Trong căn phòng làm việc ấm cúng của ông Đinh Gia Tăng, Giám đốc BHXH tỉnh Lai Châu, chúng tôi được tiếp thu những thông tin đáng mừng về thành tựu của ngành BHXH Lai Châu, cũng như những thách thức đặc thù mà ngành đang đối mặt.

Nỗ lực đồng bộ từ tham mưu chính sách đến ứng dụng công nghệ

Mở đầu câu chuyện với phóng viên báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt/điện tử Trang Trại Việt, ông Tăng chia sẻ: Năm 2024, BHXH tỉnh Lai Châu đã hoàn thành và vượt nhiều chỉ tiêu quan trọng được BHXH Việt Nam giao. Số người tham gia BHYT đạt 465.583 người, tương ứng 100,3% kế hoạch, tăng 16.396 người so với năm 2023. Chỉ tiêu thu Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), Bảo hiểm y tế (BHYT) cũng ghi nhận kết quả ấn tượng, vượt 118,3% kế hoạch được giao, đạt tổng số 1.270.990 triệu đồng, tăng tới 286.631 triệu đồng so với năm 2023. Trong đó, đáng chú ý là thu BHXH bắt buộc và BHTN đều vượt 116% kế hoạch. Tỷ lệ nợ BHXH, BHYT, BHTN được kiểm soát ở mức thấp, chiếm 0,9% tổng kế hoạch giao.

Trong công tác giải quyết chế độ chính sách, BHXH tỉnh đã đảm bảo chi trả kịp thời, đầy đủ, đúng quy định cho người tham gia và thụ hưởng. Tổng số chi BHXH, BHYT, BHTN trong năm đạt 911.490 triệu đồng. Công tác khám chữa bệnh (KCB) BHYT được đảm bảo, với 580.644 lượt người được giám định, thanh toán KCB BHYT. Mặc dù số lượt KCB BHYT và chi phí KCB đều tăng so với năm 2023, BHXH tỉnh đã sử dụng 103% dự toán được giao, cho thấy việc quản lý quỹ BHYT sát với thực tế nhưng vẫn cần kiểm soát chặt chẽ.

Theo đánh giá của Giám đốc BHXH tỉnh Lai Châu Đinh Gia Tăng, những kết quả trên đạt được là nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, BHXH Việt Nam, cùng sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành, đoàn thể. BHXH tỉnh đã chủ động, tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng, cụ thể hóa các chỉ tiêu về BHXH, BHYT vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đặc biệt, đã tham mưu HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết hỗ trợ thêm 15% mức đóng BHXH tự nguyện, 30% mức đóng BHYT cho thành viên Tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, thể hiện sự quan tâm đặc thù của địa phương đối với an sinh của lực lượng này.

Công tác phát triển người tham gia được triển khai linh hoạt trong bối cảnh kinh tế khó khăn và chính sách thay đổi. BHXH tỉnh Lai Châu đã ký quy chế phối hợp với các Ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN cấp xã, phường và các tổ chức dịch vụ thu; tăng cường tập huấn cho nhân viên thu, giao chỉ tiêu phát triển cho tổ chức dịch vụ thu. Phối hợp với cơ quan Thuế, Sở Kế hoạch - Đầu tư để rà soát, khai thác cơ sở dữ liệu phát triển đối tượng. Nhiều hội nghị và lễ ra quân phát triển đối tượng đã được tổ chức hiệu quả, thu hút đông đảo người dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình.

Truyền thông chính sách BHXH, BHYT được xác định là nhiệm vụ quan trọng, là cầu nối hiệu quả đến người dân. Công tác truyền thông được triển khai đồng bộ “từ sớm, từ xa” với nhiều đổi mới theo hướng hiện đại, đa dạng (hội nghị, lễ ra quân, đối thoại, livestream trên Fanpage, tuyên truyền qua loa phát thanh xã, phường...). BHXH tỉnh cũng kịp thời cảnh báo người dân về các thủ đoạn lừa đảo mạo danh cơ quan BHXH.

Công tác chuyển đổi số và thực hiện Đề án 06 được đẩy mạnh, mang lại nhiều tiện ích cho người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ đồng bộ dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đạt 99,6%. 100% cơ sở KCB trên địa bàn đã thực hiện tra cứu, KCB bằng CCCD gắn chíp, với hơn 572.000 lượt tra cứu thành công. Nhiều dịch vụ công thiết yếu liên quan đến BHXH, BHYT đã được triển khai trên môi trường điện tử, đặc biệt là liên thông đăng ký khai sinh - đăng ký thường trú - cấp thẻ BHYT cho trẻ dưới 6 tuổi và liên thông đăng ký khai tử - xóa đăng ký thường trú - trợ cấp mai táng phí. Tỷ lệ thực hiện thủ tục hành chính trên môi trường điện tử tại BHXH tỉnh đạt cao, 98,39%.  

