Liên kết để tạo thu nhập cao
Trò chuyện với chúng tôi, chị Lò Thị Dưng, bản Quỳnh Thuận (Chiềng Pha – Phổng Lái) kể: Cuối năm 2007, tôi cùng gia đình rời bản Nghé Tỏng, xã Mường Chiên (Quỳnh Nhai – Sơn La) về sinh sống ở bản Quỳnh Thuận, xã Chiềng Pha (Thuận Châu – Sơn La). Sau khi chuyển về đây, để ổn định cuộc sống, gia đình tôi trồng cây ngô, cây lúa, cà phê để phát triển kinh tế. Nhưng khổ nỗi, năm được mùa thì mất giá. Năm có sương muối thì cà phê bị chết cháy. Bởi vậy, đói nghèo cứ đeo bám gia đình tôi từ năm này qua năm khác.
Mô hình trồng thanh long ruột đỏ của chị Lò Thị Dưng ở bản Quỳnh Thuận, xã Chiềng Pha.
Đầu năm 2017, tôi may mắn được đi cùng đoàn công tác của huyện Thuận Châu xuống huyện Mai Sơn (Sơn La) thăm mô hình trồng thanh long ruột đỏ xuất ngoại của HTX Ngọc Hoàng. Tôi thật sự ấn tượng với mô hình trồng thanh long bài bản của HTX Ngọc Hoàng. Qua tham khảo ý kiến của một số cán bộ nông nghiệp, tôi nhận thấy khí hậu, thổ nhưỡng ở Quỳnh Thuận phù hợp với cây thanh long ruột đỏ. Sau đó, tôi bàn với chồng chuyển 0,5 ha đất trồng ngô, lúa, cà phê sang trồng thanh long ruột đỏ.
Để thanh long ruột đỏ bén rễ với vùng đất Quỳnh Thuận, gia đình chị Dưng dồn hết mọi vốn liếng sau nhiều năm tích góp được làm 450 trụ bê tông. Sau đó, vợ chồng chị Dưng cõng từng trụ bê tông lên nương để trồng thanh long ruột đỏ. Năm 2018, Thực hiện dự án hỗ trợ phát triển sản xuất thanh long ruột đỏ liên kết theo chuỗi giá trị của huyện Thuận Châu, được hỗ trợ 70% tiền giống, gia đình chị tiếp tục mở rộng thêm diện tích lên 1,2 ha. Đến nay, tổng diện tích thanh long ruột đỏ của gia đình chị Dưng là 1,7 ha.
Sản phẩm thanh long của gia đình chị Dưng được đóng gói để xuất khẩu sang Nga.
Chị Dưng cho biết thêm: Trồng thanh long theo chuỗi liên kết, trong quá trình chăm sóc, gia đình luôn tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chăm sóc theo tiêu chuẩn an toàn. Việc bón phân, phun thuốc phải được ghi chép tỉ mỉ, chi tiết về thời gian và liều lượng sử dụng. Năm 2020, gia đình xuất bán được 15 tấn thanh long ruột đỏ, trong đó có 2 tấn được xuất khẩu sang Nga. Với mức giá bình quân 20 nghìn đồng/kg, gia đình thu được gần 300 triệu đồng, cao gấp nhiều so với trồng ngô, lúa, cà phê. Không những vậy, sản phẩm sau khi thu hoạch đầu ra được đảm bảo nên gia đình rất phấn khởi và yên tâm sản xuất. Trong thời gian tới, gia đình sẽ mở rộng thêm diện tích trồng thanh long ruột đỏ lên 0,6ha.
Theo người dân trồng thanh long ruột đỏ ở xã Chiềng Pha: So với các loại cây trồng khác, thanh long ruột đỏ có nhiều lợi thế như sâu bệnh ít, chống chọi được sương muối, cho thu hoạch rải vụ trong năm, đầu ra ổn định.
Là một trong các hộ dân tham gia chuỗi liên kết trồng thanh long ruột đỏ của huyện Thuận Châu, anh Bùi Văn Trung, bản Hưng Nhân, xã Chiềng Pha, chia sẻ: Được Nhà nước hỗ trợ tiền mua giống, tháng 1 năm 2019, gia đình tôi trồng khoảng 2 ha thanh long ruột đỏ. Nhờ được chăm sóc theo quy trình VietGAP, đến tháng 9 năm 2019, vườn thanh long ruột đỏ của gia đình bắt đầu bói quả và cho thu hoạch. Vụ thanh long năm 2020, gia đình tôi thu được 10 tấn quả và lựa chọn 2 tấn xuất khẩu sang thị trường Nga. Từ trồng thanh long ruột đỏ, năm 2020, gia đình tôi thu nhập gần 200 triệu đồng.
Thay đổi tư duy sản xuất
Theo ông Lò Văn Hoan, Chủ tịch UBND xã Chiềng Pha, hiện, xã Chiềng Pha có 27 ha thanh long ruột đỏ. Trong đó, 25 ha thực hiện theo chuỗi liên kết sản xuất thanh long của huyện Thuận Châu. Sau một thời gian thực hiện, nhiều hộ gia đình trồng thanh long đã có thu nhập hàng trăm triệu mỗi năm. Mặt khác, việc liên kết trồng thanh long với HTX Ngọc Hoàng đã tạo thói quen cho người nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, từng bước làm thay đổi tư duy sản xuất manh mún, nhỏ lẻ trước đây của bà con.
