Maybank dự báo GDP Việt Nam sẽ tăng 5,8% trong năm 2024 nhờ “ngoại lực” dẫn dắt

Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa trong tháng 11 cao nhất trong 9 tháng

Trong báo cáo Kinh tế Việt Nam mới đây của Maybank, các nhà phân tích chỉ ra rằng: Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa trong tháng 11 đạt 6,7%, đây là mức cao nhất trong 9 tháng, sau khi mức tăng trưởng chuyển sang dương vào tháng 9, lần đầu tiên kể từ tháng 2/2023 (Hình 1). 

Đăng ký FDI đã tăng 14,8% trong 11 tháng của năm 2023 và sẽ hiện thực hóa dòng vốn vào cao hơn trong năm 2024 (Hình 2). FDI thực hiện từ tháng 1 đến tháng 11/2023 đã tăng 2,9% so với một năm trước, đạt 20,3 tỷ USD, mức cao nhất trong 5 năm. Dòng vốn FDI mạnh mẽ đã nâng cao năng lực sản xuất, thể hiện qua sự thay đổi nhanh hơn về sản lượng sản xuất so với xuất khẩu (kể từ tháng 6).

Xuất khẩu và sản xuất được các nhà phân tích dự đoán sẽ được hưởng lợi từ sự thay đổi nhu cầu điện tử toàn cầu, bình thường hóa hàng tồn kho bán lẻ và sự thay đổi thói quen chi tiêu của người tiêu dùng khi chi tiêu trả thù trong dịch vụ giảm dần.

Những lợi thế về cơ cấu bao gồm vị trí địa lý chiến lược, sự ổn định chính trị, các hiệp định thương mại tự do (FTA) và chi phí lao động cạnh tranh sẽ thu hút sự quan tâm của đầu tư nước ngoài khi các công ty toàn cầu tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Chính sách đối ngoại “đa liên kết” đang mang lại lợi ích cho Việt Nam, với việc nhà nước theo đuổi các mối quan hệ hòa hảo hơn và hợp tác chặt chẽ hơn với cả Mỹ và Trung Quốc. 

Dựa trên những số liệu báo cáo trên, các nhà phân tích của Maybank dự báo mức tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ tăng 5,8% vào năm 2024 và tăng 6,2% vào năm 2025, tăng hơn so với mức 4,8% của năm 2023. Sự phục hồi sẽ được dẫn dắt bởi sự trỗi dậy mạnh mẽ của xuất khẩu và sản xuất. FDI và kết quả của dịch chuyển chuỗi cung ứng sản xuất sẽ tăng đòn bẩy cho sự phục hồi thương mại toàn cầu. 

Tuy nhiên, sự sụt giảm tài sản sẽ tiếp tục đè nặng lên nhu cầu trong nước và chất lượng tín dụng của các ngân hàng. 

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, vẫn tồn tại một số yếu tố có thể hạ nhiệt FDI. Các công ty sẽ để tâm đến những căng thẳng về cơ sở hạ tầng, bao gồm sự quá tải của mạng lưới, sự hạn chế của nguồn cung cấp năng lượng tái tạo,  gây ra tình trạng mất điện thường xuyên trong mùa hè năm 2023. Năng lượng gió và mặt trời chiếm 26% công suất năng lượng tính đến cuối năm 2022, nhưng chỉ chiếm 13% sản lượng điện. Một trở ngại khác là sự phụ thuộc ngày càng tăng vào đầu vào nhập khẩu để sản xuất, vì các nhà cung cấp trong nước có xu hướng là các doanh nghiệp nhỏ thường chỉ có thể cung cấp các linh kiện không cốt lõi và có giá trị gia tăng thấp.

Việc áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu (GMT) 15% từ ngày 1/1/2024 sẽ làm tăng chi phí cho các công ty đa quốc gia (MNC). Doanh thu ước tính bổ sung là 14,6 nghìn tỷ đồng (601 triệu USD) hàng năm có thể được sử dụng để thúc đẩy các ưu đãi đầu tư khác, nhưng vẫn còn lo ngại về việc vi phạm các quy tắc toàn cầu và rủi ro pháp lý từ các công ty không đủ điều kiện. Nhiều MNC trong các lĩnh vực ưu tiên hiện được hưởng miễn và giảm thuế doanh nghiệp trong nhiều năm, do đó phải trả mức thuế thực tế thấp hơn mức tiêu chuẩn 20%. Khoảng 122 công ty nước ngoài sẽ phải đối mặt với khoản thuế tăng đáng kể, trong đó phần lớn do Samsung gánh chịu (được hưởng ~5% thuế thực tế).

Một kế hoạch dự thảo của Bộ Đầu tư hồi tháng 8 đề xuất rằng chỉ những công ty công nghệ cao có vốn đầu tư ít nhất 12 nghìn tỷ đồng (494 triệu USD) mới được hưởng lợi từ trợ cấp tiền mặt để trang trải các chi phí khác (đào tạo, nghiên cứu và cơ sở hạ tầng). Tuy nhiên, các biện pháp chính xác sẽ chỉ được hoàn thiện vào năm 2024.

