Thứ trưởng Bộ NNPTNT Hoàng Trung: Tăng 50.000ha lúa thu đông, Việt Nam thu hơn 100 triệu USD, nông dân có thêm thu nhập

Tăng 50.000ha diện tích lúa thu đông phục vụ xuất khẩu gạo, Việt Nam thu thêm 100 triệu USD

Vừa qua, đã có nhiều nước điều chỉnh chính sách liên quan đến xuất khẩu gạo, sau Ấn Độ, đã có thêm Nga, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo, Bộ Nông nghiệp và PTNT đánh giá cơ hội xuất khẩu gạo của Việt Nam như thế nào trong bối cảnh này, thưa Thứ trưởng?

- Phải khẳng định, trong thời gian qua có nhiều biến động liên quan đến điều chỉnh chính sách của 1 số nước xuất khẩu lúa gạo, như Nga rút khỏi thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc, UAE, Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo.

Từ thực tế đó, Bộ Nông nghiệp và PTNT cân nhắc, đánh giá kỹ lý do tại sao các nước điều chỉnh chính sách này. Thực tế, một số nước hịu ảnh hưởng bởi El nino, việc giảm năng suất, khó khăn trong sản xuất nên việc điều chỉnh chính sách xuất khẩu gạo là rất bình thường. Nhưng với những điều chỉnh như vậy sẽ có tác động đến thị trường gạo thế giới.

Quan điểm của Bộ Nông nghiệp và PTNT là nắm chắc tình hình thị trường cũng như sản xuất lúa gạo của Việt Nam để tận dụng tốt cơ hội chưa từng có này để nâng cao uy tín, mở rộng thị trường cho gạo Việt. Rất mừng là đến thời điểm này tổng diện tích gieo trồng lúa vẫn đảm bảo đạt 7,1 triệu ha, sản lượng 43 - 43,5 triệu tấn, đạt được sản lượng theo kế hoạch, giúp cân đối tiêu thụ trong nước và phục vụ xuất khẩu.

Cụ thể, tiêu thụ trong nước khoảng 30 triệu tấn, trong đó 15 triệu tấn phục vụ 100 triệu dân, 9,5 triệu tấn dành để chế biến, 1 triệu tấn làm giống, 2,5 triệu tấn dự trữ quốc gia. Sau khi cân đối như vậy thì chúng ta yên tâm vẫn còn 14 - 15 triệu tấn lúa, tức 7 – 7,5 triệu tấn gạo phục vụ xuất khẩu.

Từ sản lượng, cách thức sản xuất như vậy, chúng ta có thể hoàn toàn yên tâm ngoài đảm bảo đủ sản lượng phục vụ nhu cầu trong nước vẫn có thể tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu gạo, tận dụng cơ hội của thị trường.

Với tình hình mới như hiện nay thì phải khẳng định các doanh nghiệp có nhiều lợi thế trong thương thảo, ký hợp đồng với giá có lợi nhất. Có thông tin mấy ngày gần đây các đối tác khi đàm phán ký hợp dồng, giá gạo đều tăng thêm 30 – 40 USD/tấn.

Nông dân cũng có cơ hội nâng cao thu nhập nhờ giá lúa tăng thêm; Việt Nam có cơ hội mở rộng thị phần gạo Việt Nam ở thị trường truyền thống và những thị trường mới.

Trước những diễn biến mới của thị trường xuất khẩu gạo, quan điểm chỉ đạo, điều hành của Bộ như thế nào, thưa Thứ trưởng?

Trước hết, Bộ xác định tuân thủ thực hiện đúng theo Công điện 610 của Thủ tướng Chính phủ, ban hành ngày 3/7/2023 tăng cường sản xuất, xuất khẩu gạo. Trong Công điện này, Thủ tướng đã có chỉ đạo rất rõ cho từng bộ ngành.

Theo đó, Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức sản xuất tốt, đảm bảo cung ứng sản lượng bởi đây là điều kiện tiên quyết để xuất khẩu, giúp doanh nghiệp có lợi trên bàn đàm phán. Để làm tốt, trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và PTNT tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị mới tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong tình hình mới.

