Giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến Nga - Ukraine sẽ diễn ra như thế nào?

Một bức ảnh minh họa cho thấy Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Tổng thống Nga Vladimir Putin và nhiều hình ảnh khác nhau liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. 

Quân đội Ukraine đang ở thế yếu dọc theo tiền tuyến, phải đối mặt với một quân đội Nga được tái thiết, được hỗ trợ bởi một nền kinh tế đang chuyển sang trạng thái chiến tranh với sự hỗ trợ to lớn của một  số đồng minh. Các nước phương Tây ủng hộ Ukraine đã chậm cung cấp vũ khí và do dự trong việc tiến hành cuộc chiến rộng hơn với Nga. Bị phân tâm và chia rẽ bởi hàng loạt cuộc bầu cử, khối phương Tây của Ukraine đang rạn nứt.

Năm nay được cho là sẽ khó khăn đối với Ukraine sau cuộc tấn công đáng thất vọng vào năm 2023, nơi có rất nhiều hy vọng và rất nhiều nguồn lực đã được đặt vào.

Kusti Salm, thư ký thường trực của Bộ Quốc phòng Estonia, nói với Newsweek trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 12 rằng "năm 2024 sẽ khó khăn".

Trong chuyến thăm Ukraine gần đây, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg kêu gọi các đồng minh thực hiện cam kết viện trợ quân sự cho Kiev và tuyên bố: "Vẫn chưa quá muộn để Ukraine giành chiến thắng".

Cuộc tấn công mạnh mẽ về phía tây của Nga đang tiếp tục dọc theo mặt trận phía đông, trong khi quân đội Moscow đang nỗ lực hết sức để chiếm lãnh thổ mới ở các khu vực Donetsk, Luhansk, Kharkiv và Zaporizhzhia. Việc chiếm toàn bộ tỉnh Donetsk và Luhansk là mục tiêu quan trọng của Điện Kremlin.

Trong số các mục tiêu tiềm năng của đợt tấn công mới là thành phố Chasiv Yar của Donetsk — vốn đã ở tuyến đầu và thậm chí có thể thất thủ trước mùa hè — và thành phố Kupiansk của Kharkov, cửa ngõ quan trọng dẫn vào thành phố Kharkiv thứ hai của Ukraine. Viện Nghiên cứu Chiến tranh đã viết trong tuần này rằng việc Nga chiếm được và ổn định khu vực nổi bật ở phía tây bắc Avdiivka "đặt ra cho bộ chỉ huy Nga lựa chọn hoặc tiếp tục tiến về phía tây tới mục tiêu hoạt động được báo cáo ở Pokrovsk hoặc cố gắng tiến về phía bắc để tiến hành các hoạt động tấn công bổ sung với nỗ lực của Nga xung quanh Chasiv Yar". Chasiv Yar chỉ cách Bakhmut sáu dặm về phía đông, nơi từ lâu đã trở thành một điểm nóng trên mặt trận Donetsk, ngay cả sau khi rơi vào tay lực lượng Nga vào tháng 5/2023, thành phố này là một điểm tập kết quan trọng cho lực lượng Ukraine và nằm trên một ngọn đồi với tầm nhìn bao quát khu vực xung quanh.

Chasiv Yar cũng là cửa ngõ dẫn vào các thành phố Kramatorsk và Slovyansk, cả hai đều là mục tiêu chiến lược của lực lượng Moscow trong nỗ lực chiếm toàn bộ khu vực Donetsk.

Kiev đã tập trung nguồn lực đáng kể vào Chasiv Yar sau khi xung đột nổ ra ở Donbas vào năm 2014, biến nơi này thành nơi đặt một bệnh viện quân sự quan trọng và sau đó là trụ sở cho Chiến dịch của Lực lượng chung chống lại Nga và các lực lượng ủy nhiệm địa phương của nước này.

Pokrovsk cách Avdiivka khoảng 26 dặm về phía tây bắc, tại ngã ba của hai con đường lớn hướng tới thành phố Donetsk và Bakhmut, cũng như tuyến đường sắt đi qua Avdiivka. Một chuyến đi thành công đến tận Pokrovsk sẽ làm lộ ra sườn phía nam của Chasiv Yar, Kramatorsk và Slovyansk.

Pavel Luzin, một nhà phân tích quân sự Nga và là học giả thỉnh giảng tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher, nói với Newsweek rằng "rất khó để nói" liệu các lực lượng của Moscow có thể mở rộng nỗ lực hiện tại của họ để có một chiến dịch lớn hơn vào mùa hè hay không.

Luzin nói: "Không có quá nhiều nguồn lực cho một cuộc tấn công lớn hơn. Những gì chúng tôi thấy là Nga đang cố gắng bao vây một nhóm quân đáng kể của Ukraine ở Avdiivka, giống hệt như ở Ilovaisk vào tháng 8/2014 và ở Debaltsevo vào tháng 2/2015, nhưng không thể thực hiện được điều này. Có lẽ, Nga sẽ thực hiện một nỗ lực khác theo cách tương tự, bởi vì Moscow  cần những vị trí mạnh hơn để có thể đột phá trong cuộc chiến".

Luzin nói thêm, sự gián đoạn này sẽ cho phép Điện Kremlin nghỉ ngơi và củng cố lực lượng đã bị tổn hại của mình. Ông nói: "Họ cần nghỉ ngơi, nhưng họ sẽ không kết thúc chiến tranh".

Luzin nói: "Hôm nay, họ muốn có được ít nhất là Donetsk và Luhansk. Vấn đề là Điện Kremlin tuyên bố khu vực Kherson và Zaporizhzhia cũng là lãnh thổ của Nga".

