Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa có văn bản trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Thái Nguyên gửi tới sau Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, liên quan kiến nghị tăng cường các biện pháp quản lý và phát triển thị trường vàng an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững.

Theo Ngân hàng Nhà nước, thời gian qua, giá vàng thế giới liên tục tăng cao, lập đỉnh lịch sử vào ngày 26-9 ở mức 2.700 USD/ounce. Giá vàng miếng trong nước tăng và chênh lệch ở mức cao so với giá vàng quốc tế. Từ mức chênh lệch khoảng trên dưới 3 triệu đồng/lượng giai đoạn 2014 - 2021, từ cuối năm 2021 tới nay chênh lệch giá so với thế giới tăng cao và có lúc lên tới 18 triệu đồng/lượng (khoảng 25%). Điều này có nguy cơ tác động đến tâm lý xã hội về ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ.

Ngân hàng Nhà nước đang tiếp tục thanh tra hoạt động kinh doanh vàng. Ảnh minh họa: Phúc Minh

Thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, căn cứ các quy định pháp luật hiện hành, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp cùng các bộ, ngành và các địa phương triển khai tổng thể các giải pháp để xử lý tình trạng chênh lệch giá vàng cao, ổn định thị trường vàng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Trong đó, yêu cầu các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; thực hiện chế độ hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật.

Đề nghị Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Tài chính tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát… theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu vàng qua biên giới, thao túng, trục lợi… gây mất ổn định thị trường vàng.

Trên cơ sở các quy định pháp luật hiện hành, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức đấu thầu và bán vàng miếng trực tiếp để bổ sung nguồn cung vàng miếng SJC cho thị trường.

Với những giải pháp đồng bộ và sự phối hợp hiệu quả của các cơ quan chức năng, chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC trong nước và giá vàng thế giới quy đổi đã giảm đáng kể. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan quyết liệt triển khai công tác thanh tra, kiểm tra đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng. 

Văn bản gửi cử tri Thái Nguyên nêu: "Trong đó, tập trung nguồn lực để hoàn thành việc thanh tra theo Quyết định số 324/QĐ-TTGSNH2 đối với 2 tổ chức tín dụng và 4 doanh nghiệp kinh doanh vàng theo đúng kế hoạch. Kiên quyết đấu tranh làm rõ, xử lý và đề xuất các cấp thẩm quyền xử lý nghiêm đối với các vi phạm, kể cả vi phạm pháp luật hình sự (nếu có)".

Tuy nhiên, 6 đơn vị này chưa được NHNN nêu tên công khai.

Mới đây, Công ty CP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) tại TP.HCM bị cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng xử phạt 1,34 tỷ đồng trong đợt thanh tra liên ngành của Chính phủ đối với các doanh nghiệp kinh doanh vàng trên toàn quốc.

PNJ cho biết lý do doanh nghiệp bị xử phạt là do các quy định nội bộ, phân loại rủi ro khách hàng, báo cáo giao dịch giá trị lớn và kiểm toán nội bộ chưa đáp ứng đầy đủ các quy định pháp luật về phòng chống rửa tiền.

Ngoài ra, PNJ còn có một số sai sót, chưa đầy đủ dữ liệu trong quá trình báo cáo và cung cấp thông tin cho các cơ quan quản lý.

Trong tháng 5/2024, theo thông tin từ liên bộ về thanh tra hoạt động kinh doanh vàng, 4 "ông lớn" vàng là SJC, Doji, PNJ và Bảo Tín Minh Châu nằm trong danh sách bị thanh tra hoạt động kinh doanh vàng của liên bộ. Thanh tra liên bộ gồm Bộ Công An, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và Thanh tra Chính phủ.

Các dữ liệu về tài chính của 4 doanh nghiệp này ít được "soi" trong những năm trước, ngoại trừ PNJ là 1 công ty niêm yết.