Metro Nhổn – Ga Hà Nội chậm tiến độ: Người dân, chủ đầu tư, nhà thầu đều chịu khổ

Trăm vấn đề phát sinh

Là một trong những công trình trọng điểm phục vụ giao thông công cộng cho người dân thành phố Hà Nội, tuyến đường sắt đô thị thí điểm Nhổn – Ga Hà Nội luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Bởi tiến độ dự án cứ chậm trễ một ngày, người dân sẽ phải chịu đường sá ách tắc, mưu sinh khổ sở vì kinh doanh đình trệ.. dài thêm một ngày.

Không những vậy, dự án bị kéo dài còn khiến chính Chủ đầu tư và các nhà thầu lo ngại bởi những vấn đề về tài chính như trượt giá, giá nguyên vật liệu tăng, nhân công, chi phí bảo trì, khấu hao hàng trăm loại máy móc phục vụ dự án... tạo ra những vướng mắc khi thanh quyết toán.

Đơn cử như robot đào hầm TBM triệu đô nhập từ Đức, thời điểm về Việt Nam chiếc máy này được mệnh danh là hiện đại hàng đầu thế giới và đã hoàn thành lắp đặt cách đây 2 năm. Theo tiến độ mà nhà thầu đặt ra, đến đầu năm 2024 robot đào hầm TBM sẽ bắt đầu khởi động đào từ ga S9 đến ga S10, dài khoảng 1,4km.

Như vậy, muốn robot TBM hoạt động được buộc ga S10 phải có bản đáy. Nếu trục trặc triển khai ga S10, rõ ràng cỗ máy đắt đỏ phải đứng im bất động. Trong khi chi phí bảo trì, khấu hao, bảo dưỡng hằng ngày đã được nhà thầu xem xét trong giá bỏ thầu. Những thay đổi về thời gian sử dụng khiến nhà thầu thêm tốn kém, tính toán trước đó bị sai lệch.

Trao đổi với PV Dân Việt, Giám đốc dự án gói thầu CP - 03 Park Young ILL (Công ty Hyundai E&C – GHELLA) khẳng định, mặt bằng là một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến gói thầu gặp vấn đề về tiến độ. Cụ thể, dù thời gian khởi công của dự án từ năm 2017, nhưng do nhà thầu không tiếp nhận được mặt bằng một cách hoàn toàn, từ đó phát sinh nhiều vấn đề nên nhà thầu phải tạm dừng hoạt động của mình. Giai đoạn này kéo dài từ năm 2021 đến tháng 10/2022.

Đến khi quay trở lại với công tác thi công, nhà thầu mất khoảng 6 tháng huy động đầy đủ nguồn lực để tái khởi động dự án. Có nghĩa phải đến tháng 4/2023, nhà thầu mới đủ nguồn lực tái khởi động. Đến thời điểm hiện tại tiến độ toàn bộ dự án là 31%, riêng ga S9 khởi công năm 2017, nay mới đạt được 51% tiến độ.

"Bởi dự án được thực hiện tại trung tâm thành phố Hà Nội nên việc nhà thầu được tiếp cận hoàn toàn mặt bằng thi công là việc rất quan trọng. Nói theo một cách khác, đó là việc thành phố cần đảm bảo tiến hành thu hồi đất để nhà thầu có mặt bằng thi công. Ví dụ như khi xử lý nền đất, mặt bằng phải được Chủ đầu tư bàn giao để có mặt bằng tiến hành công việc của mình", ông Park Young ILL cho biết.

Cũng theo Giám đốc dự án gói thầu CP – 03, qua kiểm đếm thực tế, đến nay có 7 tòa nhà cần tháo dỡ. Đây là điều kiện để TBM có thể đi qua được bên dưới các tòa nhà này.

"Đau đầu" giải phóng cả ngầm, nổi

Chia sẻ với PV Dân Việt, Phó trưởng Ban MRB Lê Trung Hiếu cho biết, việc tiến hành xây dựng đường sắt đô thị chạy ngầm ở trong khu vực nội đô lịch sử gặp rất nhiều khó khăn vướng mắc. Đặc biệt, đây là công trình ngầm đường sắt đô thị đầu tiên của thành phố, trước đó chưa từng có tiền lệ. Vì vậy, đến tận thời điểm này phần giải phóng mặt bằng ngầm vẫn gặp nhiều vướng mắc.

"Từ trước đến nay, người dân thường hiểu rằng giải phóng mặt bằng chỉ ở trên mặt đất. Nhưng thực tế, Chủ đầu tư và nhà thầu phải tìm cách giải quyết các vật cản, công trình ngầm nằm ở dưới mặt đất như cấp thoát nước, điện ngầm, bưu chính viễn thông.. Chúng ta không thể lường trước được rằng ở dưới mặt bằng công trường sẽ vướng những gì, nên tới thời điểm này đang phải tiếp tục tháo gỡ", ông Lê Trung Hiếu nói. Để quy chủ đối với công trình đã mất thời gian. Quá trình tiến hành di dời lại vướng nhiều thủ tục, dẫn đến tiến độ bị kéo dài.

Bên cạnh việc thiếu mặt bằng thi công, một số vấn đề tác động đến tiến độ dự án cũng được Phó trưởng Ban MRB nêu lên. Trong đó, do tổng mức đầu tư ban đầu được lập chưa đúng với tình hình thực tiễn nên phải điều chỉnh. Theo các quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng.. thủ tục điều chỉnh phải qua rất nhiều cơ quan trung ương để xem xét.

Vấn đề chỉ số trượt giá, MRB đã phải làm việc với các cơ quan chuyên môn để điều chỉnh chỉ số giá này để đảm bảo khả năng tài chính để nhà thầu có thể thi công được. Mặt khác, do đơn giá, định mức đặc thù của đường sắt đô thị chưa được ban hành nên Chủ đầu tư hiện đang thanh toán theo đơn giá tạm cho nhà thầu để duy trì thi công trên công trường.

Để giải quyết, MRB phải làm việc với nhiều cơ quan như Bộ Xây dựng, Bộ GTVT.. để ban hành được đơn giá chính thức, phục vụ công tác thanh quyết toán cho nhà thầu sau này. Do mỗi thủ tục đều mất thời gian, đan xen vào quá trình thi công nên tiến độ dự án phần nào bị ảnh hưởng.

Về mặt thể chế, chính sách, vừa qua được sự quan tâm của Thành ủy, UBND thành phố trước tiên đã xử lý được vấn đề đối các hộ dân sinh sống bên trên khu vực đào hầm. Theo đó, thành phố đã phê duyệt khung chính sách để người dân vẫn sở hữu ngôi nhà của họ và chỉ phải tạm di dời trong thời gian robot TBM đi qua.

Thứ hai là MRB đã kiến nghị với thành phố, đồng thời những ý kiến đóng góp của MRB đã được đưa vào Dự thảo Luật Thủ đô. "Chúng tôi rất mong mỏi tới đây, Quốc Hội sẽ thông qua Luật Thủ đô, đây là giải pháp khá căn cơ để có thể huy động được thêm nguồn lực khác để xây dựng đường sắt đô thị mà dự án đang gặp phải. Mặt khác, chính quyền quận huyện cần phối hợp với MRB trong giải phóng, cũng như quản lý giữ mặt bằng sạch. Chỉ một mái che, mái vẩy tưởng rằng rất nhỏ nhưng sẽ ảnh hưởng đến dự án, khiến phải dừng thi công để chờ đợi tháo dỡ", ông Lê Trung Hiếu chia sẻ.