Nguy cơ ô nhiễm môi trường sau cháy nổ - chuyện ít người để ý

Cháy nổ làm ảnh hưởng lớn đến môi trường

Tham dự tọa đàm có: Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường; GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam; Trung tá Lê Minh Hải – Trưởng phòng, Phòng công tác phòng cháy, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ – Bộ Công an; Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy – Trưởng phòng, Phòng Phương tiện bảo vệ cá nhân – Trung tâm An toàn Lao động, Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động và đại diện tòa soạn Nhà báo Khánh Toàn – Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Nhà báo Khánh Toàn – Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống chia sẻ, thời gian vừa qua, tại một số đô thị lớn như TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… vấn đề cháy nổ diễn ra hết sức phức tạp. 

Từ đầu năm 2022 đến nay, tại 2 thành phố này đã xảy ra hàng chục vụ cháy tại chung cư cao tầng, nhà tập thể, cơ sở sản xuất..., đã gây thiệt hại về người và tài sản. Trong đó các vụ cháy đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường sống của người dân xung quanh.

Đánh giá thực trạng công tác phòng chống cháy nổ, cứu nạn cứu hộ nói chung, cháy nổ tại khu vực đô thị nói riêng thời gian qua, Trung tá Lê Minh Hải – Trưởng phòng, Phòng công tác phòng cháy, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ – Bộ Công an cho biết: Qua kiểm tra, nắm bắt tình hình thì các hộ gia đình, nhà ở kết hợp nơi sản xuất, kinh doanh cơ bản đáp ứng yêu cầu về phòng cháy chữa cháy (PCCC), chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, còn một số tồn tại do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Thứ nhất, còn tồn tại nhiều khu dân cư hiện hữu, mật độ dân cư rất lớn thường chưa đáp ứng về yêu cầu đường giao thông, nguồn nước chữa cháy và khoảnh cách an toàn giữa các nhà. Đặc biệt trong khu phố cổ thường ngõ nhỏ, phố nhỏ.

Thứ hai, nhiều cơ sở hoạt động trong thời gian rất dài, hoạt động trước luật PCCC, các cơ sở chưa được nghiệm thu đã đưa vào sử dụng không đảm bảo quy định về an toàn PCCC.

Thứ ba, nhà ở hộ gia đình, nhà ở sản xuất kinh doanh, cơ sở hoạt động trong các khu dân cư chưa đảm bảo các quy định về an toàn PCCC.

Lực lượng dân phòng, lực lượng PCCC tuyến cơ sở chưa được quan tâm đúng mức, hoạt động chưa đáp ứng được yêu cầu về "4 tại chỗ". Đặc biệt người dân chưa tích cực tham gia các hoạt động về PCCC, chưa nắm được các kiến thức kỹ năng về PCCC dẫn đến khi xảy ra sự cố cháy nổ rất lúng túng. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong khi có cháy nổ xảy ra.

Trong 1 năm qua, Bộ Công an chỉ đạo triển khai chuyên đề tuyên truyền, kiểm tra, hướng dẫn về an toàn PCCC đối với khu dân cư, hộ gia đình, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh. 

Theo đó, số vụ cháy trong khu dân cư giảm 227 vụ, giảm 24,6%; khu vực sản xuất kinh doanh dịch vụ văn phòng giảm 119 vụ, giảm 21%.

Tại buổi toạ đàm, GS.TS Đặng Thị Kim Chi - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam nhận định, cháy nổ gây thiệt hại lớn đến tài sản, nhưng nhiều người không quan tâm cháy nổ ảnh hưởng đến môi trường xung quanh như thế nào.

Tại các thành phố lớn, khu đô thị, nhà dân xây rất gần nhau. Khi cháy nổ xảy ra gây thiếu oxy, tạo luồng bụi mịn, theo gió lan ra làm ảnh hưởng đến môi trường khu vực xảy ra vụ cháy và ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân sinh sống trong khu vực.

Bên cạnh đó, khi xảy ra cháy chúng ta phải dùng nước để dập cháy, nước này sẽ chảy về ao, hồ…, gây ô nhiễm nguồn nước. Các mùn thải từ vụ cháy cũng gây ảnh hưởng đến môi trường; tùy theo đối tượng, vật liệu cháy để lại hậu quả cháy khác nhau…

Trao đổi tại buổi tọa đàm, Tiến sĩ Nguyễn Thế Đồng – Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết: Các vụ cháy, nổ hoặc sự cố rò rỉ hóa chất đều gây ô nhiễm môi trường cấp cục bộ hoặc lâu dài. Ở mức độ nghiêm trọng có thể trở thành sự cố môi trường hoặc thảm họa môi trường.

