Có gì trong vườn lan đột biến thuộc hàng "khủng" nhất miền Bắc?

Phải thân lắm một số chủ vườn mới giữ xích chó, mở khóa cho vào xem 1-2 giò đột biến khẳng khiu như cái đũa nên tôi choáng váng khi thấy 700 giò một lúc.

Lén lấy… 3 chỉ vàng hồi môn của con gái

Cách đây đôi tháng, giữa lúc thị trường lan đột biến trở nên nhiễu loạn thông tin không biết đâu là thật, đâu là ảo, tôi nhờ anh Nguyễn Sản - nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Phú Thọ bắt mối để tìm đến ông Nguyễn Bá Toan - chủ vườn lan An Phú ở thị trấn Hùng Sơn (Lâm Thao, Phú Thọ). Ông đã dẫn tôi về quê hương của giống 5 cánh trắng Phú Thọ ở Cổ Tiết, đã hùng hồn phản biện lại ông “Toàn đô la” về hiện tượng “bong bóng lan đột biến”.

Cảm nhận đầu tiên của tôi về ông là một người có “giác quan thứ sáu” trong việc làm ăn kinh tế. Qua lời kể của bạn bè, người quen ông thì quả đúng như vậy.

Quê gốc ở Yên Nghĩa (Hà Đông, Hà Nội), hơn 50 năm trước, không như chúng bạn chỉ biết mỗi cắp sách tới trường, ông đã biết cách kiếm tiền. Mỗi lần tranh thủ bố ngủ trưa là ông trốn nhà đi mua cá của mấy người hay kiếm, mua nhộng tằm ở xưởng ươm tơ rồi bắt xe khách Chúc Sơn - Ngã Tư Sở bán cho các bà buôn, về đến nhà, cất tiền đi mà bố vẫn còn chưa thức giấc. Lớn hơn tí nữa, ông chầu chực xếp hàng ở các cửa hàng ăn uống, bách hóa để mua thuốc lá, bánh kẹo, bia chai đổ cho các quán tận thị trấn Xuân Mai hay mạn Hòa Bình rồi lại mang măng từ đó về cất cho các bà hàng ở chợ Đồng Xuân, Bắc Qua (Hà Nội).

Khi làm trong ngành đường sắt đóng ở Lâm Thao (Phú Thọ), lúc người ta nuôi lợn, nuôi gà để tăng gia thì ông lại chọn thỏ bởi vì chúng chỉ ăn mỗi cỏ và đẻ sòn sòn mỗi năm 6 - 7 lứa, mỗi lứa 6 - 7 con. Nhờ bán thỏ giống, thỏ thịt ông trở thành người giàu có nhất nhì vùng và cũng chịu chơi khét tiếng nơi phố huyện.

Đang yên đang lành, bỗng một ngày ông tuyên bố bỏ nghề đường sắt để đi chế tạo ắc quy mặc cho vợ con phản đối kịch liệt. Ắc quy làm ra bán rất chạy nhưng là nghề độc hại, sợ tổn hao sức khỏe ông liền bỏ để mua ô tô, sắm máy ủi đi đào đắp, san nền. Sẵn kế hoạch sản xuất, ông vay tiền ngân hàng tuy nhiên không đầu tư mà lại ném vào mua cả chục ngàn m2 đất. Khi phát hiện ra việc tiền vay sử dụng sai mục đích, ngân hàng rút vốn, túng quẫn đến mức ông phải bán cả nhà đi để trả nợ…

10 năm về trước, đoán biết được lan đột biến sẽ sốt, ông bắt đầu lùng mua dù người xung quanh miệt thị: “Đến cái nhà còn phải bán đi nữa là lan với chẳng huệ”. Được một người tình cờ kể về lịch sử của loại lan đột biến 5 cánh trắng Phú Thọ ở xã Cổ Tiết (Tam Nông, Phú Thọ) ông đã lên một kế hoạch bí mật. Trong 1 - 2 năm ông âm thầm đi dò hỏi, mua vét cho bằng hết từ giò, kiến (khóm nhỏ) đến ki (cây mới ra từ đốt) qua việc đánh vào kinh tế để khơi dậy lòng tham hay đánh vào tình cảm để khơi dậy sự quý mến.

Có đợt túi rỗng tiền nhưng vì thích 9 ki lan đột biến trong vườn nhà anh Dũng ở huyện Yên Lập (Phú Thọ) quá mà ông lén mở két của vợ. Thấy một cái lọ nhựa, khẽ lắc nghe tiếng cứ coong coong, mở ra thì ra là 3 chỉ vàng, ông bèn đem bán tất để mua lan. Mấy hôm sau, vợ kiểm tra, phát hiện mất vàng, làm ầm lên: “Ông có là xứng đáng là bố nữa không khi 3 chỉ vàng đã cho con gái làm của hồi môn, nó chưa dùng vẫn gửi lại mà còn đem bán trộm?”.

