Đề xuất loạt quy định "bịt lỗ hổng" đấu giá đất qua vụ 4 lô đất Thủ Thiêm

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) vừa kiến nghị một loạt các góp ý gửi Ủy ban Thường vụ Quốc Hội liên quan đến quy định về đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). 

Theo đó, những thực tiễn gây thất bại của việc đấu giá 4 lô đất Thủ Thiêm (TP Thủ Đức), HoREA đã đề xuất một loạt các kiến nghị để bảo đảm công khai, minh bạch, có cơ chế đồng bộ, cụ thể để xử lý vi phạm quy định về giao đất, cho thuê đất, nhất là liên quan tới đấu giá quyền sử dụng đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất.

Đấu giá đất không thể so với đấu giá một căn hộ hoặc ôtô, bức tranh, cổ vật…

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho hay, khoản 1 Điều 40 Luật Đấu giá tài sản 2016 quy định 04 hình thức đấu giá, gồm: "a) Đấu giá trực tiếp bằng lời nói tại cuộc đấu giá; b) Đấu giá bằng bỏ phiếu trực tiếp tại cuộc đấu giá; c) Đấu giá bằng bỏ phiếu gián tiếp; d) Đấu giá trực tuyến". 

Đồng thời, khoản 2 Điều 40 Luật Đấu giá tài sản 2016 quy định 2 phương thức đấu giá: "a) Phương thức trả giá lên; b) Phương thức trả giá xuống".

Tuy nhiên, Luật Đấu giá tài sản 2016 không quy định việc áp dụng "hình thức đấu giá", "phương thức đấu giá" đối với trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án bất động sản, đô thị, nhà ở thương mại; trong khi đây là đối tượng có tính "đặc thù" so với việc đấu giá các tài sản thông thường như đấu giá một căn hộ hoặc ôtô, bức tranh, cổ vật…

Thực tế, việc đấu giá 4 lô đất Thủ Thiêm hồi cuối năm 2021 đều áp dụng hình thức đấu giá là "đấu giá trực tiếp bằng lời nói tại cuộc đấu giá" và theo "phương thức đấu giá" là "phương thức trả giá lên". 

Chính vì vậy, các đơn vị trúng đấu giá đã lợi dụng "hình thức và phương thức đấu giá" này để đẩy giá trúng đấu giá lên rất cao (giá ảo).

"Việc này đã dẫn đến hậu quả là UBND TP.HCM phải ra quyết định hủy bỏ kết quả đấu giá, nhưng đã có một số đối tượng xấu lợi dụng để đẩy mặt bằng giá nhà đất của khu vực lên rất cao, gây bất ổn cho thị trường bất động sản", ông Châu nhấn mạnh.

Vì vậy, HoREA cho rằng, đối với trường hợp Nhà nước tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án bất động sản, đô thị, nhà ở thương mại thì chỉ nên áp dụng "hình thức đấu giá" là "đấu giá trực tiếp bằng lời nói tại cuộc đấu giá" hoặc "đấu giá bằng bỏ phiếu gián tiếp" thì mới đảm bảo kết quả đấu giá trung thực.

Tuy nhiên, hình thức này phải đi đôi với việc nghiêm cấm các hành vi thông đồng, móc nối, hoặc để lộ thông tin nhằm mục đích trục lợi, hoặc nhận hối lộ, làm sai lệch thông tin, làm sai lệch hồ sơ hoặc kết quả đấu giá, dẫn đến "đấu giá cuội", "đấu giá có quân xanh, quân đỏ".

"Do vậy, rất cần thiết bổ sung Điều 40 Luật Đấu giá tài sản 2016 quy định áp dụng "hình thức đấu giá", "phương thức đấu giá" đối với trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án bất động sản, đô thị, nhà ở thương mại để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của các quy định pháp luật", ông Châu đề xuất.

Kiến nghị thêm loạt quy định liên quan đến đấu giá đất

Ngoài kiến nghị bổ sung Điều 40 Luật Đấu giá tài sản 2016 quy định áp dụng "hình thức đấu giá", "phương thức đấu giá" đối với trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án bất động sản, đô thị, nhà ở thương mại. HoREA cũng kiến nghị sửa đổi một loạt các quy định khác liên quan đến đấu giá đất.

Cụ thể, đề nghị quy định điều kiện về đất để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất phải có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc 1/2000 được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Bởi lẽ, điểm b khoản 2 Điều 126 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định điều kiện thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất thì thửa đất, khu đất "phải có quy hoạch chi tiết 1/500 được cơ quan có thẩm quyền lựa chọn".

Theo ông Lê Hoàng Châu, quy định "phải có quy hoạch chi tiết 1/500 chỉ đúng đối với thửa đất, khu đất có diện tích nhỏ, điển hình là trường hợp thực hiện đấu giá 04 lô đất Thủ Thiêm năm 2022 gồm Lô 3.5 có diện tích 6.446 m2; Lô 3.8 có diện tích 8.561 m2; Lô 3.9 có diện tích 5.009 m2; Lô 3.12 có diện tích 10.060 m2 và tất cả 04 lô đất này đều đã có quy hoạch chi tiết 1/500 được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Nhưng, quy định "phải có quy hoạch chi tiết 1/500" lại không đúng, không phù hợp đối với trường hợp đấu giá đất để thực hiện dự án khu đô thị, khu dân cư nông thôn có diện tích lớn, rất lớn, thường từ 20 ha, hoặc 50 ha trở lên. 

Trong trường hợp này, Nhà nước không thể nào lập quy hoạch chi tiết 1/500 rồi mới đưa ra đấu giá vì chi phí lập quy hoạch 1/500 rất lớn và mất nhiều thời gian công sức, mà nội dung quy hoạch chi tiết 1/500 chưa chắc đã phù hợp với "khẩu vị" của các nhà đầu tư.

Do vậy, rất cần thiết bổ sung điều kiện của thửa đất, khu đất đưa ra đấu giá "phải có quy hoạch chi tiết 1/500" hoặc "có quy hoạch phân khu 1/2000".