Nam Định muốn "xóa sổ" khu nuôi trồng thủy sản 431ha Cồn Xanh: Hàng nghìn người dân có thể mất việc, vỡ nợ (Bài 1)

Chúng tôi về Cồn Xanh vào những ngày giữa tháng 3, bà con nông dân nơi đây đang tập trung chăm sóc những ao cá đẹp như tranh vẽ để hi vọng sẽ có một mùa cá bội thu, phục hồi lại sản xuất và lấy lại thu nhập sau liên tiếp các đợt dịch Covid-19.

Cồn Xanh là khu vực nuôi trồng thủy sản được hình thành cách đây 20 năm nhờ vào công khai hoang của hàng nghìn hộ dân ở đây. Đó là một vùng nuôi trồng thủy sản có thể coi bài bản, đẹp khó nơi nào sánh được. Cồn Xanh nằm sát biển với một bên là rừng ngập mặn bao quanh và một bên là khu vực nội đồng. Đây là khu chuyên nuôi trồng các loài thủy sản lợ mặn với cá bống bớp nổi tiếng.

Vùng nuôi trồng thủy sản trời ban

Có dịp trở lại các xã vùng ven biển huyện Nghĩa Hưng chúng tôi mới thấy hết được sự thay đổi của vùng quê nơi đây. Những ngôi nhà mái rạ lụp xụp, dột nước mỗi khi mưa bão về đã khoác lên mình "tấm áo" mới. Đó là những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi, những căn nhà tầng mọc lên san sát. Đời sống dân cư được nâng lên rõ rệt. 

Cách đây hơn 20 năm, từ những cồn nước hoang hóa ven biển, những ngư dân ở đây đã quyết định làm đơn xin chính quyền huyện, xã và được đồng ý để làm nên một cuộc cách mạng, biến những cồn nước với đầy những cây sú vẹt hoang dại thành khu nuôi trồng thủy sản làm giàu cho hàng nghìn người dân nơi đây.

Nói về thành quả đáng tự hào này, ông Nguyễn Cao Cương- người dân xã Nghĩa Thành (huyện Nghĩa Hưng, Nam Định) cho hay: Đời sống của người dân ở những xã ven biển huyện Nghĩa Hưng được nâng lên rõ rệt là nhờ từ khi chúng tôi "kết bạn" với nghề nuôi trồng thủy hải sản ở khu vực Cồn Xanh.

Tuy nhiên, khi nói về tương lai phía trước, đôi mắt xa xăm, đượm buồn nhìn về phía đồng nước mênh mông rộng lớn trước mặt, ông Cương buồn rầu cho hay: "Mới thoát nghèo chưa được bao lâu, bà con nuôi trồng thủy sản khu vực Cồn Xanh lại đang đối mặt với nguy cơ tái nghèo, mất việc làm. Bởi, diện tích nuôi trồng thủy  sản khu vực Cồn Xanh- nơi nuôi sống hàng trăm hộ gia đình đang có nguy cơ bị UBND tỉnh Nam Định thu hồi để làm dự án gang thép".

Cụ thể, theo  ông Cương, người dân nuôi trồng thủy sản khu vực Cồn Xanh rất lo lắng khi mới đây, UBND tỉnh Nam Định đã chấp thuận chủ trương đầu tư đối với 3 dự án, gồm: Dự án Nhà máy thép xanh Xuân Thiện Nghĩa Hưng; Dự án Nhà máy thép xanh số 1 Xuân Thiện Nam Định và Dự án Nhà máy sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn Xuân Thiện. Để thực hiện những dự án này, UBND tỉnh Nam Định đã ra quyết định thu hồi hơn 431ha đất nuôi trồng thủy sản khu vực Cồn Xanh của người dân. 

Chưa kịp phục hồi sau Covid-19 lại đến nguy cơ bị thu trắng khu nuôi trồng thủy sản

Là một trong những hộ gia đình thoát nghèo nhờ gắn bó với con tôm, con cá, ông Vũ Văn Chỉnh (SN 1977, xã Nghĩa Lợi, huyện Nghĩa Hưng, Nam Định) vẫn còn nhớ như in những ngày nghèo đói cả gia đình phải rau cháo qua ngày. Ông Chỉnh vất vả chạy vạy làm lụng khắp nơi, nhưng cũng chẳng đủ ăn. Hai con nhỏ lúc nào cũng trong tình trạng nheo nhóc. 

Năm 2012, nghe theo tiếng gọi quê hương, ông Chỉnh bỏ công việc làm thuê, làm mướn ở đất người về quê thuê lại 2ha đất nuôi trồng thủy sản của người dân xã Nam Điền (khu vực Cồn Xanh) để nuôi trồng thủy hải sản.

Bắt đầu khởi nghiệp với hai bàn tay trắng. Ông Chỉnh cùng vợ phải chạy vạy vay mượn khắp nơi, thậm chí cả lãi ngày để đổ vào đầu tư vào nuôi tôm, cá bống bớp. Hai năm đầu bao nhiêu tiền bạc vay mượn bị đổ xuống sông, xuống bể. Bởi, dịch bệnh, cá, tôm chết la liệt. Có những lúc ông Chỉnh tưởng chừng mình bị dồn đến con đường cùng, nghĩ quẫn bách. 

