Lễ hội Halloween: Hãy làm một con ma khoan dung vui vẻ

Từ ngày hội nhập sâu rộng, ta sang làm việc bên Tây nhiều, người Tây sang ta làm việc cũng nhiều. Rồi từ ngày công nghệ truyền thông mới phát triển như vũ bão, việc thực hành văn hoá trước đây có giới hạn địa lí thì nay nó đồng hiện tức thời như một dòng chảy trực tiếp (livestream) cuồn cuộn đêm ngày trên toàn cầu. 

Halloween như một thực hành lễ hội dân gian có nguồn gốc công giáo phương Tây, cũng như lễ hội Giáng sinh và nhiều thực hành văn hoá khác, giờ đây ngày càng quen thuộc với mọi nơi chốn, thành phần dân cư trên khắp toàn cầu. 

Cùng với các ngày lễ thánh tưởng nhớ những người đã chết, các vị thánh, các vị tử vì đạo, các tín hữu đã qua đời, đêm lễ hội ma xuất hiện áp sau các ngày lễ thánh này là để không quên các linh hồn. Sự vui vẻ và giễu nhại là để đối đầu với quyền lực của cái chết. Biểu tượng quen thuộc là cái đèn lồng bí ngô khoét ruột khắc hình mặt quỷ, bên trong cắm nến, cũng là một cách tưởng nhớ các linh hồn chưa cứu rỗi.  

Tinh thần chính của lễ hội Halloween là lòng khoan dung trong thế giới con người và thế giới những linh hồn. Hoá trang trong lễ hội ma thường là trong vai các nhân vật ma quỷ trong truyện cổ tích, các phim kinh dị, các nhân vật trong các bộ tiểu thuyết nổi tiếng.

Viết về thế giới phù thuỷ, thế giới ma quỷ, bộ tiểu thuyết đương đại Harry Potter theo tôi là tác phẩm hay nhất, đầy yêu thương nhất, mà điều làm nên giá trị của nó cũng chính là tư tưởng khoan dung vô hạn. 

Xuất bản lần đầu năm 1997, hơn phần tư thế kỉ đã qua nhưng các thế hệ bạn đọc trên toàn thế giới không thôi say mê, cuồng nhiệt với bộ tác phẩm gồm bảy tập, dày hơn 5 nghìn trang này (so sánh với bộ truyện Tam quốc diễn nghĩa gồm 13 tập, cũng chỉ tầm 2000 trang). 

Chỉ nhìn qua các cộng đồng hâm mộ-Potterhead-trên toàn cầu thấy có hàng trăm triệu thành viên. Trong đó cộng đồng Potterhead Việt Nam cũng hàng chục triệu thành viên và chưa bao giờ hạ nhiệt. Nhiều triệu nghiên cứu về tác phẩm, nhiều trường đại học đưa vào khoá trình cho sinh viên ngành khoa học xã hội và nhân văn, và cả kinh tế học, công nghệ và sáng tạo.

Thế giới văn chương sẽ còn nhắc tên tuổi tác giả J.K Rowling như một ngôi sao của dòng văn học này.

Giá trị vô song và kỳ lạ của tác giả và tác phẩm này chỉ có thể ví với sự xuất hiện của thần linh trong đời sống của mọi đứa trẻ và người lớn say mê văn chương cùng những điều kì diệu. Trong đó nổi bật là tư tưởng khoan dung vô bờ bến, điều an ủi và chữa lành cho loài người trong thời kì hỗn độn này, khi bà viết về thế giới phù thuỷ, sinh vật huyền bí, ma quỷ, yêu và tinh...

Con số hơn 1 tỷ bản in từ ngày Harry Potter ra đời đến nay đã là một minh chứng hùng hồn cho sức hấp dẫn kỳ lạ của các phép màu chữa lành mà Rowling mang tới cho thế giới hiện đại

Sáng nay tôi vừa đọc được một status của bạn tôi và những than phiền của nhiều người khác trên facebook nhân ngày Halloween. Đại ý bạn tôi viết, nếu có thẩm quyền anh sẽ cấm ngày lễ hội này tại Việt Nam. 

Tôi comment bạn tôi rằng: "Bạn sai rồi bạn ơi! Thứ nhất, nếu bạn đúng thì bạn cũng không cấm được. Văn hoá là không cấm được, nhất là khi nó không có điều chỉnh nào cả vì nó chưa chạm vào ranh giới đạo đức, luật pháp nào cả. Chỉ có khuyến nghị thôi. Thứ hai, bạn sai từ góc nhìn. Ma quỷ nào có tội gì đâu. Ma có ma lành ma dữ. Mà biết đâu, ma quỷ chỉ tồn tại trong văn hoá thôi. Con người phải chịu trách nhiệm về bản thân, đừng đánh đồng người xấu với ma quỷ để biện minh cho sự tồn tại tốt xấu song hành ngay trên thế gian này. Mà dẫu, nếu nhỡ có suy nghĩ về ma quỷ là xấu xa thì phải khoan dung văn hoá đi thì mới đúng. Halloween chính là như vậy." 

Mọi sự cấm đoán văn hoá, vì muốn bảo vệ điều tốt đẹp chống lại cái ngoại lai xấu xí, hay nhân danh vệ đạo vì đức tin chăng nữa, đều là hành vi bạo lực, và dẫn đến kết quả bạo lực. 

Mọi sự kì thị, dù là hiền lành, vô hại, hoặc ngay cả nhiệt vọng đấu tranh để bảo vệ lí tưởng của bản thân và kì thị lí tưởng của người khác, thì sớm muộn nó cũng sản sinh động lực và trở thành lực lượng áp bức. 

Lịch sử được nhớ như một kinh nghiệm. Mọi cuộc chiến tranh tôn giáo đểu bắt đầu từ một sự kỳ thị tưởng như rất nhỏ. Thậm chí từ một sự hiểu lầm về văn hoá. Và khi đó, chỉ có khoan dung là giải pháp. Hòa giải và cảm thông với nhau dễ nhất vẫn là từ văn hoá.

Nhà văn Thụy Điển Jonas Jonasson, qua lời của nhân vật 100 tuổi trong truyện "Ông già 100 tuổi trèo qua cửa sổ và biến mất", nói rằng: Cụ đã đi và thấy thế giới, cụ nghiệm thấy xung đột lớn và khó tin nhất trên Trái Đất này là theo kiểu: "Mày ngu, không, anh ngu thì có, không, chính mày mới là đồ ngu". Giải pháp thường là cả hai cùng uống với nhau rồi sau đó nhìn về tương lai.

Người Việt Nam có câu: "Đất có lề, quê có thói". Lề và thói ở đây chính là văn hoá. Nhưng lề thói nào thì cũng phải mở rộng cánh cổng làng xã (phố phường) để những lề thói khác, văn mình và thú vị không kém, cùng chung sống

Vì thế, tối nay , thay vì cấm đoán và than phiền, nếu được, bạn hãy mặc áo choàng vào, đeo chiếc mặt nạ rùng rợn nhất có thể nghĩ ra, đến lễ hội ma và làm một con ma vui vẻ nhé!