Trồng thứ cây bò khắp đồng, trái chứa đấy nước, nông dân Quảng Trị biến đất khát nước thành đất vàng

 Vụ hè thu năm 2021, diện tích trồng dưa hấu của xã Phong Bình đã mở rộng lên gần 80 ha. Những ngày qua, người dân thu hoạch dưa hấu với niềm vui được mùa, được giá.

Có mặt tại cánh đồng thôn Lễ Môn chúng tôi không khỏi bất ngờ khi chứng kiến không khí nhộn nhịp thu hoạch dưa hấu của người dân nơi đây. 

Chỉ cho chúng tôi thấy những trái dưa chín mọng, da xanh căng tròn đang nằm chật mặt ruộng, ông Đoàn Văn Phúc vui vẻ cho biết, đây là vụ thứ ba gia đình ông chuyển đổi diện tích 4 sào đất trồng lúa sang trồng dưa hấu trong vụ hè thu. 

Chỉ sau 55 ngày xuống giống, cây dưa hấu đã bắt đầu cho thu hoạch, năng suất ước đạt khoảng 8 tạ/sào. Với giá bán hiện nay từ 6.000 - 7.000 đồng/kg, dự kiến sau khi trừ chi phí ông thu lãi khoảng 4 triệu đồng/sào. 

Theo ông Phúc, do là chân ruộng cao, lại nằm cuối nguồn nước thủy lợi nên trong vụ hè thu diện tích trồng lúa của gia đình ông thường xuyên bị thiếu nước, khô hạn. Năm nào chăm sóc tốt thì cũng chỉ thu được khoảng 2 tạ/sào, trừ chi phí thì chỉ còn được khoảng 200 - 300 ngàn đồng. 

Trong khi với cây dưa hấu thời gian trồng một vụ chỉ khoảng 2 tháng, các chi phí khác như làm đất, giống, phân bón… cũng ít hơn nhưng lợi nhuận lại cao hơn hẳn.

Cách đó không xa, trao đổi với chúng tôi khi vẫn đang luôn tay lựa dưa, hái dưa, ông Lê Văn Sửu, một trong những hộ có diện tích trồng dưa hấu lớn nhất xã Phong Bình với hơn 0,6 ha cho hay, dưa hấu có ưu điểm là cây màu ngắn ngày.

Trồng dưa hấu cũng không sử dụng nhiều nước như lúa nên rất phù hợp sản xuất vào vụ hè thu; còn nếu so sánh lợi nhuận kinh tế thì cây dưa hấu cho thu nhập cao gấp nhiều lần so với trồng lúa. 

Cụ thể, trên cùng diện tích này trước đây nếu trồng lúa thì năng suất đạt rất thấp, chỉ từ 1,8 - tạ/sào. Nhưng từ khi chuyển sang trồng dưa hấu thì bình quân mỗi sào cho thu hoạch từ 0,8 - 1 tấn/ sào, cùng với giá bán hiện tại khoảng trên 6.000 đồng/kg thì trong vụ dưa hấu năm nay, gia đình ông dự kiến sẽ thu được khoảng 50 triệu đồng, sau khi đã trừ chi phí, cao gấp 5 - 7 lần so với trồng lúa.

Theo ông Sửu, trồng dưa hấu rất đơn giản, sau khi hoàn thành thu hoạch lúa vụ hè thu, cần tranh thủ làm đất lúc đất ruộng còn độ ẩm. 

Sau đó lên luống, đào hố, bón phân rồi gieo hạt. Nếu có điều kiện thì nên phủ luống bằng bạt nilon để giữ ẩm, giữ phân bón không bị bay hơi và đỡ công làm cỏ. Trong quá trình chăm sóc thì chỉ cần bỏ công cố định vị trí các dây dưa để không bò đè lên nhau, tưới nước đầy đủ để dưa hấu phát triển tốt. 

Giống dưa hấu được ông Sửu lựa chọn là các giống Vinh Nông, Đại Địa. Đây là các giống dưa có ưu điểm nhanh to, dễ đậu quả, ruột đỏ, vị ngọt dịu, trọng lượng quả từ 3 - 5 kg/quả.

Phó Chủ tịch UBND xã Phong Bình Nguyễn Văn Út cho biết, do nằm ở cuối nguồn nước của các công trình thủy lợi nên vào vụ hè thu, toàn xã có gần 120 ha diện tích sản xuất lúa bị thiếu nước tưới, năng suất thu hoạch thấp, thậm chí một số diện tích phải bỏ hoang. 

Để nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân, bắt đầu từ vụ hè thu năm 2019, UBND xã đã vận động người dân chuyển đổi được gần 5 ha sang trồng cây dưa hấu. Đến vụ hè thu năm 2020, diện tích trồng dưa hấu được mở rộng lên gần 20 ha. 

Với hiệu quả kinh tế vượt trội, bình quân 1 sào dưa hấu sau khi trừ chi phí cho thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng trong khi nếu trồng lúa thì chỉ lãi từ 500 - 700 ngàn đồng. Vụ hè thu năm nay, diện tích trồng dưa hấu toàn xã đã đạt gần 80 ha. 

Các giống dưa hấu được người dân trồng chủ yếu là Vinh Nông, Đại Địa, Trang Nông. Theo ông Út, năm nay mặc dù thời tiết không thuận lợi, thời điểm xuống giống gặp mưa lớn, quá trình chăm sóc lại gặp nắng nóng gay gắt nhưng do người dân đã có kinh nghiệm trong khâu thoát nước, lên luống cao, cộng với việc áp dụng tốt các tiến bộ kỹ thuật như phủ bạt nilon nên dưa hấu vẫn phát triển tốt, quả to đều, màu sắc đẹp, ít sâu bệnh. 

Hiện nay thương lái đang đến tận ruộng thu mua với mức giá từ 6.000 - 7.000 đồng/kg, nếu theo mức giá này trừ chi phí mỗi sào trồng dưa hấu người dân thu lãi từ 4 - 5 triệu đồng. 

Ông Út cho hay, hiện tại UBND xã đã hỗ trợ người dân xây dựng thương hiệu “Dưa hấu Phong Bình”, dán tem truy xuất nguồn gốc, cũng như đang kết nối với các cửa hàng nông sản, siêu thị… trên địa bàn tỉnh để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm dưa hấu.

Ông Lê Văn Viễn, Trưởng Phòng NNPTNT huyện Gio Linh (Quảng Trị) đánh giá rất cao xã Phong Bình trong việc thực hiện hiệu quả chủ trương chuyển đổi diện tích đất lúa thiếu nước sang trồng các loại cây trồng cạn, đặc biệt là dưa hấu. 

Theo ông Viễn, diện tích đất ruộng chuyển đổi này đều là các chân ruộng cao, thường xuyên thiếu nước trong vụ hè thu. Những năm trước người dân thường bỏ hoang hoặc có trồng lúa thì năng suất thu được cũng không cao.

Để ứng phó với hạn hán, việc lựa chọn giống cây trồng cạn phù hợp để chuyển đổi là rất cần thiết. Để hướng đi này thực sự hiệu quả, không chỉ các ngành chuyên môn mà cả chính quyền cơ sở cũng tích cực tập trung vận động, tuyên truyền giúp người dân thấy rõ lợi ích của việc làm này để linh hoạt trong chuyển đổi.