Các lĩnh vực bán lẻ và hướng tới người tiêu dùng cũng được các nhà phân tích dự báo sẽ tăng trưởng nhờ tiêu dùng trong nước được cải thiện cùng với nền kinh tế đang phục hồi. Các hộ gia đình đã thắt lưng buộc bụng do thị trường lao động yếu và chi phí vay cao. Mặc dù doanh số bán lẻ (+10,1% trong tháng 11) vẫn phục hồi một cách đáng ngạc nhiên, một số nhà bán lẻ lớn niêm yết vẫn tiếp tục chứng kiến doanh số yếu.

Giảm bớt gánh nặng thế chấp và cải thiện tâm lý sẽ hỗ trợ chi tiêu cho các hộ gia đình vào năm 2024. Lãi suất cho vay trung bình của ngân hàng đã giảm khoảng 3 điểm phần trăm xuống 9% (Hình 3). Khách sạn, F&B và các dịch vụ tiêu dùng khác vẫn được hưởng lợi từ việc mở cửa trở lại nhờ sự phục hồi của du lịch. Lượng du khách đến vẫn ở mức thấp hơn khoảng 32% so với mức trước đại dịch tính đến tháng 11/2023, do lượng khách du lịch Trung Quốc quay trở lại chậm.

Chính sách tài khóa vẫn mang tính hỗ trợ, với chi tiêu cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và một số biện pháp cứu trợ được kéo dài đến năm 2024 (Hình 4). 

Không gian tài khóa sẽ vẫn đủ với nợ công ở mức khoảng 40% GDP vào cuối năm 2024, thấp hơn nhiều so với mức trần 60%. Việc giảm 2% điểm thuế giá trị gia tăng (từ tháng 6/2023) đã được gia hạn đến tháng 6/2024. Các khoản cắt giảm thuế và phí khác vẫn được giữ nguyên, bao gồm giảm thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu để hỗ trợ doanh nghiệp trong nước.

Bất động sản "ì ạch" cản trở tăng trưởng GDP nhưng nửa cuối 2024 sẽ phục hồi rõ

Lĩnh vực bất động sản sẽ vẫn là lực cản đối với nhu cầu trong nước, khi các hoạt động liên quan đến bất động sản chiếm tới 12% GDP. Áp lực tái cấp vốn trái phiếu có thể sẽ tiếp tục trong năm 2024 do thị trường bất động sản trì trệ và gánh nặng nợ cao, mặc dù điều tồi tệ nhất có thể đã qua với hàng loạt chính sách hỗ trợ (ví dụ Nghị định 08/2023) nhằm giảm bớt khó khăn trả nợ.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng, cho đến nay, nhiều doanh nghiệp đã phải vật lộn để hoàn trả trái phiếu, trong đó một số đã phải tuyên bố vỡ nợ. Tỷ lệ nợ xấu trong lĩnh vực bất động sản tăng lên 2,6% vào tháng 7/2023 (so với 1,8% một năm trước). Hơn 60 tổ chức phát hành đã đàm phán thành công để gia hạn thời hạn trả nợ trái phiếu vào năm 2023, trị giá lên tới 107 nghìn tỷ đồng (4,4 tỷ USD) tính đến ngày 27/10. Tuy nhiên, vẫn còn một lượng lớn trái phiếu sắp đáo hạn, với ước tính lần lượt là 167 nghìn tỷ đồng (6,9 tỷ USD) và 122 nghìn tỷ đồng (5 tỷ USD) đáo hạn lần lượt vào năm 2024 và 2025 (Hình 5)

Đầu tư bất động sản có thể vẫn trầm lắng khi đối mặt với căng thẳng về dòng tiền. Hoạt động xây dựng bất động sản được cho là ì ạch do thanh khoản thắt chặt, ngay cả khi các cơ quan chức năng tăng cường phê duyệt cấp phép để khởi động lại các dự án bị đình trệ. Chỉ có 3.028 căn hộ/nhà mới được cấp giấy phép xây dựng trong Quý 3/2023, so với 24.369 trong Quý 3/2022 (Hình 6).

Tuy nhiên theo các nhà phân tích, nhu cầu của người mua nhà sẽ dần phục hồi nhờ lãi suất cho vay giảm và sự phục hồi của nền kinh tế, điều này sẽ rõ ràng hơn vào nửa cuối năm 2024. Triển vọng dài hạn về cơ bản vẫn mạnh mẽ, do tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng và tốc độ đô thị hóa gia tăng. Tuy nhiên, sự mất cân bằng cung cầu sẽ cần thời gian để giải quyết, với lượng tồn kho dư thừa ở phân khúc bất động sản cao cấp và tình trạng thiếu nhà ở giá rẻ.