Sơn La là tỉnh trồng nhiều cà phê Arabica lớn nhất của cả nước. Năm 1990, tỉnh Sơn La ra chính sách đưa cây cà phê và dự án xóa đói giảm nghèo tại địa phương, hỗ trợ bà con nông dân về kỹ thuật trồng, thu hoạch và sơ chế cà phê. Tuy nhiên cà phê sau khi thu hoạch chỉ được sơ chế bằng phương pháp thủ công rồi xuất bán cho các đầu mối thu mua trong và ngoài tỉnh nên lợi nhuận thu về thấp so với công sức bỏ ra.
Trà quả cà phê sản phẩm được làm từ vỏ cà phê chín sấy khô.
Trước thực tế đó, tỉnh Sơn La đã quan tâm, khuyến khích các doanh nghiệp, HTX tham gia đầu tư vào phát triển cà phê trên địa bàn. Tiêu biểu như Hợp tác xã (HTX) cà phê Bích Thao Sơn La, HTX đã thành công trong việc nghiên cứu tạo ra các sản phẩm cà phê đặc trưng của địa phương như: Cà phê mật ong, trà quả cà phê (trà vỏ cà phê). Đây là những sản phẩm được thị trường đánh giá cao về chất lượng, không chỉ có uy tín đối với thị trường tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu.
Cà phê là một những cây trồng chủ lực góp phần giảm nghèo ở tỉnh Sơn La.
Trao đổi với phóng viên điện tử Trang trại việt, ông Nguyễn Xuân Thao, Giám đốc HTX Bích Thao Sơn La, người luôn trăn trở, tìm cách tăng giá trị, tăng thu nhập từ cây cà phê và tạo việc làm cho người nông dân, cho biết: HTX được thành lập năm 2017, đến nay HTX Bích Thao Sơn La có 11 thành viên. HTX đi vào hoạt động đã giúp cho việc tiêu thụ sản phẩm của các thành viên và bà con nông dân trên địa bàn được thuận lợi. Mô hình sản xuất của HTX đã góp phần khẳng định thương hiệu cà phê Sơn La trên thị trường. Hiện nay, mỗi năm HTX cung cấp ra thị trường trong và ngoài nước trung bình từ 2.000 – 4.000 tấn cà phê nhân, khoảng 1,5 tấn cà phê rang xay, cafe bột…
Ông Nguyễn Xuân Thao, Giám đốc HTX cà phê Bích Thao.
Không dừng lại ở đó, lãnh đạo và các thành viên HTX vẫn luôn miệt mài nghiên cứu để tìm ra những phương pháp tốt nhất trong việc trồng, thu hoạch và chế biến cà phê, tạo ra những sản phẩm cà phê chất lượng cao. Từ những nỗ lực không ngừng đó, HTX đã thành công trong việc nghiên cứu dùng vỏ quả cà phê tươi để chế biến ra các loại trà. Trà quả cà phê là một trong những sản phẩm mới nhất của HTX, được nghiên cứu và sản xuất thử nghiệm thành công để phục vụ cho xuất khẩu. Trà quả cà phê mang hương vị đặc trưng riêng của cà phê Sơn La, không giống với bất cứ cà phê ở vùng nào khác.
Sản phẩm trà quả cà phê.
Nói về quy trình sản xuất trà quả cà phê, ông Thao chia sẻ: Quy trình sản xuất và chế biến sản phẩm trà quả cà phê phải tuân theo quy trình hết sức nghiêm ngặt, 100% phải là cà phê chín đỏ, thu hái, sơ chế theo quy trình và được phơi trong nhà kính. Đặc biệt để sản xuất trà quả cà phê, cà phê phải được thu hái trong khoảng thời gian nhất định, từ 9 – 10 giờ sáng và 15 – 17 giờ chiều, đảm bảo giữ được lượng đường tự nhiên có trong vỏ cà phê. Cà phê thu hái về sẽ được rửa, hong khô từ 4 – 5 ngày rồi tách vỏ. Khâu tách vỏ hoàn toàn bằng phương pháp thủ công, phơi trong nhà kính, không sử dụng nước nên tránh được ô nhiễm môi trường.
Hiện nay, vỏ cà phê được sản xuất thành trà, còn nhân được dùng để chế biến cà phê mật ong. Sản phẩm trà quả cà phê của HTX đang được xuất khẩu sang các nước Đức, Pháp, Mỹ… Tỷ lệ cà phê xuất khẩu của HTX chiếm 80% tổng sản phẩm xuất khẩu ra thị trường.
Trà quả cà phê khi uống có hương vị thơm, thanh mát, được người tiêu dùng ưa chuộng.
Bên cạnh đó, để nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu, HTX đã xây dựng và phát triển cà phê theo chuỗi khép kín, áp dụng quy trình sản xuất cà phê theo chuỗi VietGap, UTZ. Toàn bộ diện tích cà phê của HTX tuân thủ các tiêu chí nhằm đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường canh tác không bị xâm hại, hạn chế sử dụng các hóa chất trong sản xuất, bảo đảm sản phẩm không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật… Ngoài ra, HTX còn đầu tư nhà xưởng, mua máy móc thiết bị, tự động động thay thế phương pháp thủ công. Hệ thống chế biến cà phê khép kín từ sơ chế theo phương pháp công nghệ cao đến tách vỏ cà phê, phơi sấy, rang xay và xử lý nước thải…
Hiện này, sản phẩm trà quả cà phê đang được xuất khẩu sang các nước Đức, Pháp, Mỹ...
Đặc biệt năm 2018, HTX chuyển sang sử dụng kỹ thuật trồng, chăm sóc cây cà phê bằng phân hữu cơ và chế biến quả theo phương pháp không sử dụng nước, phơi trong nhà kính, đảm bảo chất lượng cà phê ngay từ khâu trồng, qua đó giá trị thương mại sản phẩm cũng được nâng lên.
Hiện nay, sản phẩm trà quả cà phê do HTX sản xuất, chế biến đã có những bước phát triển rõ rệt. HTX tự hào là một trong những HTX đi đầu trong xây dựng quy mô sản xuất và xuất khẩu cà phê chất lượng cao. Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, thương hiệu trà quả cà phê của HTX đã được lựa chọn là một trong những sản phẩm điểm trong chương trình "mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) của tỉnh Sơn La năm 2019.
Sản phẩm trà vỏ cà vê của HTX ca phê Bích Thao Sơn La.
Cùng với việc xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, HTX còn mở rộng hệ thống đại lý sản phẩm trên toàn quốc. Nhờ đó, HTX cà phê Bích Thao nói riêng và cà phê Sơn La nói chung đang ngày càng được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến.