Việc ông Donald Trump chính thức trở lại Nhà Trắng lần 2 sẽ mang đến nhiều tác động quan trọng đối với Việt Nam, trong đó có ngành xuất khẩu cá tra. Những chính sách kinh tế của ông Trump, như tăng thuế nhập khẩu, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và thu hút FDI về Mỹ, dự kiến sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành nghề và lĩnh vực của Việt Nam.
Từ năm 2019-2023, thủy sản Việt Nam, trong đó có cá tra, là top 5 sản phẩm được xuất khẩu nhiều nhất sang Mỹ, đứng sau các mặt hàng: thiết bị điện tử, dệt may, gỗ, thép, chất dẻo. Mỹ đồng thời là một trong những nhà nhập khẩu thủy sản, nhập khẩu cá tra nhiều nhất Việt Nam. Do đó, việc Mỹ có Tổng thống mới, đi kèm với các chính sách mới, tác động rất lớn đến các bước đi tiếp theo của doanh nghiệp xuất khẩu.
Các sản phẩm của thủy sản Việt Nam luôn được ưa chuộng tại thị trường này. Một năm thủy sản Việt Nam xuất khẩu 10 tỷ USD, riêng vào Mỹ mang về khoảng 1,4-1,5 tỷ USD. Điển hình là các mặt hàng cá tra Việt, khi Mỹ là nhà nhập khẩu nhiều thứ 2 thế giới của Việt Nam, chỉ sau Trung Quốc. Năm 2022 và 2023, xuất khẩu cá tra Việt Nam lần lượt đạt hơn 2,4 tỷ USD và hơn 1,8 tỷ USD. Trong đó, giá trị xuất khẩu sang Mỹ lần lượt đạt 527 triệu USD, chiếm 22% tỷ trọng và 271 triệu USD, chiếm 15% tỷ trọng. Ngoài ra, số liệu mới nhất của Trung tâm thương mại thế giới (ITC) cho biết, kể từ tháng 2/2024 đến tháng 8/2024, phile cá tra đông lạnh vượt qua phile rô phi đông lạnh và trở thành sản phẩm cá thịt trắng được tiêu thụ nhiều nhất tại Mỹ. Rõ ràng, người Mỹ vẫn luôn có nhu cầu với cá tra Việt Nam.
Trước đó, theo kết luận POR 20 sơ bộ, 2 doanh nghiệp bị đơn bắt buộc nhận mức thuế chống bán phá giá là $0,00/kg. 06 doanh nghiệp còn lại đều đủ điều kiện được nhận mức thuế riêng rẽ ở mức $0,00/kg. Kết quả sơ bộ trên khá tích cực cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra-basa của Việt Nam khi cả 08 công ty trong cuộc rà soát đều nhận mức thuế $0,00/kg. Mức thuế trên đã giảm so với mức thuế chính thức của cuộc rà soát POR19 trước đó là từ $0,00/kg đến $0,18/kg.
Ngành xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng 2 mặt từ chính sách của chính quyền Trump. Với tôn chỉ “nước Mỹ trên hết”, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10 - 20% với tất cả các nước, gồm cả Việt Nam sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ. Ngoài ra, trường hợp Trung Quốc bị đánh thuế cao sẽ tạo ra khoảng trống, từ đó tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ và chiếm lĩnh thị phần.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 10/2024, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mỹ đạt 19 triệu USD, tăng 89% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế xuất khẩu cá tra sang thị trường này tính đến ngày 15/10/2024 đạt 275 triệu USD, tăng 27% so với cùng kỳ năm 2023.
Chín tháng đầu năm nay, phile đông lạnh mã HS 0304 vẫn là sản phẩm cá tra chủ lực Mỹ nhập khẩu từ Việt Nam với 245 triệu USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 96% tỷ trọng.
Không còn sụt giảm như quý trước đó, QIII/2024, xuất khẩu các sản phẩm cá tra khô và sản phẩm đông lạnh khác (nguyên con, cắt khúc, bong bóng,..) sang Mỹ ghi nhận tăng trưởng dương trở lại, với giá trị hơn 1,3 triệu USD, tăng 76% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu các sản phẩm này đạt hơn 3,2 triệu trong 9 tháng đầu năm 2024, tăng 3% so với cùng kỳ và chiếm 1% tỷ trọng.
Đáng chú ý, 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá tra GTGT sang Mỹ tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ấn tượng, với giá trị đạt gần 8 triệu USD, tăng 1.666% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 3% tỷ trọng trong tổng xuất khẩu các sản phẩm cá tra sang Mỹ.