Bộ Nông nghiệp và PTNT sẽ bám sát tình hình thực tế, thời tiết, thông báo của cơ quan khí tượng thủy văn, nhất là tình hình mưa, hạn mặn để từ đó điều chỉnh khung thời vụ, cơ cấu giống hợp lý nhất; chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường giám sát, không để dịch bệnh xảy ra để đảm bảo năng suất, chất lượng lúa gạo.

Bộ cũng đã giao Cục Trồng trọt, Thủy lợi, Bảo vệ thực vật xem xét tình hình hạn mặn, xem có khả năng tăng diện tích vụ thu đông, tăng bao nhiêu là hợp lý. Theo tính toán, nếu tăng thêm 50.000ha lúa thu đông thì Việt Nam có thể thu thêm 100 triệu USD, cung ứng lương thực cho thế giới và mang lại thu nhập cho nông dân.

Đối với vụ đông xuân, Bộ rất quan tâm, ngay sau vụ thu đông kết thúc đã chỉ đạo rõ về kỹ thuật, bám sát hạn mặn, khung thời vụ xuống giống từ tháng 10, thu hoạch càng sớm càng tốt, kết thúc khung thời vụ là 31/12/2023, né mặn, hạn còn có thêm gạo phục vụ xuất khẩu.

Bộ yêu cầu các cơ quan chuyên ngành của bộ như Bảo vệ thực vật, Cục Quản lý, Chế biến và phát triển thị trường xử lý các rào cản kỹ thuật trên tinh thần tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp xuất khẩu càng sớm càng tốt để mở rộng các thị trường mới, đa dạng hóa thị trường.

Liên kết xây dựng vùng nguyên liệu đảm bảo lợi ích hài hòa giữa doanh nghiệp và nông dân

Trước diễn biến mới của thị trường lúa gạo, cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu gạo là chưa từng có, theo Thứ trưởng làm thế nào để đảm bảo sự ổn định trong sản xuất, xuất khẩu, hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và nông dân?

- Hiện nay, tổng diện tích sản xuất lúa vẫn đạt 100% theo kế hoạch và tiếp tục duy trì cho các năm tiếp theo, nếu giá tốt, thị trường tốt có thể mở rộng diện tích. Ngoài diện tích lúa thu đông thì những diện tích lúa đã được chuyển đổi sang trồng cây khác có thể quay lại sản xuất lúa khi giá thị trường đang tốt. Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng khuyến khích người dân, doanh nghiệp áp dụng tiến bộ kỹ thuật, xây dựng quy trình sản xuất để giảm chi phí đầu vào mà năng suất và chất lượng vẫn tăng.

Đặc biệt, để giữ vững sự ổn định phải tạo liên kết chuỗi, xây dựng vùng nguyên liiệu, gắn kết doanh nghiệp với hợp tác xã, tổ hợp tác để đảm bảo doanh nghiệp và nông dân tạo ra vùng nguyên liệu bền vững, ổn định.

Ví dụ, Tập đoàn Lộc Trời, khi liên kết với hợp tác xã họ đã tính được bao nhiêu sản lượng, cứ gối nhau vào kho bao nhiêu, xuất khẩu bao nhiêu, chủ động sản lượng thì chủ động ký hợp đồng, người dân yên tâm sản xuất vì có đầu ra. Với mô hình liên kết, doanh nghiệp, nông dân chia sẻ lợi ích hài hòa, chủ động về sản lượng, kế hoạch xuất khẩu, có ưu thế trên bàn đàm phán.

Hiện, Bộ Nông nghiệp và PTNT đang chỉ đạo các đơn vị tập trung hoàn thiện 1 triệu ha lúa chất lượng cao gắn với giảm phát thải khí nhà kính. Nếu làm tốt thì đề án có thể nhân rộng, bởi đây là xu thế tất yếu giúp sản xuất lúa có giá tốt, hiệu quả hơn, đồng thời chứng minh với thế giới Việt Nam đã thực hiện tốt cam kết COP 26.

Bộ cũng chỉ đạo cho các đơn vị nghiên cứu, trước tình hình biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn thì cố gắng nghiên cứu cho ra giống lúa thích ứng điều kiện đó, đảm bảo trong mọi điều kiện chúng ta vẫn duy trì diện tích, sản lượng, đáp ứng nguồn cung xuất khẩu, tạo niềm tin của ngành hàng lúa gạo Việt Nam với thế giới.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!