Cơ hội nào cho doanh nghiệp xây lắp trong nước?

Trong kỷ nguyên số, Việt Nam sẽ có thêm nhiều công trình quy mô và tầm cỡ quốc tế, ghi danh tên tuổi nhà thầu Việt vào danh sách các nhà thầu tên tuổi trên thế giới; góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Điều này cũng đặt thách thức cho các nhà thầu trong ngành xây lắp về yêu cầu công nghệ.

Ví dụ gần nhất là sau năm 2025, Chính phủ ưu tiên cho dự án đường sắt tốc độ cao, cũng là cơ hội để các nhà thầu xây dựng Việt Nam tiếp tục phát huy trí lực, vật lực, có thêm công ăn việc làm, tiếp tục khai thác nguồn lực sẵn có về nhân công, máy móc, trang thiết bị.

Theo Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), dự án đường sắt tốc độ cao có tổng mức đầu tư khoảng 67 tỷ USD, trong đó phần xây dựng khoảng 33 tỷ USD. VACC nhận định đây là dự án đặc biệt lớn, có kỹ thuật và công nghệ phức tạp nên sẽ là thách thức cho các nhà thầu thiết kế, xây lắp trong nước.

Thực tế, các nhà thầu Việt Nam hiện đã rất thành thạo trong thiết kế và xây dựng các công trình giao thông đường bộ có tính phức tạp cao như đường cao tốc, cầu vòm, cầu dây văng,… nhưng chưa triển khai xây dựng hạ tầng đường sắt tốc độ cao.

Do đây là dự án sử dụng nguồn vốn trong nước nên VACC cho rằng vẫn cần ưu tiên sử dụng nhà thầu Việt Nam với vai trò phù hợp. Việc này đảm bảo tạo nguồn công việc trong nước, tăng tính chủ động, tự chủ và là cách tốt nhất để tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước để thực hiện các dự án tương tự, hoặc có thể tham gia đấu thầu các dự án quốc tế sau này.

Một điểm quan trọng khác, VACC kiến nghị trong quá trình thi công, giám sát thi công có yêu cầu phía nước ngoài chuyển giao công nghệ thi công cho nhà thầu Việt Nam. Cùng với yêu cầu về công nghệ kỹ thuật trong thi công, chuyển đổi số trong khâu quản lý, kết nối với nhà thầu xây lắp cũng là yêu cầu tối quan trọng trong kỷ nguyên mới.

Rộng hơn, thời gian tới, Chính phủ dồn lực phát triển hạ tầng giao thông với mục tiêu mở rộng không gian đô thị, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại. Giá trị có thể lên đến cả nghìn tỷ đồng. Đây được coi là cơ hội cho nhà thầu trong nước bứt phá, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn về năng lực triển khai.

Nhà thầu cần tự bồi đắp nội tại

Phó Giám đốc Nguyễn Văn Thắng của Công ty CP Đầu tư xây dựng và thương mại Tây Hà cho biết, công nghệ số hiện tại có đóng góp lớn trong quá trình tạo lập và sử dụng mô hình thông tin trong các giai đoạn thiết kế, thi công và vận hành công trình. Qua đó, mối liên kết quản lý thiết kế giữa chủ đầu tư với nhà thầu được gắn chặt hơn, giúp bám sát tình hình vật tư, cũng như giảm bớt phần nhân lực trực tiếp.

“Không chỉ những gói sử dụng ngân sách, trong những năm tới đây nhu cầu xây dựng dân dụng, công trình dự án của chủ đầu tư tư nhân dự kiến sẽ có khối lượng mới rất lớn nên áp lực về công nghệ đối với nhà thầu xây lắp càng cao hơn”, đại diện nhà thầu này nhận định.

Nhưng để áp dụng, đến nay nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó, nhất là với nhóm quy mô trung bình, hoặc quy mô nhỏ về vốn. Bởi kinh phí thực hiện đồng bộ hóa dữ liệu đầu vào, kết với hợp với chủ đầu tư lại không hề nhỏ.

Đơn cử như đấu thầu qua mạng, đã có những bài học vì sai sót nhỏ liên quan đến công nghệ số như lỗi mạng khiến hồ sơ không được gửi chậm, sai sót về gia hạn tài khoản.. khiến nhà thầu bị loại.

Do đó, có thể thấy rằng chuyển đổi số không phải chỉ nói là làm được ngay. Chính bản thân nhà thầu cũng phải xây dựng lớp nhân sự có năng lực về công nghệ, thường xuyên cập nhật mới đảm bảo.

Còn theo Chủ tịch VACC Nguyễn Quốc Hiệp, với ngành xây dựng, đặc biệt liên quan đến hồ sơ đấu thầu qua mạng, còn nhiều bất cập, những điều kiện riêng và đặc thù. Do đó, dù doanh nghiệp nhận thức rất rõ vai trò của chuyển đổi số, nhưng vẫn còn những khó khăn, rào cản.

Nhận định về tính cần thiết của công nghệ với sự sống còn trong kỷ nguyên mới của nhà thầu xây lắp, nhiều chuyên gia cho rằng nếu không theo kịp về cả kỹ thuật và quản lý, nhà thầu trong nước hoàn toàn có thể thua trên chính sân nhà dù trong bối cảnh nhu cầu xây dựng được đánh giá sẽ cao hơn.

Vì vậy, ngay từ lúc này, doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị về vật lực, đào tạo kỹ sư, lao động, vận hành, làm chủ các trang thiết bị xây dựng... Từ đó, tạo tiền đề cho cơ hội trở thành nhà thầu chính trong các dự án cả sử dụng vốn ngân sách và của chủ đầu tư tư nhân.