Đầu tư trực tuyến và các trò lừa đảo ở nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á

Indra Kesuma - hay còn được biết đến với cái tên Indra Kenz - dường như không bao giờ cạn ý tưởng về cách phô trương sự giàu có mới tìm thấy của mình, từ việc diễu hành những chiếc xe hơi sang trọng và đồng hồ đắt tiền, đến khoe những ngôi biệt thự được cho là mới và cầu hôn bạn gái trên du thuyền.

Câu chuyện giàu có của Kesuma đã thu hút hàng triệu người ở Indonesia, những người theo dõi chiến tích của anh trên TikTok và YouTube. Ánh hào quang bóng bẩy đó mang lại cho anh biệt danh "Sultan of Medan" và "Crazy Rich Medan", biệt danh sau liên quan đến bộ phim nổi tiếng năm 2018 "Crazy Rich Asians" cũng như thành phố lớn nhất trên đảo Sumatra gần nơi anh lớn lên.

Tuy nhiên, sự thăng tiến đột ngột của anh ta, sau đó là một sự sụp đổ lại hoàn toàn đáng kinh ngạc. Vào tháng 2, cảnh sát đã bắt giữ thanh niên 26 tuổi vì liên quan đến một hoạt động lừa đảo và rửa tiền bị cáo buộc. Giờ đây, anh ta đang phải hầu tòa và có khả năng phải đối mặt với nhiều năm sau song sắt nếu bị kết tội. Anh ta đã xuất hiện tại phiên điều trần đầu tiên của mình trong một phòng xử án bên ngoài Jakarta vào ngày 12/8 với sự tham dự của rất nhiều nhà báo.

Việc bắt giữ Kesuma chỉ là một trong số hàng chục vụ bắt giữ mà cảnh sát Indonesia đã thực hiện trong những tháng gần đây, khi họ truy quét các vụ lừa đảo liên quan đến các nền tảng đầu tư và giao dịch trực tuyến. Những cổng lừa đảo đầu tư như vậy đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây ở nền kinh tế lớn nhất trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, do tầng lớp trung lưu ngày càng tăng ham muốn đầu tư.

Một lý do khác dễ hiểu chính đại dịch Covid-19 dường như đã làm gia tăng sự khao khát giàu có. Theo dữ liệu từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Trung ương Indonesia, tính đến tháng 6 đã có 9,1 triệu nhà đầu tư bán lẻ trên thị trường vốn của nước này, nhiều hơn gấp ba lần so với năm 2019.

Để chắc chắn, các nền tảng trực tuyến hợp pháp đã góp phần vào bước nhảy vọt, nhưng các đối tác mờ ám của họ cũng được hưởng một sự thúc đẩy. Các nhà phân tích cho biết những người mắc kẹt ở nhà và dán mắt vào màn hình thường bị những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội như Kesuma say mê khoe khoang sự giàu có của họ, và tiết lộ các mẹo giao dịch, khiến nhiều người hiểu nhầm. Điều đó, kết hợp với sự hiểu biết về tài chính nói chung vẫn còn thấp, có nghĩa là nhiều nhà đầu tư sẽ trở thành con mồi dễ dàng cho những trò gian lận.

Media Wahyudi Askar, chuyên gia kinh tế kỹ thuật số tại Đại học Gadjah Mada của Indonesia, nói với tờ Nikkei Asia: "Ngày càng có nhiều người hiểu được tầm quan trọng của việc đầu tư. "Nhưng trình độ hiểu biết của thị trường vốn vẫn còn yếu. Hiện nay có rất nhiều người giàu, có thu nhập và ... trình độ học vấn tốt hơn nhưng lại bị lừa".

Askar, người nghiên cứu chủ đề này, cho biết hầu hết các nạn nhân đều trẻ hơn 40 tuổi, am hiểu mạng xã hội và thường "muốn giàu nhanh". Ông cũng chỉ ra rằng những người có thu nhập thấp không có khả năng tiếp cận các tổ chức tài chính, một phần của dân số Indonesia vẫn chưa có ngân hàng lớn, thường trở thành nạn nhân của các công ty cho vay ngang hàng trực tuyến vô đạo đức vẫn đang phát triển, mặc dù đã bị nhắm mục tiêu trong một cuộc đàn áp trước đó.

Heru Sutadi, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu CNTT-TT Indonesia tập trung vào công nghệ thông tin và truyền thông, lưu ý rằng nhiều người bị thất bại vì họ không hiểu các hình thức đầu tư kỹ thuật số mới. Nhưng "những người có ảnh hưởng phô trương sự giàu có và những chuyến đi xa hoa của họ" đã thu hút họ, ông nói.

Trung tâm của cáo buộc gian lận chống lại Kesuma là cái được gọi là Giao dịch quyền chọn nhị phân (Binary Option - BO) là hình thức đầu tư tài chính, là giao dịch mà người mua sẽ đưa ra dự đoán xu hướng tăng hoặc giảm của các loại tài sản như hàng hóa, tiền tệ, cổ phiếu, chỉ số... tại thời điểm dự đoán. Nếu dự đoán đúng, nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận theo tỉ lệ sàn đưa ra; nếu dự đoán sai, nhà đầu tư sẽ mất toàn bộ số tiền cho giao dịch đó. Hoạt động của các sàn giao dịch quyền chọn nhị phân (Binary Option BO) trên không gian mạng có dấu hiệu tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản người tham gia. Thậm chí, các chuyên gia coi đó là đánh bạc.

Ahmad Ramadhan, phát ngôn viên của Cảnh sát Quốc gia Indonesia, nói với Nikkei vào tháng trước rằng 144 người đã nộp báo cáo chống lại một nền tảng cụ thể liên quan đến Kesuma, báo cáo thiệt hại ước tính 83,3 tỷ rupiah (5,7 triệu USD).

Ketut Sumedana, người phát ngôn của Văn phòng Tổng chưởng lý, cơ quan đang tiến hành công tố, nói với Nikkei rằng nhiều cáo buộc chống lại Kesuma bao gồm rửa tiền thông qua chuyển tiền ra nước ngoài, có mức án tối đa là 20 năm tù và / hoặc khoản tiền phạt 10 tỷ rupiah.

Kesuma đã viết trong một bức thư đề ngày 9 tháng 6 và được luật sư của mình tiết lộ với giới truyền thông địa phương rằng anh ta không bao giờ có ý định gây hại, chỉ muốn "chia sẻ kinh nghiệm cá nhân của tôi và mở rộng kênh YouTube của tôi". Anh cho biết anh luôn nhắc nhở người xem về rủi ro thua lỗ khi giao dịch. "Nhưng cho dù ý định của tôi là gì, tôi vẫn hối hận về mọi thứ đã xảy ra ... và gửi lời xin lỗi sâu sắc nhất đến mọi người".