Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Hoàng Trung, mặc dù có gần 7.000 vùng trồng và gần 2.000 cơ sở đóng gói, tuy nhiên, tỷ lệ giám sát mã số sau khi cấp đối với vùng trồng mới chỉ đạt 40,8%, cơ sở đóng gói là 17%. "Con số này quá thấp so với yêu cầu thực tế cần phải giám sát hàng năm", ông Trung nêu thực trạng.
Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và PTNT và các địa phương vẫn nhận được những thông báo không tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của các lô hàng của Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường EU, Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản.
"Nếu tình trạng vi phạm này kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đối với các ngành hàng xuất khẩu, làm mất uy tín hàng nông sản Việt Nam, thậm chí có thể đánh mất thị trường đã phải mất rất nhiều công sức, thời gian và nguồn lực để mở cửa", ông Trung nói.
Thứ trưởng Bộ NNPTNT Hoàng Trung nhấn mạnh, thời gian tới Bộ NNPTNT sẽ "áp dụng biện pháp mạnh" để quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói ngày 24/8/2023 tại tỉnh Lạng Sơn. Ảnh: Duy Thái
Nêu khó khăn trong công tác kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được cấp, đại diện Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Đắk Lắk cho biết, sầu riêng đang là cây trồng chính của tỉnh. Hiện tính liên kết, tổ chức cấp và quản lý vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề, liên kết giữa nông dân với nông dân, nông dân với HTX chưa chặt chẽ.
"Ngay cả những cơ sở, tổ chức được cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói cũng chưa có ý thức bảo vệ mã được cấp. Người được cấp phải có hiểu biết, nắm bắt tất cả những vấn đề liên quan đến Nghị định thư...", đại diện tỉnh Đắk Lắk cho hay.
Một vấn đề nữa, đó là hiện nay, cây sầu riêng đang mang lại giá trị cao, tuy nhiên nhiều người dân tự ý mở rộng diện tích. Nếu quản lý không tốt thì diện tích sầu riêng sẽ gia tăng, làm phá vỡ quy hoạch; công tác thu hoạch sầu riêng của một số cơ sở cũng chưa đạt chuẩn.
Vườn sầu riêng của anh Nguyễn Văn Sơn ở xã Ea Kênh, huyện Krông Pắk (Đắk Lắk) có mã vùng trồng được Trung Quốc phê duyệt. Ảnh: Duy Hậu.
Mong sớm có chế tài, minh bạch hóa các mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu cho rằng, cần có một cơ sở dữ liệu công khai, minh bạch về các mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói. "Không thể chỉ vì cái lợi nhỏ nhặt, cá nhân mà đánh mất uy tín của cả một ngành hàng", bà nói.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn lượng phương tiện chở hàng hóa thông quan qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh trung bình đạt khoảng 1.100 lượt xe/ngày (trong đó hàng xuất khẩu khoảng 350 lượt xe/ ngày), cao điểm lên tới trên 1.200 lượt xe/ngày (trong đó hàng xuất khẩu khoảng 500 lượt xe/ngày).
Ông Hoàng Khánh Duy, Phó Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng (Lạng Sơn) cho biết, Trung Quốc ngày càng nâng cao yêu cầu đối với chất lượng các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là đối với hoạt động kiểm soát sinh vật gây hại trên các mặt hàng này.
Trong quá trình kiểm hoá, khi phát hiện một trường hợp có sinh vật gây hại trên mặt hàng, phía nước bạn xử lý rất nặng, yêu cầu toàn bộ lô hàng phải quay đầu về Việt Nam, đôi khi còn dừng nhập khẩu mặt hàng này trong một thời gian dài, như tiền lệ đã có mặt hàng quả ớt của Việt Nam.
Thời gian qua, một số nông sản xuất khẩu của Việt Nam chưa tuân thủ yêu cầu kiểm dịch thực vật. Ảnh: Bình Minh
Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết, trong thời gian tới Bộ Nông nghiệp và PTNT sẽ áp dụng biện pháp mạnh để quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Hiện, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã đề xuất với Chính phủ xây dựng 2 Nghị định, một về quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói rau quả, trái cây phục vụ xuất khẩu; hai là Nghị định quy định xử phạt hành chính đối với những hành vi phạm các quy định về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.
"Bộ Tư pháp đang hướng dẫn Bộ Nông nghiệp và PTNT triển khai xây dựng và sớm trình Chính phủ dự thảo 2 Nghị định này. Bộ Nông nghiệp PTNT giao Cục Trồng trọt làm đầu mối xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể đối với từng mặt hàng rau quả, trái cây để đảm bảo khi thu hoạch sản phẩm phải đạt chất lượng cao nhất, trước hết là phục vụ người tiêu dùng trong nước cũng như mở rộng thị trường xuất khẩu", Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết.
Hiện, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phân cấp quản lý mã số vùng trồng về cho các địa phương, thực hiện kiểm tra thực tế vùng trồng mỗi năm ít nhất 1 lần. Trong trường hợp chưa đạt yêu cầu, phải có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng cho người dân và doanh nghiệp.
Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nói: "Ngoài giám sát chất lượng về an toàn thực phẩm còn phải giám sát chất lượng liên quan đến mã số vùng trồng để đảm bảo sản lượng phù hợp với mã số vùng trồng để đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc. Nếu chúng ta vi phạm, chắc chắn các doanh nghiệp xuất khẩu Tổng cục Hải quan không cho phép xuất khẩu nữa".
Ngoài Trung Quốc, gần đây, một số quốc gia châu Âu, Mỹ, Úc, Nhật Bản… đều yêu cầu nông sản tươi nhập khẩu buộc phải có mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
THÔNG TIN CÓ SỰ PHỐI HỢP CỦA CỤC CHẤT LƯỢNG, CHẾ BIẾN VÀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG NÔNG SẢN (BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN)