Thứ rượu mơ Yên Tử ở Quảng Ninh với huyền tích kỳ lạ về giấc mơ của vua Trần Nhân Tông

Từ quán rượu mơ Yên Tử ở chùa Lân với huyền tích vua Trần Nhân Tông

Một ngày giữa tháng 8, phóng viên tìm về nhà của ông Vũ Anh Tuấn – chủ cơ sở rượu mơ Quang Vinh tại thôn Nam Mẫu 2, xã Thượng Yên Công, TP Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Trên đường đưa phóng viên vào thăm nhà của ông Vũ Anh Tuấn, bà Hoàng Kim Hoàn, Chủ tịch Hội Nông dân TP.Uông Bí hết lời khen ngợi Nông dân Việt Nam xuất sắc 2023 của tỉnh Quảng Ninh.

Đợi chúng tôi từ sớm, ông Vũ Anh Tuấn tiếp đón chúng tôi trong một nơi đặc biệt, đó là hầm rượu rộng 220m² được thiết kế độc đáo như một chiếc nậm rượu. Từ hầm rượu này, chúng tôi có thể ngắm nhìn dãy núi Yên Tử mờ ảo phía xa xa, mây khói vấn vít trên đỉnh núi. 

Bên trong hầm rượu như một sơn động nhỏ, với hàng trăm chum rượu đặt san sát, thơm ngây ngất. Theo lời ông Tuấn, mỗi chiếc chum sành kia đựng 200 lít rượu mơ, mỗi chum rượu lại có "tuổi đời" không giống nhau, có chum mới ủ 5 năm, nhưng cũng có chum đã ủ 20 - 30 năm…

Mời phóng viên chén rượu mơ có màu vàng hổ phách, thơm hương mơ, vị chua ngọt dịu, ông Tuấn thủng thẳng giới thiệu, rượu mơ Yên Tử liên quan đến huyền tích vua Trần Nhân Tông truyền lại ngôi báu, về Yên Tử tu hành. 

Đến điểm dừng chân đầu tiên, Ngài dừng chân nghỉ lại tại ngôi chùa nhỏ dựng trên triền quả núi có hình giống con lân đang nằm phủ phục. 

Đêm ấy, Vua nằm mơ ngự trên rồng vàng, bay vào động lớn, phía dưới có hồ nước nở đầy sen vàng, phía trên là ngút ngàn hoa quả chín sực nức hương thơm. Rồng vàng chở Vua đi khắp nơi rồi cuối cùng đặt Ngài lên đài sen tỏa ánh hào quang. 

Giật mình tỉnh giấc mà mùi hương thơm hoa quả vẫn thoang thoảng, Ngài liền đánh thức các đệ tử để kể lại giấc mơ kỳ lạ. Về sau thầy trò cùng thắp lửa thì thấy bầy rồng đất từ đâu bò về, nằm kề bên. Vua nói đây là nơi rồng ở, bèn đặt tên chùa là chùa Động Rồng, về sau đổi tên thành Long Động tự (tức chùa Lân). 

Trước đây, thân sinh ông Vũ Anh Tuấn từng làm ở Phòng Văn hóa thông tin của Uông Bí, được giao quản lý khu di tích Yên Tử. 

Sau năm 1981, cụ nghỉ hưu theo chế độ, rồi mở một quán nhỏ dưới tán mơ cổ thụ trước sân chùa Lân. Vào độ tháng 3 - 4, cả rừng mơ quanh chùa Lân chín rộ, thơm ngào ngạt. Khi đó, gia đình hái những quả mơ có lông mượt như nhung, chín mọng về thử ngâm với đường và rượu trắng, sau đó chưng cất tạo nên thứ rượu mơ thơm ngon khác lạ.

Dường như sự linh thiêng của núi rừng Yên Tử và khí hậu mát mẻ làm cho quả mơ lông nơi đây trở nên khác biệt. Cùng với nguồn nước tinh khiết để nấu rượu được dẫn từ núi cao hơn 1000m, đã tạo nên những thứ rượu mơ sóng sánh, thơm nức hương mơ chín, khiến du khách thưởng thức một lần thì nhớ mãi.

"Thấy gia đình làm rượu mơ hiệu quả nên bà con quanh vùng ai ai cũng làm rượu mơ Yên Tử. Thời điểm những năm 1990, rượu mơ Yên Tử được bày bán từ chân núi lên đến đỉnh chùa Đồng, dễ có đến 200 quán làm rượu mơ Yên Tử và bán cho du khách. Thế nhưng mỗi cơ sở lại có kỹ thuật khác nhau, bí quyết làm rượu khác nhau, tỷ lệ pha chế khác nhau, thời gian ủ rượu khác nhau… nên rượu mơ cũng khác nhau.

Thời điểm đó, cái tên rượu mơ Yên Tử được dùng chung cho tất cả các hộ dân làm rượu quanh vùng. Nhưng người nọ truyền người kia, du khách gần như chỉ chọn mua rượu mơ của quán nhỏ dưới gốc cây mơ già ở chùa Lân. Lâu dần, chỉ còn gia đình vẫn bán rượu mơ và số lượng khách hàng ngày một tăng" – ông Tuấn kể.