"Các vụ cháy nổ có thể gây những tác động tiêu cực đến sức khỏe, tài sản, môi trường... Việt Nam chưa có vụ cháy lớn đến mức thảm hoạ, nhưng nguy cơ thì có. Nhất là ở khu vực sản xuất kinh doanh lớn, nếu xảy ra cháy nổ thì hậu quả vô cùng lớn, rất nhiều hóa chất độc hại có thể phát tán ra môi trường. Và trong một số trường hợp có thể coi là thảm hoạ" - ông Đồng nói.

Đối với góc độ bảo vệ môi trường, một dự án thông thường phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường, trong đó nội dung bắt buộc là mô tả cụ thể công đoạn gây ô nhiễm môi trường. Trên cơ sở đó đề ra giải pháp ngăn chặn tác hại của sự cố ô nhiễm môi trường cháy nổ.

"Tuy nhiên, thực tế có không ít doanh nghiệp trốn tránh thực hiện trách nhiệm môi trường để tăng lợi nhuận, giảm chi phí. Hi vọng trong thời gian tới với quy định mới về Luật Bảo vệ môi trường 2020 sẽ được thực thi nghiêm túc hơn", ông Đồng cho biết thêm.

Sau cháy nổ phải lấy mẫu quan trắc hiện trạng môi trường

Để xử lý môi trường sau các vụ cháy nổ, GS.TS Đặng Thị Kim Chi cho biết: Hậu quả cháy nổ phụ thuộc vào biện pháp phòng ngừa, ứng cứu. Sau cháy nổ, tôi mong muốn lực lượng chức năng cần tìm hiểu nguồn tiếp nhận nước thải, đặc tính vật liệu cháy, nguyên nhân vụ cháy, để dự đoán có thành phần ô nhiễm phát sinh nào. Đồng thời phải lấy mẫu quan trắc hiện trạng môi trường. 

"Di dời người già, trẻ em, người ốm ra khỏi khu vực cháy nổ đó một thời gian để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe. Chúng ta không thể thu gom lại khí, cần có thời gian để thông thoáng khí, xử lý nước thải sinh ra về cơ sở xử lý nước thải, đảm bảo an toàn môi trường, xử lý chất thải rắn chất thải nguy hại là việc cần làm" - bà Chi nhấn mạnh.

Việc làm nữa, theo bà Chi, cần tiến hành kiểm tra sức khỏe của cộng đồng dân cư trong khu vực xảy ra cháy nổ, tránh những nguy cơ nhiễm độc gây hại cho sức khỏe của cộng đồng.

Theo Trung tá Lê Minh Hải, chính sách, pháp luật về PCCC tương đối đầy đủ và được cập nhật thường xuyên phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện thì có một số quy định tiêu chuẩn PCCC đối với hộ gia đình, nhà ở kết hợp kinh doanh chưa có quy định cụ thể dẫn đến người dân xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu về PCCC.

Bộ Công an yêu cầu công an địa phương tham mưu UBND cấp tỉnh ban hành các quy định về PCCC. Hiện nay cũng phối hợp Bộ Xây dựng để xây dựng các tiêu chuẩn về an toàn PCCC đối với nhà ở.

Đặc biệt, đối với các cơ sở kinh doanh có hóa chất nguy hiểm, trong quá trình quản lý kiểm tra, tập trung giám sát chặt chẽ khu vực có cơ sở kinh doanh có liên quan đến hóa chất và hướng dẫn, đưa ra các phương án phòng ngừa, chữa cháy, giảm thiểu tác động của cháy nổ đối với môi trường.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Thủy – Trưởng phòng, Phòng Phương tiện bảo vệ cá nhân – Trung tâm An toàn Lao động (Viện Khoa học An toàn và Vệ sinh Lao động), để PCCC hiệu quả, cần nâng cao ý thức người lao động, người dân ở các tòa nhà, các chủ cơ sở trong việc tuân thủ quy định về an toàn cháy nổ và vệ sinh an toàn lao động. 

"Phải xây dựng tình huống ứng phó khẩn cấp để ứng phó với cháy nổ và vệ sinh an toàn lao động. Đối với các doanh nghiệp, phải xây dựng cán bộ chuyên trách và bán chuyên trách. Cơ sở kinh doanh dưới 50 người phải có cán bộ bán chuyên trách, cơ sở sản xuất dưới 300 người phải có cán bộ chuyên trách" - bà Thuỷ nhấn mạnh. 

Bên cạnh đó, cần thành lập hội đồng an toàn vệ sinh lao động. "Làm tốt an toàn vệ sinh lao động, thực hiện đồng bộ thì an toàn cháy nổ nhẹ hơn rất nhiều. Ví dụ, các cơ sở tái chế nhựa thường xảy ra cháy nổ vì chưa đảm bảo an toàn vệ sinh lao động, an toàn điện" - bà Thuỷ nêu ví dụ.