Huyện Sông Mã (Sơn La) là địa bàn có diện tích nhãn lớn nhất tỉnh với gần 7.000ha, tập trung chủ yếu ở các xã: Chiềng Khương, Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Nà Nghịu, Chiềng Sơ và thị trấn Sông Mã, sản lượng ước đạt 30.000 tấn quả (chiếm 45% về diện tích và 41% sản lượng nhãn toàn tỉnh) với các giống nhãn chín muộn Hưng Yên, giống Miền Thiết và một số giống khác có hiệu quả kinh tế cao.
HTX Bảo Minh có 13 thành viên, sở hữu 36ha nhãn.
Nhãn Sông Mã sở hữu hương vị thơm ngon, vị ngọt đặc trưng. Đặc biệt khi chế biến quả nhãn tươi thành long nhãn sấy khô còn làm gia tăng giá trị của sản phẩm nhãn Sông Mã. Đến nay cả quả nhãn tươi và sản phẩm long nhãn Sông Mã đều đã vươn ra thị trường trong và ngoài nước, được người tiêu dùng ưa chuộng. Cuối năm 2019 tỉnh Sơn La có 12 huyện, thành phố tham gia chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP, với 20 sản phẩm nông sản tiêu biểu được chọn làm trọng điểm. Trong đó, long nhãn sấy khô của HTX Bảo Minh ở huyện Sông Mã (Sơn La) là một trong những sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 3 sao, có lối canh tác an toàn theo tiêu chuẩn Viet GAP.
Ông Lê Danh Phúc, Phó Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh đang kiểm tra long nhãn sấy khô tại lò sấy.
Long nhãn của HTX Bảo Minh được sản xuất từ 100% cùi quả nhãn tươi sấy khô, từ các loại nhãn Sông Mã nổi danh như nhãn Miền Thiết, nhãn chín sớm, nhãn chín muộn, nhãn chất lượng đạt chỉ tiêu xuất khẩu. Những quả nhãn tươi ngon, mỏng nước được thu hái về, rửa sạch, sau đó được bóc vỏ, tách hạt và đưa vào lò hơi sấy khô tự nhiên, hoàn toàn không có chất bảo quản và không thêm bất cứ loại đường tạo ngọt nào.
Để nâng cao năng suất trong khâu chế biến long nhãn, ông Phúc đã đầu tư lắp đặt 4 lò sấy trên diện tích 800m2.
Chia sẻ với PV bào Nông thôn ngày nay/Dân Việt/Trang Trại Việt, ông Lê Danh Phúc, Phó Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh, cho biết: "Trước đây hợp tác xã dùng lò sấy than để sấy long nhãn, nhưng chất lượng mẫu mã không đẹp. Long nhãn sấy khô thủ công sẽ khô không đều, lại bị ám khói gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Nhận biết được những hạn chế đó, trong quá trình chế biến long nhãn HTX chúng tôi đã áp dụng công nghệ lò sấy hơi ép nhiệt kín để bảo đảm chất lượng sản phẩm từ hương vị, màu sắc, rút ngắn thời gian sấy long nhãn.
Long nhãn sau khi ra lò thường có độ ẩm khoảng 20%, màu chuyển sang vàng nâu, khi ăn có vị ngọt thơm hấp dẫn. Long nhãn mà HTX chúng tôi chế biến luôn nói không với chất bảo quản. Sản phẩm long nhãn sau khi được sấy khô và đóng gói xuất bán ra thị trường đều giữ được vị ngọt nguyên bản của quả nhãn. Người tiêu dùng hoàn toàn yên tâm sử dụng về chất lượng sản phẩm long nhãn này".
Bình quân 1 năm, HTX Bảo Minh sản xuất 25 tấn long nhãn ra thị trường.
Không chỉ dừng ở việc chế biến nhãn đơn thuần, những năm qua HTX Bảo Minh còn tích cực đưa sản phẩm long nhãn tham gia chương trình OCOP nhằm khẳng định chất lượng, thương hiệu cũng như mở rộng đầu ra. OCOP là chương trình của những sản phẩm đặc trưng tại từng địa phương. Sản phẩm phải được làm từ nguyên liệu địa phương và do người dân địa phương sản xuất. Những yêu cầu này chính là lợi thế đối với HTX. Tham gia OCOP, HTX còn được tư vấn, hỗ trợ thay đổi bao bì sao cho phù hợp, được tạo điều kiện tham gia các hội chợ thương mại ở trong và ngoài nước để mở rộng thị trường.
