Từ cây bờ rào thành rau sạch ở vùng cao nguyên trắng Bắc Hà

Chúng tôi đến thăm mô hình trồng ngũ gia bì hương của gia đình bà Sin Thị Thu, thôn Sín Chải, xã Na Hối vào những ngày cuối tháng 6/2023, trong tiết trời nắng nóng của mùa hè. Ấn tượng với chúng tôi là những cây ngũ gia bì hương được bà Thu trồng và chăm sóc tỉ mỉ, với từng hàng thẳng tắp bạt ngàn màu xanh dưới tán mận tam hoa cổ thụ.

Dẫn chúng tôi thăm vườn ngũ gia bì, bà Thu kể: Năm 2017, gia đình tôi đã tận dụng diện tích đất dưới tán mận tam hoa để trồng ngũ gia bì hương. Trước đây, cây ngũ gia bì này bà con chúng tôi chỉ trồng làm bờ rào để phòng, chống đàn vật nuôi phá hại cho cây ăn quả vì thân của cây ngũ gia bì có gai. 

Mãi về sau khi mọi người biết đến cây ngũ gia bì hương được ngắt ngọn để chế biến thành món ăn nên gia đình tôi đã mở rộng thêm diện tích. Đồng thời, nhân giống để cho bà con nhân dân ai có nhu cầu mang về trồng nâng cao thu nhập.

Đến nay, gia đình bà Sin Thị Thu có 1.500 m2 cây ngũ gia bì hương được trồng dưới tán những gốc mận hàng chục năm tuổi, mỗi tuần bà Thu sẽ hái 1 lần, thu về 20 kg ngọn ngũ gia bì tươi. Như vậy, trung bình một tháng, gia đình chị Thu bán được hơn 1,4 tạ ngọn ngũ gia bì hương, với giá bán 40 nghìn đồng/kg, thu về gần 6 triệu đồng. 

Ngũ gia bì hương thu hoạch đến đâu được các nhà hàng trên địa bàn huyện Bắc Hà thu mua đến đó. Bắc Hà những năm gần đây có lượng du khách đến tham quan, trải nghiệm ngày càng nhiều, ngũ gia bì hương đã trở thành món ăn yêu thích, nhiều lúc còn không có để bán.

Theo bà Sin Thị Thu cây ngũ gia bì hương được bà Thu trồng bằng phương pháp giâm cành giống như cây rau ngót. Từ tháng 11 - 12 hàng năm, là thời điểm thích hợp nhất để trồng, do đó, bà Thu sẽ cắt cành cây ngũ gia bì hương giâm xuống luống đất đã được làm tươi xốp.

Bên cạnh đó, để cây ngũ gia bì hương sinh trưởng và phát triển tốt, bà Thu đã đầu tư công nghệ hệ thống béc tưới phun mưa. Việc làm này giúp tạo độ ẩm cho đất, cây mọc mần nhanh hơn, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Ngọn ngũ gia bì hương được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, như: Xào trứng;  xào thịt bò, ngựa; nấu canh gà… Hương vị của ngũ gia bì mát dịu, vị hơi đắng, ngọt nên được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Ngoài ra, ngũ gia bì hương là một loại thảo dược quý cùng họ với sâm, vỏ và ngọn non chứa saponin tốt cho sức khỏe.

Bà Đinh Thị Phương Thủy, Phó Chủ tịch UBND xã Na Hối, huyện Bắc Hà (Lào Cai): Bà Sin Thị Thu là một trong những người đầu tiên trồng cây ngũ gia bì hương của xã Na Hối nói riêng và huyện Bắc Hà nói chung. Loại rau sạch này đã và đang trở thành thương hiệu riêng của huyện Bắc Hà được người tiêu dùng ưa chuộng và biết đến nhiều hơn thông qua các món ăn.

Hiện nay, trên địa bàn xã Na Hối có 9 hộ trồng ngũ gia bì hương, với diện tích hơn 1 ha. Ngũ gia bì là cây dễ trồng, dễ chăm sóc phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương. Xã đang tiếp tục tuyên truyền, vận động bà con trong xã nhân rộng diện tích và hướng tới xây sản phẩm ngũ gia bì hương thành sản phẩm OCOP.