất. Tuy nhiên, với chính sách mới của Chính quyền Trump, các sản phẩm XK của Trung Quốc, trong đó có cá rô phi phải đối mặt với nhiều thách thức mới. Điều này có thể tạo ra cơ hội cho các nước XK khác, trong đó có Việt Nam.