Vườn quốc gia lâu đời nhất Việt Nam được Chủ tịch nước tặng Huân chương lao động hạng Nhất

Cách đây 60 năm, ngày 7/7/1962, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 72/TTg về việc thành lập Khu rừng cấm Cúc Phương. Với văn bản quy phạm ấy, Cúc Phương trở thành vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam.

Báo cáo tại lễ kỷ niệm, ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương cho biết, vườn có diện tích 22.408 ha nằm trên địa bàn của 14 xã, 4 huyện thuộc 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. 

Mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới, Cúc Phương ôm chứa hệ giá trị đa dạng sinh học vô cùng quý giá, là một trong những nơi có tính đa dạng sinh học cao của Việt Nam với nhiều loài động, thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ của Việt Nam. 

Tính đến nay, vườn đã ghi nhận có 2.427 loài, thuộc 931 chi, 231 họ thực vật. Trong đó, 430 loài cây thuốc, 229 loài cây ăn được, 240 loài cây có thể sử dụng làm thuốc nhuộm, 137 loài cho tanin... 57 loài được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam năm 2007 và Sách đỏ IUCN năm 2020 và 15 loài thực vật đặc hữu như: Chè hoa vàng Cúc Phương; Thu hải đường Cúc Phương; Lan Việt; Trâm Cúc Phương; Dị hùng Cúc Phương.

Bên cạnh sự đa dạng của thảm thực vật, khu hệ động vật Cúc Phương cũng vô cùng phong phú và độc đáo, kết quả nghiên cứu đã ghi nhận 669 loài có xương sống thuộc 120 họ, 35 bộ, bao gồm: 138 loài Thú, 337 loài Chim, 80 loài Bò sát, 48 loài lưỡng cư, 66 loài Cá, trong đó có 73 loài động vật có tên trong Sách Đỏ Việt Nam và Danh lục IUCN 2020, 03 loài đặc hữu là Sóc bụng đỏ đuôi hoe, cá Niết Cúc Phương và Thằn lằn tai Cúc Phương. 

Về động vật không xương sống, có 1.899 loài thuộc 169 họ, 33 bộ, 6 lớp và 3 ngành. Trong đó lớp côn trùng đóng vai trò chính có số lượng rất lớn như Bộ cánh cứng 454 loài, Bộ cánh vẩy 378 loài và Bộ cánh màng 314 loài.

Giám đốc Vườn Quốc gia Cúc Phương cho biết, với phương châm bảo vệ rừng tận gốc, công tác tuần tra, kiểm soát được xác định là nhiệm vụ thường xuyên và là nhiệm vụ hàng đầu của lực lượng Kiểm lâm. Trong công tác chỉ đạo, Vườn đặc biệt chú trọng việc ngăn chặn các hiện tượng săn bắt, chặt xẻ, buôn bán trái phép động, thực vật rừng, đốt nương làm rẫy, lấn chiếm đất rừng trái phép; kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm. 

Bên cạnh đó các Trạm kiểm lâm được tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý (SMART) trong theo dõi diễn biến và hiện trạng tài nguyên động thực vật rừng trên các tuyến tuần tra. Vườn quốc gia Cúc Phương là đơn vị đầu tiên trong các Vườn quốc gia thực hiện Chương trình giám sát đa dạng sinh học sử dụng phần mềm SMART trong quản lý bảo vệ rừng.

Cúc Phương cũng là vườn quốc gia triển khai rất tốt hoạt động bảo tồn. Hiện nay, Vườn quốc gia Cúc Phương đang triển khai 3 chương trình bảo tồn, đó là: Bảo tồn các loài Linh trưởng nguy cấp, quý hiếm của Việt Nam; Bảo tồn Thú ăn thịt nhỏ và Tê tê; Bảo tồn các loài Rùa nước ngọt và bảo tồn một số loài động vật hoang dã khác (Hươu, nai, các loài trong họ Trĩ, các loài Khỉ …).  Hiện đang cứu hộ, bảo tồn 64 loài với 2700 cá thể động vật hoang dã,

Với chiến lược xây dựng thương hiệu du lịch Cúc Phương trong giai đoạn mới, lấy việc nâng cao nhận thức về thiên nhiên thông qua du lịch sinh thái là nền tảng, dựa trên thành quả của công tác bảo vệ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học và cứu hộ bảo tồn, những năm gần đây Cúc Phương hướng tới nghiên cứu, phát triển và vận hành những sản phẩm sáng tạo, táo bạo và độc đáo như: Tour Về Nhà – tham gia tái thả động vật sau cứu hộ, Trồng cây "Thêm xanh cho cánh rừng già", Hội xuân Cúc Phương, Trại hè "Lớn lên cùng đại ngàn"… 

Nhân kỷ niệm 60 năm thành lập Vườn Quốc gia Cúc Phương, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã gửi thư chúc mừng tới toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của vườn và ngành lâm nghiệp nói chung qua các thời kỳ. Chủ tịch nước đánh giá cao tinh thần đoàn kết, sáng tạo, vượt qua khó khăn, thực hiện tốt nhiệm vụ giữ gìn và phát huy các giá trị tài nguyên, đa dạng sinh học của các hệ sinh thái rừng, di sản thiên nhiên vô cùng quý giá của đất nước.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, đồng chí Nguyễn Quốc Trị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT đã chúc mừng các thế hệ lãnh đạo, viên chức, người lao động của Vườn Quốc gia Cúc Phương trong suốt 60 năm qua. Để đạt phát huy các kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị đề nghị tập thể cấp ủy Đảng và lãnh đạo Vườn Quốc gia Cúc Phương tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm: Phối hợp với cấp ủy, chính quyền và các địa phương trong vùng để bảo vệ rừng, tạo nền tảng triển khai toàn diện các nhiệm vụ, chức năng được giao; mở rộng các hoạt động nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế và bảo tồn đa dạng sinh học.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cũng yêu cầu lãnh đạo Vườn quốc gia Cúc Phương xây dựng đề án du lịch sinh thái theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp, tạo nguồn thu ổn định giúp vườn phát triển bền vững, nâng cao đời sống của viên chức, người lao động để yên tâm công tác, cống hiến.