Mối quan hệ giữa Iran và Nga đã thay đổi thế nào từ khi xung đột Ukraine bắt đầu?

Giữa những phản ứng dữ dội của cộng đồng quốc tế, một quốc gia ở Trung Đông dường như đã nổi lên trở thành một đồng minh chủ chốt của Nga, đó chính là Iran.

Các quốc gia phương Tây tin rằng Iran đã cung cấp máy bay không người lái cho Nga để sử dụng trong cuộc xung đột Ukraine khi Moscow phải đối mặt với các vấn đề về cung ứng và vũ khí.

Mặc dù Iran khẳng định họ không cung cấp máy bay không người lái cho Nga và Nga phủ nhận việc sử dụng chúng ở Ukraine, nhưng Kiev đã báo cáo rằng họ đã phá hủy một số lượng lớn máy bay không người lái (UAV) và thậm chí còn chia sẻ hình ảnh trên mạng xã hội về UAV Iran được sử dụng trong một cuộc tấn công.

Dưới đây là dòng thời gian về những điểm quan trọng trong mối quan hệ Iran-Nga kể từ khi xung đột Ukraine bắt đầu.

T7/2022

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan lần đầu tiên nói với CNN vào tháng 7/2022 rằng Mỹ có thông tin cho thấy Iran đang chuẩn bị cung cấp hàng trăm máy bay không người lái cho Nga, bao gồm cả các UAV có khả năng mang vũ khí. Theo CNN, các quan chức Mỹ cho biết một phái đoàn Nga đã đến thăm một sân bay ở Iran vào tháng 6 và sau đó một lần nữa vào đầu tháng 7 để kiểm tra các máy bay không người lái này.

Đáp lại tuyên bố của ông Sullivan vào tháng 7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani nói rằng "sự hợp tác giữa Iran và Nga đã bắt đầu từ trước khi xung đột Ukraine diễn ra".

T8/2022

Washington Post, trích dẫn một số quan chức Mỹ giấu tên, báo cáo vào tháng 8/2022 rằng Nga đã nhận lô hàng UAV đầu tiên từ Iran vào ngày 19/8. Đây là một phần trong kế hoạch chuyển hàng trăm máy bay không người lái của Iran sang Nga, theo Post.

T9/2022

Theo hãng tin AP, Ukraine lần đầu tiên cho biết vào tháng 9/2022 rằng họ đã chạm trán với một máy bay không người lái được cho là do Iran sản xuất mà Nga sử dụng trên chiến trường. Hình ảnh được chia sẻ bởi một quan chức quân đội Ukraine cho thấy mảnh vỡ của một máy bay không người lái hình tam giác giống UAV Shahed do Iran sản xuất.

Quan chức quân sự nói rằng máy bay không người lái này được bắt gặp gần Kupiansk ở khu vực Kharkov của Ukraine, lực lượng Ukraine đã bắn hạ thành công nó trong lúc giao tranh trong khu vực, AP đưa tin.

T10/2022

Các báo cáo vào tháng 10/2022 chỉ ra rằng Iran sẽ tăng cường cung cấp quân sự cho Nga. Washington Post, trích dẫn các quan chức an ninh Mỹ và đồng minh, cho biết Iran đã bí mật đồng ý gửi cho Nga máy bay không người lái tấn công và tên lửa đất đối đất đầu tiên do Iran sản xuất để sử dụng ở Ukraine.

Reuters, trích dẫn các quan chức và nhà ngoại giao cấp cao của Iran, đã công bố một báo cáo tương tự vào giữa tháng 10. Iran đã đồng ý thỏa thuận cung cấp cho Nga tên lửa đất đối đất và nhiều máy bay không người lái hơn khi các quan chức Iran đến thăm Moscow, Reuters đưa tin.

T11/2022

Khi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc tổ chức một phiên họp đặc biệt vào tháng 11/2022 để giải quyết "tình hình nhân quyền ngày càng xấu đi" ở Iran trong bối cảnh đàn áp bạo lực các cuộc biểu tình ở nước này, Nga đã ra dấu hiệu ủng hộ Iran.

Hội đồng đã bỏ phiếu thành lập một phái đoàn điều tra các cáo buộc vi phạm nhân quyền liên quan đến các cuộc biểu tình ở Iran. Mặc dù Nga đã bị đình chỉ khỏi hội đồng vào đầu năm 2022 vì chiến dịch ở Ukraine, nhưng Nga đã gọi cuộc họp của Liên Hợp Quốc là "phản tác dụng" và tuyên bố việc thành lập một phái đoàn như vậy là "bất hợp pháp".

Đầu tháng đó, Iran lần đầu tiên thừa nhận đã cung cấp máy bay không người lái cho Nga, nhưng cho biết đây chỉ là một "số lượng nhỏ" UAV được gửi đi nhiều tháng trước khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu, theo CNN.

Ngoài ra, CNN đã báo cáo vào đầu tháng 11 rằng Iran sẽ gửi khoảng 1.000 vũ khí bổ sung cho Nga, có thể vào cuối năm nay. 

T12/2022

Một báo cáo vào tháng 12/2022 chỉ ra rằng Iran có khả năng nhận được máy bay trực thăng và các thiết  bị quân sự khác từ Nga như một phần của mối quan hệ đối tác nâng cao giữa 2 quốc gia.

NBC News, dẫn lời các quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Biden, đưa tin rằng Nga có thể đang gửi hoặc lên kế hoạch gửi các hệ thống phòng không, máy bay trực thăng và Sukhoi Su-35, một loại máy bay chiến đấu của Nga, tới Iran.

Các quan chức nói rằng mối quan hệ Iran-Nga đang phát triển thành "mối quan hệ đối tác quốc phòng toàn diện", tập trung vào trao đổi vũ khí và chuyên môn quân sự, theo NBC. Họ cũng tiết lộ rằng Nga đang tìm cách hợp tác với Iran để phát triển vũ khí.

Cũng trong tháng 12/2022, Bộ Quốc phòng Vương quốc Anh cho biết trong một bản cập nhật tình báo rằng Nga có thể đã được tiếp tế máy bay không người lái do Iran sản xuất sau khi sử dụng hết kho dự trữ trước đó.

T1/ 2023

Một quan chức Iran hồi đầu tháng đã xác nhận rằng nước này sẽ nhận được một số máy bay chiến đấu Sukhoi Su-35 của Nga vào tháng 3, một dấu hiệu cho thấy mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Moscow và Tehran.

Đầu tuần này, truyền thông Iran đưa tin rằng Iran và Nga, cả hai đều bị phương Tây trừng phạt nặng nề, đã thiết lập các liên kết trực tiếp giữa các ngân hàng của các nước họ. Phó Thống đốc Ngân hàng trung ương Iran (CBI) Mohsen Karimi cho biết, nước này và Nga ngày 29/1 đã ký một bản ghi nhớ (MOU) về việc kết nối hệ thống trao đổi thông tin giữa hệ thống ngân hàng của hai nước, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trao đổi tài chính và liên ngân hàng song phương.