Các hộ nông dân trồng thanh long được HTX Ngọc Hoàng hỗ trợ kỹ thuật trong khâu chăm sóc.
Trong giai đoạn 2020 – 2025, xã Chiềng Pha phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới. Do vậy, thời gian tới, xã sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động, hướng dẫn các hộ dân trồng thanh long đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật thâm canh diện tích hiện có và mở rộng thêm diện tích khoảng 10 ha mỗi năm. Cách làm này sẽ giúp xã giải quyết được những khó khăn trong việc thực hiện tiêu chí thu nhập và môi trường.
Bà Nguyễn Thị Dung, Phó Giám đốc HTX Ngọc Hoàng, xã Nà Bó (Mai Sơn – Sơn La) – đơn vị liên kết trồng thanh long ruột đỏ với các hộ nông dân trên địa bàn huyện Thuận Châu, cho biết: Tháng 10 năm 2018, HTX bắt đầu liên kết trồng thanh long ruột đỏ với các hộ dân ở Thuận Châu. Để tạo điều kiện cho người nông dân tham gia chuỗi liên kết này, giống cây thanh long được Nhà nước hỗ trợ 70% tiền giống; 30% còn lại HTX sẽ cho người dân nợ. Từ năm thứ 2 trở đi, khi thanh long cho thu hoạch rộ, các hộ dân mới trả cho HTX.
Quả thanh long ruột đỏ trồng ở Thuận Châu được khách hàng đánh giá cao về chất lượng.
Theo Phó Giám đốc HTX Ngọc Hoàng, để đảm bảo chất lượng cho quả thanh long ruột đỏ, HTX đã phối hợp với cán bộ chuyên môn của huyện mở các lớp tập huấn kỹ thuật trồng thanh long theo hướng hữu cơ. Từ khâu chọn giống, đào hố, đến khâu chăm sóc, thu hái đều được HTX "cầm tay chỉ việc" cho các hộ nông dân. Trong quá trình chăm sóc, các hộ dân chỉ dùng phân bón hữu cơ vi sinh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật được chiết xuất từ tỏi, xả, ớt, lá xoan. Với phương thức canh tác này, năm 2020, 12 tấn thanh long ruột đỏ được người dân Thuận Châu trồng tại 2 xã Chiềng Pha, Phổng Lái đã được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Nga.
"Quả thanh long ruột đỏ trồng tại Thuận Châu sau khi xuất ngoại được bạn hàng đánh giá cao về mẫu mã, chất lượng. Hiện, bên Nhật Bản đã lấy thử sản phẩm thanh long ruột đỏ của HTX và được đánh giá rất cao. Tuy nhiên, do số lượng còn ít nên vẫn chưa xuất khẩu được sang thị trường này", bà Dung thông tin.
Bên cạnh việc xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Nga, quả thanh long ruột đỏ ở Thuận Châu đã có mặt tại nhiều siêu thị tại Hà Nội.
Trao đổi với phóng viên Báo Nông Thôn Ngày Nay/Dân Việt/Trang Trại Việt, ông Trần Hữu Hùng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển cho biết: Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất sản phẩm thanh long ruột đỏ liên kết theo chuỗi giá trị được huyện Thuận Châu xây dựng và triển khai thực hiện từ năm 2018 với diện tích ban đầu là 4ha. Đến nay, Thuận Châu có khoảng 40 ha thanh long ruột đỏ, tập trung tại xã Chiềng Pha, Phổng Lái. Một số ít được trồng tại xã Chiềng Ly, Mường É.
Ông Hùng nhận định, chi phí đầu tư 1 ha thanh long ruột đỏ (giống, trụ cột) hết khoảng 150 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 70% chi phí mua. Từ năm thứ 3 trở đi, khi thanh long cho năng suất cao, với mức giá trung bình khoảng 20 nghìn đồng/kg, sản lượng đạt từ 25 – 30 tấn quả/ha/năm, mỗi ha thanh long cho thu hàng trăm triệu đồng. Người nông dân trồng thanh long hoàn toàn có thể làm làm giàu từ loài cây này.
Ông Hùng cho biết thêm: Huyện Thuận Châu liên kết với HTX Ngọc Hoàng trong việc cung ứng giống, phân bón, hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc và bao tiêu sản phẩm cho các hộ dân. Để ổn định vùng nguyên liệu thanh long ruột đỏ, trong giai đoạn 2020 – 2025, huyện Thuận Châu phấn đấu mở rộng diện tích lên trên 150 ha. Để làm được điều đó, trong thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện đúng quy trình chăm sóc theo hướng hữu cơ. Đồng thời, làm tốt công tác xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ cho thanh long.
Có thể khẳng định, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất sản phẩm thanh long ruột đỏ liên kết theo chuỗi giá trị của huyện Thuận Châu đã từng bước phát huy hiệu quả. Đặc biệt, với việc đưa trái thanh long ruột đỏ xuất ngoại đã mở ra hướng đi cho người nông dân Thuận Châu trong việc xóa nghèo, nâng cao thu nhập, làm giàu trên chính mảnh đất mình sinh ra. Qua đó, cùng cấp uỷ, chính quyền hoàn thành các mục tiêu trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới trên địa bàn.