Sáng 20/6, trên cánh đồng xã An Thanh, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, sự kiện đặc biệt diễn ra ngay bên bờ ruộng lúa chín vàng, nơi hàng trăm nông dân, nhà quản lý, nhà khoa học và cả nhà báo tề tựu lại với nhau.

Đây là "Lễ hội gạo ruộng rươi và Hội nghị đầu bờ" - sự kiện đánh dấu 5 năm kiên trì của Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh trong việc phát triển mô hình nông nghiệp hữu cơ theo triết lý "thuận tự nhiên".

Can đảm nói không với mọi hóa chất

Quay về năm 2020, khi thị trường nông sản Việt Nam vẫn đặt nặng tư duy năng suất, lấy sản lượng làm đầu, Bảo Minh đã chọn một con đường gần như không ai dám đi. Họ mang những hạt giống lúa ST25 đầu tiên về gieo trồng trên cánh đồng rươi An Thanh và Chí Minh - vùng đất đặc hữu với hệ sinh thái bán thủy sinh độc đáo.

"Những ngày đầu thật không dễ dàng. Lúa bị phân ly, năng suất thấp, nhiều vụ mùa chúng tôi phải chấp nhận bù lỗ cho bà con", bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Bảo Minh phát biểu tại sự kiện.

Niềm vui của nông dân An Thanh khi bán lúa hữu cơ cho Bảo Minh.

Đó là một cam kết đầy rủi ro và thách thức. Canh tác trên ruộng rươi đồng nghĩa với việc nói "không" tuyệt đối với tất cả hóa chất. Không thuốc diệt cỏ. Không phân bón hóa học. Không thúc ép. Cỏ dại được làm bằng tay, dinh dưỡng cho lúa chỉ đến từ phù sa sông Bùi - nước trong, đất lành, bùn sạch - cùng với phân từ chim trời và các vi sinh vật tự nhiên.

Lý do cho sự khắt khe này rất đơn giản: con rươi, loài sinh vật cực kỳ nhạy cảm với hóa chất, chính là "thám tử" tự nhiên tốt nhất. Nơi nào rươi còn sống khỏe mạnh, nơi đó đất và nước còn thực sự sạch.

"Có năm không bán được, có năm lỗ nặng, có năm tưởng như bỏ cuộc. Nhưng chưa bao giờ dừng lại", bà Hiếu chia sẻ về những năm tháng đã qua.

Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu trả lời Dân Việt.

Chớm "trái ngọt" và thách thức mới

Sau 5 năm kiên trì, cuối cùng Bảo Minh cũng nhìn thấy kết quả. Những cánh đồng lúa ST25 được canh tác hoàn toàn hữu cơ hiện đang cho năng suất ổn định, chất lượng cao. Quan trọng hơn, công ty đã thực hiện đúng cam kết: bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho nông dân với giá cao hơn năm ngoái 1.000 đồng/kg, thanh toán nhanh gọn ngay tại ruộng.

Lần đầu tiên, người nông dân được trải nghiệm cảm giác làm nông nghiệp mà không còn nỗi lo "được mùa, mất giá". Mô hình lúa-rươi-cáy hữu cơ đã từng bước đi vào ổn định, có đầu ra rõ ràng, có thương hiệu và đang hướng tới các chứng nhận quốc tế.

Thế nhưng, đúng như quy luật nghiệt ngã của thị trường, thành công vừa chớm nở đã kéo theo một cơn bão mới.

"Vừa khi mô hình thành công, có một số đơn vị bắt đầu tranh mua, chen chân trên nền tảng mà Bảo Minh và bà con đã dày công gây dựng," bà Hiếu trăn trở trong bài phát biểu.

Đây không những là sự cạnh tranh không lành mạnh trong kinh doanh mà đích xác là hành vi "hớt váng", sẵn sàng trả giá cao hơn một chút để thu mua lúa của nông dân trong chuỗi liên kết, phá vỡ hợp đồng và cam kết sản xuất hữu cơ. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp tiên phong như Bảo Minh, mà còn đẩy người nông dân vào tình thế khó xử, gây hoang mang và nguy hiểm hơn là làm đứt gãy chuỗi liên kết bền vững vốn phải mất nhiều năm mới tạo dựng được. Nó đi ngược lại hoàn toàn với mục tiêu phát triển một nền nông nghiệp có trách nhiệm mà Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp nông nghiệp hướng tới.

Niềm vui của bà Bùi Thị Hạnh Hiếu cùng đội ngũ Bảo Minh.

Kêu gọi liên minh chặt "7 nhà"

Đứng giữa cánh đồng lúa thơm nức mũi, trước những người đã đồng hành cùng mình suốt 5 năm qua, bà Hạnh Hiếu không nói về thành tích mà tập trung vào thách thức phía trước. Bà tha thiết kêu gọi sự hợp lực thực chất của "7 nhà" trong chuỗi giá trị nông sản.

Thứ nhất là Nhà nước - với vai trò tiếp tục định hướng chính sách, bảo vệ thương hiệu vùng trồng. Thứ hai là Nhà khoa học - đồng hành nghiên cứu giống phù hợp và hỗ trợ quy trình canh tác. Thứ ba là Nhà nông - bà con tiếp tục giữ vững tinh thần sản xuất sạch, đúng quy trình.

Thứ tư là Nhà doanh nghiệp - như Bảo Minh, cam kết đầu tư bài bản, bao tiêu rõ ràng. Và cuối cùng là sự chung tay của Nhà bán lẻ, Nhà ngân hàng, Nhà truyền thông để cùng nhau tạo nên một hệ sinh thái hoàn chỉnh, lan tỏa giá trị của nông nghiệp tử tế.

"Chúng tôi tin rằng gạo sạch không phải là điều viển vông. Lúa Tứ Kỳ - vùng rươi đặc hữu sẽ trở thành biểu tượng của nông nghiệp thuận tự nhiên Việt Nam", bà Hiếu khẳng định.

Mô hình lúa-rươi của Bảo Minh không chỉ đơn thuần là canh tác hữu cơ, mà còn thể hiện triết lý "Nông nghiệp Vị Nhân Sinh" - làm nông nghiệp vì con người. Với đặc thù canh tác thuận theo tự nhiên, không sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, kết hợp với hệ sinh thái thủy sinh như rươi và cáy, mô hình đang tạo ra giá trị kinh tế đa tầng.