Nam Phi: Bộ tộc Ndebele nổi tiếng và hút khách du lịch bởi nét các văn hóa như kết hôn chéo

Bộ tộc Ndebele là được ví là những họa sĩ đường làng nổi tiếng

Ndebele là một bộ tộc nói tiếng Bantu sinh sống ở Nam Phi và Zimbabwe. Người dân của bộ tộc này được nhiều người biết đến nhờ tài năng trang trí nhà cửa tuyệt vời của những người phụ nữ, với các họa tiết rực rỡ đầy màu sắc, thể hiện cho sự trường tồn và phát triển của dân tộc. Hiện nay có rất ít thông tin về bộ tộc này, chỉ biết rằng Ndebele thuộc một nhánh của bộ tộc lớn Nguni- chiếm đến 2/3 dân số người da đen ở Nam Phi.

Có nghiên cứu cho rằng những người Ndebele đã di cư từ Natal đến vùng Transvaal phía Bắc sông Vaal, sau đó định cư gần Pretoria vào thế kỷ 16. Sự kình địch giữa các gia đình là nguyên nhân dẫn đến một nhóm người Ndebele di chuyển xa hơn về phía Bắc đến sinh sống ở Zimbabwe và Nam Phi ngày nay.

Vốn dĩ họ là các chiến binh dũng mãnh nay đây mai đó, sống tạm trong các lều cỏ và thường xuyên đi chinh phục các thủ lĩnh của bộ tộc khác, sau đó đồng hóa họ vào xã hội Nedbele. Tuy nhiên vì một trận chiến ác liệt giữa thế kỷ 18 với bộc tộc Voortrekker hay còn được biết đến là người Boer (thuộc thành phố Pretoria ở Nam Phi), người Nedbele thua thảm hại. 

Chính vì sống trong tình cảnh bị đàn áp mà những người Ndebele đã bắt đầu sáng tạo và sử dụng các ký tự đặc biệt để giao tiếp bí mật trong cộng đồng của mình. Người Boer không thể hiểu được những ký tự này có ý nghĩa như thế nào nên họ coi đó như một kiểu trang trí vô hại và vẫn cho phép người dân bộ tộc Ndebele tiếp tục sử dụng.

Cũng chính từ đó người dân bộ tộc Ndebele hình thành nên những nét văn hóa sinh hoạt độc đáo như kết hôn chéo và sự trao đổi giữa các nền văn hóa với các bộ lạc khác. Ngoài ra, nghệ thuật xây dựng và trang trí nhà cửa cũng là một phần sản phẩm của các mối quan hệ này. Nó không chỉ để ở mà còn truyền đạt thông điệp về cái đẹp, sức sống và nguyện vọng bảo lưu văn hóa lâu đời của bộ tộc.

Phụ nữ bộ tộc Ndebele là những nghệ sĩ

Người dân của bộ tộc Ndebele nổi tiếng vì những tài năng nghệ thuật của họ. Nhiều bộ trang phục rực rỡ màu sắc với những họa tiết lạ mắt mà người phụ nữ Ndebele khoác trên người có thể thấy được sự sáng tạo trong nghệ thuật được thể hiện rõ nét. Có thể nói, trang phục của bộ tộc Ndebele ở Nam Phi là độc nhất ở châu Phi. Đặc biệt là nghệ thuật làm "chăn cưới" cho các cặp đôi sắp kết hôn cũng vô cùng độc đáo. Chiếc chăn sẽ do cô dâu tự tay làm ra dưới sự giám sát và hướng dẫn của những phụ nữ lớn tuổi trong gia đình hoặc những người có kinh nghiệm trong bộ tộc.

Tuy nhiên, đặc biệt nhất phải nói đến là nghệ thuật sơn vẽ nhà cửa của bộ tộc Ndebele. Họ đã xây dựng và sáng tạo nên hàng loạt các ngôi nhà được trang trí bằng các họa tiết trừu tượng đầy tính nghệ thuật. Được biết về hình dạng, nhà Ndebele có hai kiểu cơ bản là hình tròn, nằm khá độc lập và ở cách xa nhau và hình chữ nhật với sân và tường bao quanh. Trên sân thường có khu tiếp khách và nấu ăn. Nhà được làm bằng gỗ, quây vách mắt cáo, đắp đất.

Vì những họa tiết, hoa văn trên những bức tưởng của bộ tộc Ndebele là những ký tự đặc biệt để giao tiếp, chỉ người dân của bộ lạc mới hiểu được. Nên khi người Ndebele nhìn vào một ngôi nhà họ có thể biết được chủ nhà có cá tính ra sao. 

Thậm chí, những người phụ nữ, người bà, người mẹ, người vợ còn đưa những câu chuyện của gia đình, của bản thân hay niềm vui nỗi buồn trong cuộc sống thông qua những họa tiết trang trí ngôi nhà. Có thể nói đây là nghệ thuật vô cùng sáng tạo của người dân bộ tộc Ndebele. Một hệ thống mật mã, ký hiệu riêng biệt giúp cho ngôi nhà của họ trở nên độc đáo, khác lạ và huyền bí hơn mà không một nơi nào trên thế giới có được.