Trong quá trình chế biến long nhãn, HTX Bảo Minh luôn nói không với chất bảo quản.
Theo ông Lê Danh Phúc, Phó Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh cho hay, thông thường cứ 10kg nhãn tươi sau khi sấy khô chỉ cho được khoảng 1 kg long nhãn. Long nhãn vừa ra lò có mùi thơm ngậy, múi long nhãn có màu vàng cánh gián đặc trưng. HTX luôn nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm long nhãn thông qua việc đóng gói bao bì, tem, nhãn mác cho sản phẩm, qua đó đưa sản phẩm long nhãn có chất lượng cao tới tay người tiêu dùng và nâng cao thu nhập cho các hộ trong HTX. Long nhãn được bọc kín bằng túi nilon và được đóng bằng hộp giấy, để tránh tiếp xúc với không khí, hạn chế nấm mốc.
Sau khi được chế biến, long nhãn được HTX Bảo Minh đóng gói bao bì xuất bán ra thị trường.
Nếu như long nhãn ngày xưa chỉ đơn thuần là sản phẩm đặc trưng của địa phương thì nay đã được người tiêu dùng trong và ngoài nước tin dùng. Sản phẩm long nhãn sấy khô Sông Mã của HTX Bảo Minh đang được các siêu thị VinMart Hà Nội, BigC Thăng Long nhập hàng tiêu thụ tại thị trường trong nước và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc. Ngoài ra, long nhãn còn được tiêu thụ các tỉnh Hải Phòng, Lạng Sơn, TP.Hà Nội... Thương hiệu long nhãn Bảo Minh đã và đang từng ngày ghi dấu ấn với người tiêu dùng, đặc biệt là người tiêu dùng thông thái thường tìm đến sản phẩm long nhãn Bảo Minh qua các hệ thống đại lý bán lẻ trong và ngoài tỉnh.
Long nhãn sấy khô của HTX Bảo Minh ở huyện Sông Mã là một trong những sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 3 sao.
"Hiện nay, HTX chúng tôi có 13 thành viên. Để chế biến long nhãn với số lượng lớn, chúng tôi đã lắp đặt 4 lò sấy sấy hơi ép nhiệt kín. Bình quân 1 ngày hoạt động hết công suất là 8 tấn. Một năm cấp ra thị trường 25 tấn long nhãn sấy khô. Có thể nói từ khi trồng nhãn và sản xuất long nhãn sấy khô, thu nhập của của gia đình tôi và các thành viên trong HTX không ngừng được tăng cao, đời sống ngày càng sung túc", ông Lê Danh Phúc, Phó giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Bảo Minh nhận định.
Huyện Sông Mã là nơi có diện tích nhãn lớn nhất tỉnh với gần 7.000ha, tập trung chủ yếu ở các xã: Chiềng Khương, Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Nà Nghịu, Chiềng Sơ và thị trấn Sông Mã. Đây có thể coi là vựa nhãn dồi dào cung cấp cho việc chế biến long nhãn xuất khẩu ra các tỉnh thành trong nước và nước ngoài.
Hàng năm HTX Bảo Minh đưa hàng tấn long nhãn ra thị trường, bảo đảm giải quyết tình trạng khó khăn trong tiêu thụ nhãn tươi tại địa phương. Để tạo thuận lợi cho nghề chế biến long nhãn phát triển, HTX đã cùng chính quyền địa phương tạo điều kiện để các hộ thành viên được tiếp cận các nguồn vốn. Đồng thời, HTX cũng thường xuyên tuyên truyền cho các hộ tham gia sản xuất bảo đảm vệ sinh, nâng cao chất lượng sản phẩm.
HTX Bảo Minh đang phấn đấu từng ngày, quyết tâm xây dựng thương hiệu long nhãn Bảo Minh đạt tiêu chuẩn 4, 5 sao OCOP, đưa sản phẩm long nhãn của HTX vươn xa trên thị trường trong nước và quốc tế. Với cách làm đồng bộ, bài bản, sản xuất theo quy trình VietGap, theo hướng hữu cơ, thân thiện với môi trường, sản phẩm hoa quả mang thương hiệu Sơn La nói chung và thương hiệu nhãn Sông Mã nói riêng sẽ vươn xa hơn nữa, góp phần phát triển kinh tế bền vững trên dải đất biên cương của Tổ quốc.