Hối lỗi, ông đành phải chống chế rằng: “Tôi mua lan cũng vì tương lai của cả nhà mà thôi. 3 chỉ vàng cho vào két thì mãi vẫn là 3 chỉ vàng nhưng đầu tư vào cây thì nó sẽ nảy nở thêm ra”…Giờ 3 chỉ vàng ấy của con gái ông vẫn chưa mua lại nhưng nó đã sinh sôi ra gấp nhiều lần.

Lúc giá lan đột biến tăng cũng đột biến, không như người ta, ăn sổi, bán ngay mà ông vẫn cố tình găm lại. Để tới khi thị trường lên cơn sốt khiến cho nhiều người phát hốt lao vào với những buộc tiền gần như chỉ có một màu xanh của tờ 500.000 đồng thì ông mới túc tắc bán.

Những kinh nghiệm hay nhưng khó học

Ông mở khóa rồi vội ghìm xích con chó dữ để cho tôi leo lên cái thang bằng sắt để tới tầng thượng nơi những thanh sắt đặc to như ngón tay cái được hàn chết, bên trong căng lưới đen, bên ngoài cài dây kẽm gai bịt bùng. Mắt tôi như hoa đi bởi những giò lan đột biến bày san sát như những luống rau. Chưa hết, ở bên dưới sàn còn bày lớp lớp các khay chứa những ki con mỡ màng như ngô non trong bầu, sẵn sàng cho mùa vụ mới.

Thấy vẻ ngạc nhiên trong mắt tôi, ông cười bảo: “Các anh em đến đây bảo tôi là người nhiều lan đột biến 5 cánh trắng Phú Thọ nhất nhưng tôi chưa đi nhiều nơi nên không rõ có nhất hay không, chắc cũng ở trong tốp đầu. Sau 10 năm chơi lan đột biến, khởi đầu bằng 5 cánh trắng Phú Thọ, ước chừng bây giờ tôi có 700 giò loại này, đột biến Bạch Tuyết có 5 giò, đột biến Hiển Oanh (HO) cũng mới vào thêm..., ngoài ra tôi còn các loại lan thường khác”.

Có tiền tỉ để mua đất, xây biệt thự, sắm xe ô tô mới cũng như đi làm từ thiện nhưng ông vẫn khiêm tốn chỉ nhận mình là nông dân, ngày ngày quẩn quanh bên vườn lan, tưới tắm, bắt sên và chuyện trò cùng với chúng: “Năm ngoái tôi mới trả hết nợ ngân hàng, còn nợ bên ngoài rất ít thôi, chỉ hơn 2 tỉ. Nợ bây giờ không còn là gánh nặng trên vai nữa mà tạo thành đòn bẩy cho công việc sản xuất, kinh doanh của mình”.

Ông bảo 5 cánh trắng Phú Thọ giống như một đồng tiền chung của giới chơi lan đột biến bởi giá mềm dễ giao dịch, tốc độ sinh trưởng lại nhanh, mau có hoa. Riêng 700 giò loại này tính trung bình mỗi giò ít nhất 2 thân thì cả khu vườn đã có chừng 1.500 - 1.700 thân, mỗi ngày thân dài ra 0,2cm.

Hiện giá của lan đột biến đang tạm lắng, trước mười phần giờ chỉ còn sáu bảy phần, giao dịch cũng ít hơn hẳn nhưng ông bảo đó cũng là quy luật, có lên, có xuống. Vả lại năm nào quãng tháng 3, 4 khi cây lan nẩy mầm gốc thì giao dịch cũng sôi động đến lúc chúng có mặt hoa rồi thì lại xuống.

Đợt vừa rồi khi mạng mẽo tràn ngập những tin đồn về “bong bóng lan đột biến” sắp nổ tung khiến cho những người mới tham gia cảm thấy chờn nhưng với ông thì không: “Giá cả do thị trường quyết định. Để trả lời rằng bao giờ người ta sẽ chán lan đột biến cũng giống như chuyện trả lời bao giờ người dân bình thường có tiền để mua ô tô vậy, rất khó! Nhiều người không trả lời được nên họ vẫn ngồi ở vòng ngoài xem người khác ở vòng trong thu tiền. Những nhà vườn lâu năm tôi tin sẽ không mấy bị ảnh hưởng bởi dư luận đâu. Riêng tôi đã lập kế hoạch sau 365 ngày nữa, không tính giò mà ki (đốt) sẽ có khoảng 2.500, bán ra sẽ thu được một khoản rất lớn. Bằng giờ này sang năm anh lên đây để chứng thực những gì tôi nói nhé!”.

Là người ham tìm hiểu về các thú chơi, tôi thấy từ phong trào chó Nhật rồi sanh si Ta, tùng bách Nhật…đều có tăng, có giảm, có cao trào rồi lại đổ dốc. Phần thắng thường thuộc về những người nhập cuộc sớm, tỉnh táo để nhận biết đâu là đỉnh để mà thoát ra. Nhưng với nhiều người, một khi đã trót yêu thì trái tim thường đặt nhầm chỗ, nó không ở trong lồng ngực nữa mà ở trên đầu. Bởi thế, làm giàu không khó chỉ là tên một chương trình trên ti vi mà thôi.