Trong khi Ukraine tham gia, Kiev cũng sẽ tìm cách làm gián đoạn hoạt động liên lạc, hậu cần và công nghiệp của Nga nhiều nhất có thể. Các cuộc tấn công tầm xa bằng máy bay không người lái vào các mục tiêu bên trong nước Nga đã trở nên phổ biến và Ukraine có rất ít dấu hiệu sẽ giảm bớt các cuộc tấn công ngay cả khi đối mặt với sự không hài lòng của Mỹ.  

Sự xuất hiện của phiên bản tầm xa nhất ATACMS (Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội MGM-140 ) của  Mỹ sẽ giúp Kiev có phạm vi tiếp cận lớn hơn bao giờ hết. Loại đạn có tầm bắn xa nhất có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách 186 dặm, gần gấp đôi so với loại đạn ATACMS tầm ngắn hơn được cung cấp lần đầu tiên vào cuối năm 2023. Trong số các mục tiêu có thể có của ATACMS là Cầu eo biển Kerch có sức mạnh mang tính biểu tượng và huyết mạch về mặt hậu cần.

Nhưng cũng giống như tất cả các loại vũ khí mới, cơ hội khai thác ATACMS của Kiev đang đóng lại.

Ivan Stupak, cựu sĩ quan Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và hiện là cố vấn cho ủy ban an ninh, quốc phòng và tình báo của quốc hội Ukraine, cho biết: "Như chúng ta biết, người Nga có thể thích ứng trong một khoảng thời gian rất ngắn. Tôi nghĩ chúng tôi có tới hai tháng để loại bỏ càng nhiều đối tượng chiến tranh của Nga càng tốt trước khi người Nga thích nghi". 

Trên không

Năm nay có thể chứng kiến sự thay đổi đáng kể về sức mạnh không quân khi Ukraine đang chờ nhận hàng chục máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ sản xuất. Kiev cho biết máy bay này sẽ tăng cường khả năng phòng thủ trước tên lửa hành trình và máy bay không người lái được phóng vào các thành phố trên toàn quốc, đồng thời cung cấp cứu trợ rất cần thiết cho quân đội tiền tuyến bị oanh tạc bởi các cuộc không kích của Nga.

Bom lượn của Moscow đóng vai trò then chốt trong nửa đầu năm 2024, cho phép máy bay của nước này thả lượng lớn đạn dược xuống các vị trí của Ukraine từ khoảng cách tương đối an toàn. F-16 sẽ khiến các khu vực tiền tuyến trở nên nguy hiểm hơn đối với phi công Nga, do Ukraine dự kiến sẽ sử dụng tên lửa không đối không với tầm bắn lên tới 310 dặm.

Trong khi Ukraine chờ F-16 thì Nga lại mất máy bay. Những tháng gần đây đã chứng kiến sự gia tăng số lượng máy bay Nga bị bắn rơi, bao gồm cả những máy bay ở xa chiến tuyến. Những tổn thất đó có thể là thách thức đối với lực lượng không quân Nga trong các trận chiến trên không sắp tới.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo ở Kiev và một số đồng minh ở nước ngoài đã nhiều lần cảnh báo rằng một lực lượng nhỏ và nhỏ F-16 sẽ không làm thay đổi được bức tranh tổng thể. Vẫn còn phải xem liệu các cường quốc phương Tây có thể giải quyết được những thách thức về hậu cần và chính trị để cung cấp một số lượng lớn máy bay phản lực theo cách có thể mang lại lợi thế cho Ukraine trên chiến trường hay không.

Tuy nhiên, chiếc máy bay mới này sẽ giúp củng cố lực lượng không quân Ukraine đã bị suy giảm sau hai năm chiến tranh. Các phi công của Kiev sống sót sau cuộc tấn công dữ dội ban đầu của Nga bất chấp ưu thế về số lượng của quân Nga. Các phi công Ukraine đã biểu diễn vượt xa sự mong đợi, gây tổn thất nghiêm trọng cho các đối tác Nga và khiến các khu vực rộng lớn của Ukraine trở nên quá nguy hiểm đối với máy bay Moscow.

Trên Biển

Trò chơi mèo vờn chuột bất đối xứng của hải quân có thể sẽ tiếp tục. Máy bay không người lái và tên lửa hành trình của Kiev đã chứng tỏ là vấn đề nghiêm trọng đối với Hạm đội Biển Đen. Lực lượng này đã điều chỉnh chiến thuật và khả năng phòng thủ của mình ở một mức độ nào đó, nhưng các loại vũ khí tầm xa mới của Ukraine sẽ tiếp tục gây ra mối đe dọa tiềm tàng cho vùng duyên hải.

Mối đe dọa đó đã buộc Moscow phải rút các tài sản hải quân có giá trị cao nhất khỏi Crimea bị chiếm đóng, ngôi nhà truyền thống của Hạm đội Biển Đen và là mối liên hệ triển khai sức mạnh trong khu vực và Biển Địa Trung Hải. Kiev không ngừng phát triển máy bay không người lái hải quân của mình và dự kiến sẽ tiếp tục các nỗ lực tấn công thậm chí sâu vào vùng biển Nga.

Ukraine không có lực lượng hải quân thông thường đáng kể của riêng mình, mặc dù các nhà lãnh đạo ở Kiev từ lâu đã làm việc với các đối tác phương Tây để có được các tàu mới, bao gồm cả các tàu bọc thép ven sông của Mỹ.

Những con tàu nhỏ này sẽ không thể thách thức Hạm đội Biển Đen, một công việc vẫn được giao cho hạm đội máy bay không người lái bất đối xứng đã được chứng minh là rất thành công. Ukraine sẽ dành thời gian còn lại của năm 2024 với hy vọng sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề trên biển của Nga.