Cây gù hương là cây gì, gỗ gù hương quý hiếm thế nào mà một nông dân Hòa Bình trồng thu tiền tỷ?

Rừng cây gù hương đẹp như miền cổ tích

Ngôi nhà xây bề thế, cao 3 tầng của vợ chồng chị Hương nằm lọt thỏm giữa rừng cây gù hương. 

Cả khu rừng gù hương của gia đình chị, cây nào cũng mọc thẳng đứng và cao vút tựa cột chống trời. Từng hàng cây nối nhau chạy dài tít tắp tới đỉnh đồi. Khu rừng rộn tiếng ve kêu, đẹp như miền cổ tích, ai đã đến thăm đều không muốn rời nửa bước.

Vợ chồng chị Hương mua khu đất này từ năm 2004, khi đó, cả khu vườn rậm rạp tre pheo. "Nó tựa như cái vườn hoang, chẳng ai chăm sóc gì", chị Hương nhớ lại. 

Khi đó, phong trào trồng cam, bưởi đang "sôi sùng sục" ở xứ Mường. Nhà nhà san đồi trồng cam, trồng bưởi. Không chạy theo phong trào, ông Nguyễn Viết Bảy – chồng chị Hương lại tìm hướng đi khác.

Quê ông Bảy ở huyện Con Cuông (Nghệ An) – nơi có khu bảo tồn thiên nhiên Pù Mát rộng ngút ngàn. Trong những lần đi rừng, ông Bảy từng nhìn thấy những cây gù hương, thân to bằng mấy người ôm, cao tới 50m. 

Cách đây một thế kỷ, người Pháp đã khai thác để chế biến tinh dầu. Những năm gần đây, người Trung Quốc cũng ráo riết săn lùng gỗ gù hương. Họ mua cả rễ lẫn thân để nấu dầu. Thay vì trồng cây có múi, ông Bảy mua giống cây gù hương về trồng tại khu vườn của gia đình ở Hòa Bình.

Thời gian thấm thoát thoi đưa, cây gù hương bén rễ đất Mường và phát triển tốt. Chúng lớn nhanh như thổi. Sau mỗi năm, chúng lại cao lên 2- 3m, đến năm thứ 10, thân cây cao tới 30 đến 40m.  Nhìn rừng cây tươi tốt, ông Bảy lại có thêm động lực để trồng cây. 

Đến giờ ông Bảy đã trồng được vài nghìn cây gù hương. Trong đó có nhiều cây to bằng người ôm, cây nhỏ bằng bắp chân.

Vợ chồng ông Bảy dẫn chúng tôi đi thăm vườn mà không giấu được niềm vui. Họ không ngờ rằng, sau hơn chục năm, rừng cây gù hương của gia đình trở thành cái máy in tiền đều đặn. Chị Hương chia sẻ: "2 cây gù hương trồng từ năm 2007, cao khoảng 40m, có người trả 300 triệu vợ chồng tôi không bán. Họ mua lại yêu cầu đào cả gốc, tôi sợ hỏng bờ ao nên không bán".

Chỉ gom hạt gù hương, ươm cây gù hương giống bán cũng có thu nhập cả tỷ đồng

Theo chị Hương, gỗ gù hương rất thơm, các phường thợ mộc muốn mua về để làm đồ thờ. Ngoài ra, thân, rễ của chúng dùng để chưng cất dầu gù hương rất quý. Vợ chồng chị không muốn bán bất cứ một cây nào vì bản thân những cây gù hương có tuổi đời trên mười năm, chúng bắt đầu cho hạt.

Gù hương là giống cây gỗ quý, được nhiều người săn lùng, ngay cả giống của chúng cũng trở thành mặt hàng quý hiếm. Hạt của chúng được chị Hương thu gom lại và ươm giống. Mỗi cây giống chị Hương bán giá 20 nghìn đồng. 

Theo tính toán của chị Hương, hiện trong vườn nhà chị có 20 cây gù hương cho hạt. Mỗi cây một năm cho 4kg hạt, tương đương 1,6 vạn cây giống. "Trừ chi phí đóng bầu, thuê người ươm cây, chăm sóc cây giống, mỗi cây gù hương mang lại cho gia đình cả vài chục triệu đồng chứ không ít", chị Hương cho biết.

Sau mỗi năm qua đi, khách hàng tìm đến vườn nhà chị mua cây giống gù hương ngày một nhiều. Gia đình chị không có đủ giống để bán. Cây gù hương không kén đất, nơi nào chúng cũng có thể sống và phát triển tốt. Nó lớn nhanh hơn cả keo, thân lại dẻo dai, không lo bị gió bão quật gãy.

Gỗ gù hương hay còn gọi là cây xá xị, thuộc nhóm 2 và nằm trong danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm. Gù hương Việt Nam là cây lâm nghiệp bản địa, gỗ lớn thường xanh, cao trung bình 25m, cá biệt có cây cao tới 50 m.

Cây Gù hương có đường kính thân 0,7 - 1,2 m, cành nhẵn, mặt dưới lá không có phấn trắng. Lá mọc cách hình trứng, dài 9 - 11 cm, rộng 4 - 5 cm, thuôn, nhọn về hai đầu, gân bậc hai 4 - 5 đôi, cuống lá dài 2 - 3 cm, nhẵn.

Lá gù hương khá dày, phiến lá trơn, không có lông. Cây giống cao 20-30cm phân định các tầng lá khá rõ. Cây trồng sinh trưởng khỏe, thân mập, cành trơn khỏe. Cây trồng sau 1 năm tuổi là gỗ đã có mùi thơm mạnh, mùi thơm của gù hương thơm mùi xá xị nên rất dễ nhận biết.

Gỗ gù hương thuốc nhóm quý hiếm, có tinh dầu mang mùi thơm đặc biệt, chỉ cần để trong nhà là gỗ tự tỏa hương xua đuổi các loại côn trùng như muỗi, gián, kiến...

Gỗ gù hương có khả năng thích ứng được với mọi loại môi trường mà không hề bị nứt hay mối mọt được gọi với cái tên là báu vật của rừng. Gỗ gù hương có hoa văn lạ, độc đáo, đẹp mắt. Cây gỗ càng non, dầu trong gỗ càng nhiều thì nguy cơ nứt càng cao còn những cây gỗ già đời, gỗ lâu năm thì những vết nứt là hy hữu.

Gù hương là cây có giá trị kinh tế cao, lá, gỗ thân, gỗ rễ chứa tinh dầu, hạt chứa nhiều dầu béo. 

Rễ cây gù hương, thân cây gù hương dùng trị cúm, cảm mạo, ăn uống không tiêu bụng đầy trướng, đau dạ dày, viêm khớp xương do phong thấp, tiêu hóa không bình thường, ho gà, lỵ. Còn lá cây gù hương dùng trị ngoại thương xuất huyết, quả dùng trị cảm mạo sốt cao, bệnh sởi.