Cây cà phê, trụ cột trong tái cơ cấu nông nghiệp tỉnh Sơn La

Những năm gần đây, cây cà phê không chỉ đem lại nguồn thu nhập ổn định cho đồng bào các dân tộc tỉnh Sơn La, đặc biệt là đồi với đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn đóng vai trò quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy xuất khẩu và xây dựng thương hiệu nông sản địa phương.

Trên những sườn đồi xanh bạt ngàn, từng hạt cà phê căng tròn là thành quả của mồ hôi, công sức của đồng bào các dân tộc Sơn La. Đặc biệt, trong những năm gần đây, cây cà phê đã khẳng định vai trò là một trong những cây trồng chủ lực, góp phần nâng cao thu nhập, tạo sinh kế bền vững cho hàng nghìn hộ dân, phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại Hội thảo tư vấn về thực trạng phát triển cây cà phê trên địa bàn tỉnh Sơn La, do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Sơn La phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La tổ chức, các đại biểu đều khẳng định: Sơn La đã và đang trở thành thủ phủ cà phê Arabica của cả nước.

Toàn tỉnh hiện có hơn 24.000 ha cà phê, chiếm khoảng 41% diện tích cà phê Arabica của Việt Nam, tập trung ở các huyện Mai Sơn, Thuận Châu, Sốp Cộp, Yên Châu và thành phố Sơn La (cũ).

Không chỉ tạo ra thu nhập ổn định cho trên 18.000 hộ trồng, cây cà phê còn góp phần quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, hình thành các chuỗi giá trị nông sản mới.

Nhiều vùng trồng đã áp dụng quy trình sản xuất VietGAP, tạo ra sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Đặc biệt, thương hiệu “Cà phê Sơn La” đã được khẳng định với chỉ dẫn địa lý được bảo hộ, đưa sản phẩm vươn ra thị trường 20 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đi cùng với đó, tỉnh Sơn La đã hình thành vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm cà phê được công nhận OCOP, với nhiều cơ sở chế biến công nghiệp. Hằng năm, doanh nghiệp và hợp tác xã trên địa bàn tham gia chế biến sâu hơn 5.400 tấn cà phê nhân. Đây là những bước đi chắc chắn, mở ra tương lai tươi sáng cho ngành hàng cà phê Sơn La.

Cây cà phê, nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Sơn La

Để đạt được những kết quả trên, tỉnh Sơn La đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển cây cà phê. Trong đó, trọng tâm là xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, cấp mã số vùng trồng, hỗ trợ giống mới, đầu tư hạ tầng phơi, sấy, kho bảo quản, đồng thời khuyến khích liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.

Song song với đó, tỉnh chú trọng xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Nhờ những chính sách thiết thực này, đời sống của đồng bào dân tộc ở vùng trồng cà phê đã có nhiều thay đổi tích cực. Từ chỗ chỉ biết canh tác ngô, sắn kém hiệu quả, nay bà con đã chuyển sang trồng cà phê với thu nhập gấp nhiều lần. Không ít hộ gia đình thoát nghèo, xây dựng nhà cửa khang trang, cho con cái học hành đầy đủ nhờ cà phê.

Ông Quàng Văn Liêm, một hộ trồng cà phê ở Phường Chiềng Cơi, tỉnh Sơn La: chia sẻ: “Trước đây gia đình tôi chỉ trồng ngô, thu nhập bấp bênh, quanh năm thiếu thốn. Từ khi chuyển sang trồng cà phê, cuộc sống thay đổi hẳn. Bình quân mỗi năm gia đình thu về hàng trăm triệu đồng, có tiền cho con học đại học và đầu tư thêm máy móc phục vụ sản xuất.”

Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, việc phát triển cây cà phê cũng còn nhiều thách thức. Nhiều diện tích đã già cỗi, cần tái canh, trong khi đây là công việc đòi hỏi vốn lớn, thời gian dài và kỹ thuật cao. Sản xuất cà phê ở nhiều nơi vẫn manh mún, nhỏ lẻ, gây khó khăn cho việc áp dụng đồng bộ cơ giới hóa.

Khâu bảo quản sau thu hoạch còn hạn chế, nhiều nơi vẫn phải phơi ngoài sân, kho chứa chưa đạt chuẩn, làm giảm chất lượng hạt cà phê.

Để khắc phục, các đại biểu tại hội thảo đã đưa ra nhiều giải pháp mang tính chiến lược: UBND tỉnh Sơn La cần ban hành cơ chế hỗ trợ tái canh, đồng thời quy hoạch lại vùng trồng theo hướng tập trung, hiện đại.

Quản lý chặt chẽ giống cây để đảm bảo chất lượng; khuyến khích nghiên cứu, đổi mới công nghệ chế biến sâu để đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng, thay vì chỉ xuất khẩu cà phê nhân.

Một yêu cầu cấp bách khác là doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ trồng phải tăng cường liên kết trong chuỗi giá trị. Sự hợp tác này không chỉ giúp ổn định đầu ra, nâng cao chất lượng sản phẩm, mà còn đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Đây là điều kiện để giữ vững thị trường xuất khẩu châu Âu.

Có thể nói, cây cà phê đang trở thành “cứu cánh” giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở Sơn La nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, vươn lên thoát nghèo. Mỗi hạt cà phê không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn chứa đựng niềm tin, khát vọng về một tương lai đủ đầy hơn trên vùng đất Tây Bắc.

Với sự đồng lòng của chính quyền, doanh nghiệp và nông dân, cây cà phê Sơn La sẽ tiếp tục tỏa hương, góp phần đưa Sơn La trở thành trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của vùng Tây Bắc.

Cà phê Sơn La không chỉ là câu chuyện phát triển nông nghiệp, mà còn là hành trình khẳng định vị thế, nâng cao thu nhập và niềm tự hào của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây. Thực hiện có hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.