Tham vấn ý kiến chuyên gia quốc tế về sửa đổi, bổ sung Luật BHXH

Sáng 27/4, tại Hà Nội, BHXH Việt Nam phối hợp Ngân hàng Thế giới tổ chức Toạ đàm tham vấn ý kiến quốc tế về nội dung sửa đổi, bổ sung Luật BHXH.

Đồng chủ trì có Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn và ông Robert J.Palacios- Chuyên gia trưởng lĩnh vực An sinh xã hội (ASXH) khu vực Đông Á-Thái Bình Dương. Tham dự Tọa đàm còn có các thành viên Tổ xây dựng Luật BHXH (sửa đổi) cùng các chuyên gia Ngân hàng Thế giới.

Cần thiết phải sửa đổi Luật BHXH

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn khẳng định, BHXH là một trụ cột chính của hệ thống ASXH. Qua hơn 7 năm thi hành, Luật BHXH 2014 đã khẳng định tính đúng đắn của chính sách, chế độ BHXH theo nguyên tắc đóng- hưởng, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người lao động, bảo đảm ASXH và hội nhập quốc tế. 

“BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, được Chính phủ giao tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT; tổ chức thu, chi chế độ BH thất nghiệp; quản lý và sử dụng các quỹ: BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; thanh tra chuyên ngành việc đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp theo quy định của pháp luật. 

Do đó, sau khi nghiên cứu Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật BHXH (sửa đổi), BHXH Việt Nam nhận thấy một số nội dung cần được làm rõ và điều chỉnh trong dự thảo sửa đổi Luật BHXH (sửa đổi) lần này”, ông Sơn chia sẻ. 

Ông Robert J.Palacios- Chuyên gia trưởng lĩnh vực ASXH khu vực Đông Á-Thái Bình Dương cũng khẳng định, việc sửa đổi Luật BHXH là rất quan trọng và rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay. 

Việt Nam là quốc gia Châu Á đang già hoá nhanh nhất, nhanh hơn cả Nhật Bản và Trung Quốc nên vấn đề bao phủ BHXH cũng như các chế độ cần phải xử lý khi sửa Luật BHXH. Vì vậy, cùng với Nghị quyết số 28 thì Việt Nam cũng cần các biện biện pháp chủ động để tăng tỷ lệ người tham gia vào hệ thống BHXH nếu không Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng “già trước khi giàu”.

Tại hội thảo, bà Đinh Thu Hiền- Phó Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH cho biết, Luật BHXH năm 2006 đã khẳng định BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. 

Nghị quyết số 28-NQ/TW cũng quy định, BHXH bắt buộc (với các chế độ hưu trí; tử tuất; TNLĐ- BNN; ốm đau; thai sản; thất nghiệp). 

Tuy nhiên, hiện nay một số chế độ BHXH đang được quy định tại các Luật khác như: Luật Việc làm (bảo hiểm thất nghiệp); Luật An toàn vệ sinh lao động (chế độ tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp). 

Mặt khác, theo Luật BHXH năm 2014 đang bao phủ BHXH đối tượng có quan hệ lao động và Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đề xuất bổ sung nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành HTX không hưởng tiền lương; quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc không trọn thời gian.

Sửa đổi Luật BHXH sẽ tăng người tham gia BHXH

Theo bà Hiền, Nghị quyết số 28 đưa mục tiêu đến năm 2025 có 45% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động tham gia BHXH (trong đó 2,5% tham gia BHXH tự nguyện); đến năm 2030 có 60% tham gia BHXH (trong đó 5% tham gia BHXH tự nguyện). 

“Do vậy, để đạt mục tiêu trên cần mở rộng đối tượng làm việc không theo hợp đồng lao động, có công việc ổn định, có thu nhập, có sự ràng buộc trách nhiệm giữa người nhận công việc, nhận thù lao và người giao việc, trả thù lao; 

Quy định các nhóm đối tượng tham gia BHXH theo lộ trình mở rộng dần và giao Chính phủ quy định đảm bảo cân đối và phù hợp với thu nhập từng thời kỳ; bổ sung chế độ trợ cấp thai sản trong chính sách BHXH tự nguyện để thu hút người tham gia BHXH tự nguyện”- bà Hiền đề xuất.

Về vấn đề mở rộng diện bao phủ BHXH và thực trạng tại Việt Nam, ông Christophe Lemiere - Quản lý Chương trình Phát triển Con người tại Việt Nam cho rằng, tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc tại Việt Nam thấp là do quy định thời gian tối thiểu hưởng lương hưu dài (20 năm). 

Việt Nam cũng là một trong ít nước cho phép người lao động rút BHXH một lần, từ đó làm tăng áp lực lên hệ thống ASXH, đồng thời Nhà nước phải hỗ trợ thu nhập cho lượng lớn người dân là người cao tuổi không tham gia vào hệ thống ASXH.

Cũng theo ông Christophe Lemiere, nếu Luật BHXH (sửa đổi) mở rộng nhóm tham gia BHXH bắt buộc đến tất cả người lao động làm công (khu vực công, doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh) thì số người tham gia vào hệ thống BHXH tại Việt Nam sẽ  tăng theo. 

"Để chính sách BHXH phát triển bền vững, Chính phủ cần tăng diện tham gia BHXH bắt buộc, hạn chế số người rút BHXH một lần, hỗ trợ 30-50% mức đóng BHXH tự nguyện cho nhóm người nghèo thì mới có thể đạt mục tiêu 60% lực lượng lao động tham gia BHXH vào năm 2030"- ông Christophe Lemiere nhấn mạnh.

Tại buổi tọa đàm, các thành viên tổ xây dựng Luật BHXH và các chuyên gia WB đã cùng trao đổi, thảo luận làm rõ những vấn đề liên quan như: độ bao phủ BHXH; tích hợp giữa chính sách BHXH với hưu trí xã hội; giải pháp về tài chính cũng như tính hấp dẫn thu hút lao động tham gia BHXH tự nguyện; khoảng trống giữa hưởng lương hưu với hưu trí xã hội; kịch bản truyền thông với từng nhóm đối tượng, từng vùng miền; cân đối quỹ BHXH; tỷ lệ hưởng BHXH một lần…