Thế rồi, trời chả phụ lòng người, nhờ chăm chỉ học hỏi làm ăn, những năm sau đó ông Chỉnh dần khôi phục lại kinh tế. Cá, tôm nuôi đến đâu thắng đến đó. Từ chỗ chạy ăn từng bữa, gia đình anh có của ăn của để, vươn lên thoát nghèo.

Không chỉ tạo công ăn việc làm cho các lao động trong gia đình, ông Chỉnh còn tạo công ăn việc làm thường xuyên cho nhiều lao động ở địa phương. Khi kinh tế gia đình đang vững, thì anh Chỉnh lại phải đối mặt với lỗi lo tái nghèo trước chủ trương thu hồi hơn 431 ha đất nuôi trồng thủy sản (trong đó có ao nuôi cá bống bớp của gia đình ông) và đất thủy lợi khu vực Cồn Xanh để bàn giao cho doanh nghiệp làm dự án gang thép.

"Chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh Covid- 19, hai năm qua cá tôm sản xuất ra không bán được, gia đình tôi đã thua lỗ khoảng 3 tỷ đồng. Số tiền nói trên toàn là đi vay mượn, thậm chí là vay nóng- lãi ngày. Dịch bệnh chưa qua, người dân chưa phục hồi được kinh tế, thì UBND tỉnh Nam Định đã ra chủ trương thu hồi đất để giao cho doanh nghiệp làm dự án gang thép. Nếu thu hồi hết, chẳng khác nào cắt đứt đường sống của người dân. Nếu vẫn để cho chúng tôi nuôi trồng thủy hải sản thì chúng tôi còn vực được kinh tế, còn trả được nợ. Rồi tới đây, chúng chúng tôi không biết đâu mà xoay sở. Nguy cơ tái nghèo rất cao…", ông Chỉnh nói.

Cùng rơi vào tình cảnh "dở khóc dở cười" như gia đình ông Chỉnh, gia đình anh Nguyễn Văn Sơn (SN 1976, người dân khu 6, thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng) cũng đang "mất ăn, mất ngủ" khi biết tin UBND tỉnh Nam Định thu hồi hàng trăm ha đất nuôi trồng thủy hải sản khu vực Cồn Xanh để bàn giao cho doanh nghiệp Công ty CP Xuân Thiện Nghĩa Hưng và Công ty CP Xuân Thiện Nam Định để làm dự án gang thép.

Anh Sơn và các anh em khác trong gia đình hiện đang  có 11ha nuôi cá bống bớp giống khu vực Rạng Đông và 1ha nuôi cá thương phẩm khu vực Cồn Xanh. Tính đến nay, số tiền anh Sơn đầu tư vào nuôi trồng thủy hải sản lên đến hơn 30 tỷ đồng. Việc nhà nước thu hồi đất nuôi trồng thủy hải sản khu vực Cồn Xanh khiến gia đình anh Sơn có nguy cơ bị phá sản.

"Ngoài việc nuôi con giống, cung cấp giống cá bống bớp cho hơn 300ha ở khu vực Cồn Xanh, tôi còn làm mảng thương mại- buôn bán cá thành phẩm. Số tiền đầu tư vào đến nay khoảng hơn 30 tỷ đồng, đa phần là đi vay mượn, thậm chí còn đi vay lãi ngày. Tính sơ sơ tôi vay khoảng 20 tỷ, mỗi tháng trả lãi khoảng 200 triệu đồng. Tôi mới đầu tư, chưa thu hồi được vốn, do vậy nếu nhà nước lấy ra thì chỉ có nước phá sản…", anh Sơn nói.

Hàng nghìn lao động về đâu?

Ở cái tuổi "gần đất xa trời", thế nhưng ông Nguyễn Văn Túc (SN 1944, Nghĩa Tân, Nghĩa Hưng) người dân nuôi trồng thủy hải sản khu vực Cồn Xanh vẫn rắn rỏi, ông cùng con cháu vẫn đảm đương công việc nuôi gần 2ha cá mú cho thu nhập hàng trăm triệu đồng/năm. 

Ông Túc trăn trở: "Nhà nước thu hồi đất làm dự án, những lao động như chúng tôi sẽ chuyển nghề ra sao. Trong khi đó, tôi đã gắn bó với nghề hàng chục năm nay. Từ chỗ tạo công ăn việc làm cho người khác, nếu nhà nước thu hồi đất tôi sẽ trở thành gánh nặng cho gia đình…".

Theo ông Nguyễn Cao Cương, người dân nuôi thủy hải sản khu vực Cồn Xanh, tại khu vực Cồn Xanh đang có khoảng 400 hộ dân trực tiếp tham gia nuôi trồng thủy hải sản. Việc UBND huyện Nghĩa Hưng thu hồi đất để bàn giao cho doanh nghiệp khiến gần 2.000 người dân sản xuất trực tiếp cùng gần 3.000 người dân cung cấp trong chuỗi nuôi trồng thủy hải sản khu vực Cồn Xanh có nguy cơ mất việc làm.

Còn nữa