Đến thương hiệu rượu mơ Quang Vinh

Nhấp một ngụm rượu mơ sóng sánh, ông Tuấn kể tiếp: "Ngay từ những năm 1981, tôi đã theo bố học ủ rượu mơ và đã say mê làm rượu. Sau khi tốt nghiệp trường Trung cấp Kinh tế, tôi không thoát ly gia đình mà trở về kế thừa sự nghiệp của gia đình". 

Với mong muốn đưa rượu mơ của gia đình ra thị trường rộng lớn, ông Tuấn đã tìm cách mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng cũng như phát triển thương hiệu rượu mơ Quang Vinh của gia đình. Chính vì vậy, nguyên liệu đầu vào đều được chọn lọc kĩ càng, quy trình ủ rượu thủ công, được diễn ra với sự kiểm soát vô cùng chặt chẽ. 

Trước khi đóng thành phẩm, rượu mơ được đưa qua hệ thống máy lọc hiện đại để lọc bỏ tạp chất, giảm hàm lượng Andehit, Methanol... Uống rượu mơ vào thấy cơ thể khỏe mạnh, tiêu hóa tốt, tinh thần sảng khoái nên rất được du khách ưa thích. 

Ông Tuấn cho biết, để đảm bảo số lượng và chất lượng nguyên liệu đầu vào, gia đình ông đã trồng trên 3ha cây mơ lông với sản lượng khoảng 10 tấn quả mơ/năm. 

Bên cạnh đó, gia đình ông còn liên kết với người dân mở rộng vùng nguyên liệu, mỗi năm thu mua khoảng 25-40 tấn quả mơ của bà con trồng mơ lông khắp dãy Yên Tử từ Đông Triều, Uông Bí đến Hạ Long…

Hiện nay, mỗi năm cơ sở rượu mơ Quang Vinh xuất ra thị trường khoảng 30.000 lít rượu. Rượu mơ Quang Vinh có nhiều loại giá, rượu được ủ càng lâu thì giá càng cao, rượu mơ 20-30 năm có giá gấp 5-10 lần so với rượu mơ 5 năm, có loại có giá lên đến 1 triệu đồng/lít.

Rượu mơ Yên Tử của cơ sở đã được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Quảng Ninh ngay từ năm 2013 và vẫn duy trì hạng sao suốt nhiều năm qua. Bên cạnh đó, cơ sở còn có rượu sim Yên Tử đã được công nhận là sản phẩm OCOP Quảng Ninh đạt 3 sao. Ngoài ra, nếu mơ lông Yên Tử bội thu, cơ sở sẽ sản xuất thêm ô mai mơ ngọt, ô mai mơ mặn, rất được khách hàng ưa chuộng.

Theo ông Tuấn, khu Thượng Yên Công trước đây là khu vực giao thông cách trở. Thế nhưng hiện nay, đường mở rộng thênh thang, trải nhựa êm ru, xe ô tô chạy vào đến tận nhà. Nhờ đó hiện nay, nhiều đoàn khách trong nước và nước ngoài ghé thăm hầm rượu của gia đình như một điểm dừng chân trên chặng đường hành hương về Yên Tử.

"Rượu mơ Quang Vinh có những khách quen, mỗi năm đều đặn mua cả nghìn nghìn lít rượu của cơ sở để làm quà tặng. Còn đối với du khách, sau khi ghé thăm và thưởng thức rượu mơ tại hầm rượu, có người mua vài lít, cũng có người mua cả trăm lít rượu mơ về làm quà. Rượu mơ Yên Tử được du khách Hàn Quốc đặc biệt ưa thích" – ông Tuấn cho hay.

Ông Tuấn bày tỏ, hiện gia đình đang tăng cường nhận diện thương hiệu sản phẩm, hướng tới đưa sản phẩm xuất khẩu. Ông cũng muốn mở rộng quy mô sản xuất để đáp ứng tiêu thụ ngày càng cao của khách hàng, tuy nhiên hiện vẫn gặp nhiều khó khăn do đất đai không tập trung dẫn đến khó phát triển vùng nguyên liệu. 

Nhận xét về ông Vũ Anh Tuấn, bà Hoàng Kim Hoàn, Chủ tịch Hội Nông dân TP Uông Bí (tỉnh Quảng Ninh) cho biết, ông Vũ Anh Tuấn là một hội viên nông dân tiêu biểu, xuất sắc trong công tác hội và phong trào nông dân, nhiều năm liền đạt danh hiệu hộ sản xuất kinh doanh giỏi cấp tỉnh. 

Bên cạnh đó, ông Vũ Anh Tuấn còn giúp nhiều bà con địa phương có công ăn việc làm và tích cực tham gia công tác nhân đạo, từ thiện xã hội. Ông Tuấn cũng là 1 trong 10 người của tỉnh Quảng Ninh được đề nghị tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính Phủ vì đã có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua "Hộ Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi, giai đoạn 2020 -2022".