Khắc phục điểm yếu ngành chăn nuôi: Lập HTX, làm cánh đồng lớn trồng ngô, sắn tại Tây Nguyên

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến khẳng định như vậy tại hội thảo đánh giá triển vọng phát triển vùng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi ở Tây Nguyên, do Bộ NNPTNT phối hợp Tập đoàn De Heus và Agriterra (Tổ chức hỗ trợ phát triển nông nghiệp Hà Lan) tổ chức cuối tuần qua.

Khắc phục điểm yếu của ngành chăn nuôi

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, Việt Nam có không ít mặt hàng nông sản xuất khẩu đứng nhất, nhì thế giới nhưng nghịch lý là hàng năm vẫn phải chi nhiều tỷ USD để nhập khẩu các loại nguyên liệu thức ăn chăn nuôi. Năm 2021, Việt Nam nhập khẩu 22,3 triệu tấn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi với giá trị 9,07 tỷ USD... 

Sự phụ thuộc này được dự báo còn tiếp diễn lâu dài, nếu chúng ta không có chiến lược tổng thể, bài bản, sự hợp tác và vào cuộc quyết liệt trong việc xây dựng vùng nguyên liệu của các bên liên quan, gồm chính quyền, doanh nghiệp, các tổ chức hỗ trợ, các nhà khoa học và người sản xuất.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, hạn chế hiện nay là năng suất ngô của Việt Nam mới được 4,8 tấn/ha, trong khi năng suất ngô trung bình thế giới là 9,8 tấn/ha. Diện tích gieo trồng ngô cũng giảm mạnh, cả nước hiện chỉ còn hơn 600.000ha.

Ông Willemink Arno – Giám đốc Vận hành De Heus Việt Nam cho biết: Hàng năm De Heus sử dụng khoảng 3,2 triệu tấn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, trong đó ngô từ 800.000 – 1,1 triệu tấn (hiện 95% phải nhập khẩu, tương đương 6.700 – 9.250 tỷ đồng/năm); từ 100.000 – 300.000 tấn sắn lát; chưa kể đậu tương và nhiều nguyên liệu khác cũng phải nhập khẩu. Trong khi đó, ngô và sắn hoàn toàn có tiềm năng phát triển trong nước.

Theo ông Arno, những yếu tố quyết định đến việc doanh nghiệp mua hay không, đó là giá cả và chất lượng. Trong đó, ngô hạt nội địa thường có độ ẩm cao hơn, biến động về chất lượng nhiều hơn, kích thước hạt nhỏ hơn, nhiều hạt hỏng và tạp chất, dễ bị nấm mốc. 

"Để cạnh tranh với ngô Nam Mỹ về giá cả, chất lượng, thìsản xuất ngô Việt Nam phải tập trung giảm chi phí và nâng cao năng suất, như áp dụng những kỹ thuật tiên tiến hơn vào trồng trọt, sử dụng phân bón hiệu quả hơn; nâng cao công nghệ chế biến (thu hoạch và sấy khô), bảo quản sau thu hoạch. Đặc biệt là thu hẹp khoảng cách giá giữa người nông dân và người mua cuối cùng, tức giảm khâu trung gian" - ông Arno nhấn mạnh.

Ông Arno cũng cho biết: Nghiên cứu của Agriterra tại Tây Nguyên và kinh nghiệm De Heus chỉ ra rằng, nông dân nhận được mức giá thấp hơn nhiều so với giá mà De Heus phải trả cho người mua cuối. 

Vì vậy để bà con hào hứng trồng sắn, ngô, phải có những HTX đóng vai trò là người thu gom/đại lý. Do đó De Heus đề xuất Bộ NNPTNT nâng cao cơ hội cho các HTX thông qua việc ưu đãi thuế, cung cấp cho các HTX các nguồn tài trợ từ Chính phủ với lãi suất thấp để nông dân có thể tiếp cận.

"Hiện mỗi tháng De Heus cần cung cấp từ 70.000 – 100.000 tấn ngô; sắn có thể chấp nhận được chất lượng thấp hơn. Hiện chưa có nhà máy thức ăn nào ở khu vực Tây Nguyên, và De Heus sẵn sàng đầu tư một nhà máy thức ăn nếu chúng ta có thể đáp ứng được số lượng cũng như chất lượng cho ngô, sắn" - ông Arno thông tin thêm.

Xây dựng cánh đồng mẫu lớn trồng ngô, sắn

Ông Thái Hồng Lam – chuyên gia tư vấn kinh doanh cao cấp Agriterra cho biết: Nghiên cứu của Agriterra tại Đăk Lăk, Gia Lai, Kon Tum cho thấy năng suất ngô cao hơn trung bình cả nước khoảng 1 tấn, nếu De Heus bắt đầu vùng nguyên liệu từ Tây Nguyên thì khá thuận lợi. 

Theo đó mức giá thu mua chấp nhận được đối với ngô hạt là từ 5.500 – 8.000 đồng/kg, sắn lát 4.400 – 5.500 đồng/kg. Theo ông Lam, để cải thiện chuỗi cung ứng hiện nay, cần hình thành phát triển doanh nghiệp trong HTX, thúc đẩy HTX đa dịch vụ.

Ông Dương Tất Thắng – Cục trưởng Cục Chăn nuôi đề xuất đánh giá lại toàn bộ thực trạng diện tích, sản lượng ngô tại Tây Nguyên. Đồng thời xây dựng cánh đồng mẫu lớn trồng ngô, sắn tại một số huyện, kết nối bà con lại với nhau cùng với doanh nghiệp làm ăn có lợi.

Ông Nguyễn Quang Tin – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ NNPTNT)cho rằng: "Lượng nguyên liệu doanh nghiệp cần rất lớn, nhưng giá thu mua được bao nhiêu để cạnh tranh với sản phẩm nhập nội cũng như các sản phẩm khác tại địa phương thì mới kí được hợp đồng. Tôi cho rằng doanh nghiệp không nên tham vọng quản trị cả vùng nguyên liệu trong tay, mà coi nông dân, HTX là đối tác. Phối hợp với các công ty khác chế biến một số sản phẩm khác ngoài thức ăn chăn nuôi; khai thác phụ phẩm nông nghiệp để có thêm phân khúc giá trị. Qua đó, đề xuất với địa phương cho xây dựng nhà máy, kho chứa, trạm trung chuyển...".