Công tác thanh tra, kiểm tra được tăng cường, góp phần phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm về BHXH, BHTN, BHYT. BHXH tỉnh đã ban hành 25 quyết định thanh tra, kiểm tra và 10 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, truy thu nhiều trường hợp chưa đóng, đóng thiếu thời gian, sai mức đóng, thu hồi tiền chi sai quy định. Đặc biệt, đã phối hợp với Công an tỉnh đôn đốc thu hồi nợ đọng của 39 doanh nghiệp, thu được 65% số nợ phải thu. Công tác tiếp công dân, giải quyết kiến nghị được chú trọng, đảm bảo quyền lợi cho người dân, trong năm không có đơn khiếu nại, tố cáo.  

Thách thức đặc thù và góc nhìn từ người đứng đầu ngành BHXH Lai Châu

Bên cạnh những thành quả đạt được, BHXH tỉnh Lai Châu vẫn đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức đặc thù của một tỉnh miền núi biên giới. Chia sẻ thêm với chúng tôi, ông Đinh Gia Tăng, Giám đốc BHXH tỉnh Lai Châu đã chỉ rõ những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của chúng.

Một trong những thách thức lớn nhất là đặc điểm về lao động và cơ cấu doanh nghiệp trên địa bàn. Lai Châu không có khu công nghiệp lớn, lực lượng lao động có xu hướng di cư đến các tỉnh khác có nhiều khu công nghiệp để tìm kiếm việc làm. Điều này làm hạn chế nguồn lao động để khai thác tham gia BHXH bắt buộc. Mặc dù số người tham gia BHXH bắt buộc có tăng so với năm 2023, nhưng mức tăng không đáng kể do số người di chuyển đi làm việc ở tỉnh khác bù đắp vào số phát triển mới. Sự thành lập nhưng không hoạt động hoặc không ký hợp đồng lao động của một số doanh nghiệp cũng là rào cản.

Đối với BHXH tự nguyện, thách thức đến từ việc đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, đa phần là đồng bào dân tộc thiểu số, không có thói quen tham gia BHXH tự nguyện, vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Một thách thức khác được người đứng đầu BHXH tỉnh Lai Châu chia sẻ, là việc đẩy mạnh chi trả các chế độ BHXH, BHTN qua tài khoản cá nhân (thanh toán không dùng tiền mặt) vẫn gặp khó khăn do mạng lưới ngân hàng trên địa bàn tỉnh chưa phủ khắp các huyện, xã, bản, chủ yếu tập trung ở thành phố và trung tâm một vài huyện.

Đánh giá về những khó khăn này, Giám đốc Đinh Gia Tăng nhận định: Những thách thức này mang tính đặc thù của một tỉnh miền núi với nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, quy mô doanh nghiệp nhỏ và phân bố dân cư không tập trung. Chúng tôi đã rất nỗ lực để thích ứng và triển khai các giải pháp linh hoạt, nhưng để đạt mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân, cần có những giải pháp tổng thể hơn, đồng bộ, kịp thời trong triển khai chính sách hỗ trợ.

Năm 2025, BHXH tỉnh Lai Châu đề ra nhiều phương hướng và giải pháp trọng tâm. Tiếp tục phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị trong truyền thông chính sách BHXH, BHYT hướng tới mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân. Chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo thực hiện chính sách, lồng ghép mục tiêu BHXH, BHYT vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Tập trung đôn đốc thu, thu tiền chậm đóng, rà soát phát triển đối tượng. Tăng cường kiểm tra, giám sát KCB BHYT, quản lý quỹ BHYT hiệu quả. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, đặc biệt là Đề án 06. Tăng cường đối soát, hậu kiểm để phòng chống lạm dụng quỹ BHXH, BHTN. Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao kỷ luật, kỷ cương và chất lượng phục vụ.

Từ những khó khăn, thách thức đặc thù về kinh tế - xã hội, sự biến động của đối tượng lao động và những vướng mắc chính sách BHYT, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của các cấp, các ngành và sự kiên trì vượt khó của toàn thể cán bộ, viên chức ngành BHXH tỉnh Lai Châu để hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ trong năm 2025 và những năm tiếp theo.