Sính Phình là xã vùng cao của tỉnh Điện Biên, địa hình chủ yếu là núi đá, đất dốc, đời sống người dân còn nhiều khó khăn. Trước đây, sinh kế của bà con chủ yếu dựa vào ngô, lúa nương, chăn nuôi nhỏ lẻ. Để có đất sản xuất, nhiều nơi người dân phải phát nương, làm rẫy, gây áp lực không nhỏ lên rừng.

Những năm gần đây, Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững đã hỗ trợ người dân cây giống để mở rộng diện tích, tăng thu nhập cho bà con. Đây là hướng đi đúng với chủ trương phát triển sinh kế bền vững gắn với bảo vệ rừng, cây sa nhân được đưa vào trồng thử nghiệm rồi sẽ nhân rộng.

Ông Vũ Đức Biểu, Chủ tịch UBND xã Sính Phình cho biết: “Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, từ năm 2022 – 2024, xã đã triển khai hỗ trợ người dân trồng cây sa nhân tại các bản như Là Xa, Phì Đinh, Tào Pao... Đến nay, nhiều diện tích đã cho thu hoạch, bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt. Trồng sa nhân dưới tán rừng giúp bà con có thêm thu nhập mà vẫn giữ được rừng, không phải phá rừng làm nương rẫy như trước”.

Theo ông Biểu, điểm đáng mừng là sa nhân phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của Sính Phình. Cây ưa ẩm, sinh trưởng tốt dưới tán rừng, ít sâu bệnh, không đòi hỏi nhiều công chăm sóc. Khi trồng sa nhân, người dân có ý thức hơn trong việc giữ rừng, bởi rừng còn thì sa nhân mới sống, mới cho quả. Từ đó, bà con được hưởng lợi kép, vừa có tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, vừa có thêm nguồn thu từ bán sa nhân.

Hiện nay, giá sa nhân tươi trên thị trường dao động từ 60.000 đến 85.000 đồng/kg. Với mức giá này, nếu chăm sóc tốt, mỗi hecta sa nhân có thể mang lại nguồn thu khá lớn so với các loại cây trồng truyền thống. “Sa nhân không thay thế hoàn toàn các cây trồng khác, nhưng là hướng đi phù hợp để đa dạng sinh kế cho người dân. Cùng với chè, ngô, lúa nương, sa nhân đang dần trở thành cây trồng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của xã”, ông Vũ Đức Biểu nói thêm.

Ở góc độ chuyên môn, bà Giàng Thị Là, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Sính Phình cho biết: “Những năm qua, UBND xã đã phối hợp tuyên truyền, triển khai nhiều dự án, mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình. Sa nhân là một trong những cây dược liệu được đưa vào phát triển nhằm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tạo thêm sinh kế cho người dân”.

Theo bà Là, giống sa nhân được trồng chủ yếu ở Sính Phình là sa nhân đỏ. Toàn xã hiện có gần 20ha sa nhân đỏ được cấp giống, trồng theo các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững, phân bố tại các thôn như Là Xa, Tả Phìn, Séo Phình, Tà Dê… Với đặc tính dễ trồng, ít sâu bệnh, nếu chăm sóc tốt, sau khoảng 2 năm cây bắt đầu cho thu hoạch. Chu kỳ thu hoạch có thể kéo dài hơn 6 năm. Đến mùa thu hái, thương lái vào tận nơi thu mua, giá những năm gần đây tương đối ổn định, dao động từ 60.000 – 85.000 đồng/kg quả tươi.

Cây sa nhân sẽ cho thu hoạch vào tháng 8 đến tháng 9 hàng năm. Anh Chăng A Sò, thôn Là Xa là một trong những hộ thoát nghèo nhờ cây sa nhân. Anh Sò kể, gia đình anh có 6.000m sa nhân đã cho thu hoạch ổn định. “Đất ở đây hợp với cây sa nhân, cây phát triển tốt, không cần chăm sóc nhiều nên chi phí thấp. Năm nay thương lái mua với giá 70.000 đồng/kg tươi, gia đình tôi thu được khoảng 60 triệu đồng”, anh Sò chia sẻ.

Từ hiệu quả kinh tế mà sa nhân mang lại, nhiều hộ dân ở thôn Là Xa đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Những khu vực đất dốc, ven suối, nơi ẩm ướt, trước kia bỏ hoang hoặc chỉ có cây rừng tự nhiên, nay được trồng xen kẽ sa nhân. Cả thôn Là Xa hiện có 78 hộ, trong đó còn 25 hộ nghèo. Riêng năm 2024, thôn có 15 hộ được hỗ trợ cây giống, trồng mới 12ha sa nhân. Với diện tích này, người dân kỳ vọng trong vài năm tới sẽ có thêm nguồn thu ổn định, từng bước vươn lên.

Không chỉ trông chờ vào hỗ trợ từ các chương trình, dự án, người dân thôn Là Xa đã biết tự nhân giống, mở rộng diện tích từ chính những diện tích sa nhân đã trồng trước đó. Sau vài vụ thu hoạch, bà con tỉa cây, lấy giống, trồng thêm ở những khu đất phù hợp quanh nhà, quanh rừng.

Anh Chăng A Tằng, một trong những hộ tiên phong trồng sa nhân ở thôn Là Xa cho biết, gia đình anh trồng sa nhân từ năm 2018. Đến nay, phần lớn diện tích đã cho thu hoạch. “Năm nay, với giá thương lái thu mua, gia đình tôi ước thu gần 60 triệu đồng. Diện tích 3.000m² trồng ban đầu, sau mỗi vụ thu hoạch, khi trời ít mưa, tôi lại làm cỏ, tỉa cây, mở rộng thêm. Giờ tổng diện tích sa nhân của gia đình khoảng 1ha”, anh Tằng nói.

Thực tế cho thấy, cây sa nhân không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần thay đổi cách nghĩ, cách làm của người dân. Khi rừng trở thành “bà đỡ” cho cây sa nhân, người dân có thêm lý do để giữ rừng, bảo vệ rừng. Không còn cảnh phát nương tràn lan, thay vào đó là những cánh rừng có thêm màu xanh của sa nhân, vừa che phủ đất, vừa tạo sinh kế lâu dài.

Từ những bước đi ban đầu, cây sa nhân đang dần khẳng định vai trò trong phát triển kinh tế của xã Sính Phình. Con đường giảm nghèo ở vùng cao còn nhiều gian nan, nhưng với những cây trồng phù hợp như sa nhân, cùng sự đồng hành của các chương trình mục tiêu quốc gia và nỗ lực của người dân, hy vọng cuộc sống nơi đây sẽ ngày một khấm khá hơn, rừng được giữ, bản làng thêm ấm no.