Xuất khẩu cá ngừ chế biến và đóng hộp giảm sâu

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, XK cá ngừ của Việt Nam sang Canada sau khi đạt mức cao nhất vào năm 2022, đạt gần 52 triệu USD, đã giảm xuống còn 39 triệu USD vào năm 2024, giảm 25%. Mặc dù kim ngạch XK năm 2024 đã tăng so với năm 2023, tuy nhiên nhiên tốc độ tăng trưởng sang thị trường này trong năm qua không ổn định, và có xu hướng tăng trưởng chậm lại vào cuối năm.

Thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304 và cá ngừ đóng hộp mã HS16 là 2 nhóm sản phẩm XK chủ lực sang thị trường này. Năm 2024, trong khi XK thịt/loin cá ngừ đông lạnh tăng mạnh 42%, XK cá ngừ đóng hộp lại giảm 16% so với năm trước đó.

Từ sau khi Hiệp đinh CPTPP có hiệu lực, XK các sản phẩm cá ngừ đóng hộp mã HS16 của Việt Nam sang Canada tăng đáng kể. Tuy nhiên, việc thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu cá ngừ vằn từ đội tàu trong nước đang kìm hãm các đơn hàng XK không chỉ sang thị trường EU mà còn sang các thị trường có hiệp định thương mại với Việt Nam như Canada trong năm qua.

Ưu đãi thuế quan không còn là lợi thế riêng

Hiện Việt Nam đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 3 cho thị trường Canada. Theo thoả thuận trong Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam khi XK sang thị trường này được giảm thuế về 0% từ đầu năm 2019. Riêng đối với sản phẩm cá ngừ đóng hộp, các sản phẩm của Việt Nam sẽ được giảm thuế từ mức 5,75% về 0%. Mức thuế này đã tạo động lực thúc đẩy XK cá ngừ của Việt Nam sang Canada trong 6 năm qua.

Tuy nhiên, cùng với xu thế toàn cầu hóa, xu thế hội nhập, các hiệp định thương mại tự do (FTA) cũng gia tăng nhanh chóng. Ngoài Việt Nam, Canada cũng đang mở rộng việc ký kết các FTA với các nước, trong đó có các nước đang là đối thủ cạnh tranh của ngành cá ngừ Việt Nam như Ecuador.

Sau nhiều tháng đàm phán, Chính phủ hai nước đã đưa đến một thỏa thuận thương mại toàn diện giải quyết vấn đề tiếp cận thị trường cho hàng hóa, dịch vụ và đầu tư để chuẩn bị ký kết trong thời gian tới. Thoả thuận này bao gồm cả việc giảm thuế cho hơn 2.000 sản phẩm của Ecuador khi XK sang Canada, bao gồm cả cá ngừ. Như vậy, với đội tàu đánh bắt trong nước hùng mạnh, điều kiện địa lý thuận lợi cộng với việc được hưởng ưu đãi thuế quan khi FTA được ký kết, Ecuador được xem là đối thủ nặng ký tại thị trường cá ngừ Canada.

Không chỉ Ecuador, theo thông tin từ Bộ Thuỷ sản Indonesia, nước này cũng đang đẩy mạnh XK sang thị trường này, đặc biệt là cá ngừ đóng hộp.

Tất cả những điều này đang làm gia tăng cạnh tranh tại thị trường cá ngừ Canada. Lợi thuế về ưu đãi thuế quan sẽ không còn dành riêng cho Việt Nam. Vì vậy, việc gia tăng nguồn nguyên liệu từ đội tàu trong nước sẽ là lợi thế cho các nước có FTA với Canada.