Bị ép "chạy theo thành tích", nam học sinh trầm cảm, muốn tự sát phải nhập viện

Đang học giỏi bỗng bỏ bê học hành, trầm cảm, muốn tự sát

Ngày 11/10, tại buổi chia sẻ về trầm cảm học đường, bác sĩ Đỗ Thùy Dung, Phòng Tâm thần trẻ em và vị thành niên (Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai) chia sẻ trường hợp 1 bệnh nhân nhập viện trong tình trạng buồn chán, muốn chết.

Bệnh nhân là em PV.H, 18 tuổi. Theo lời kể của bệnh nhân và người nhà, bệnh nhân là con thứ 2 trong gia đình, trên còn có 1 anh trai. Bệnh nhân được sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, không có tiền sử viêm não, không mắc các bệnh lý mãn tính, cũng không lạm dụng các chất kích thích gây nghiện.

Bố bệnh nhân là người nghiêm khắc, nóng tính, ít nói, luôn kỳ vọng rất nhiều vào các con, luôn mong muốn con phải học thật giỏi, thi được điểm cao, ít chia sẻ nói chuyện với các con. Mẹ bệnh nhân cũng đề cao thành tích, luôn mong con đạt kết quả cao trong các kỳ thi.

Bệnh nhân là người có tính cách hiền lành, trầm tính, ít nói, ít chia sẻ. Em chăm chỉ học tập, trên lớp có ít bạn, chỉ tập trung vào học, về nhà bệnh nhân không đi chơi, không tập thể dục, thời gian rảnh đọc sách, học bài.

Bệnh nhân đạt học sinh giỏi các năm cấp 1, cấp 2, bệnh nhân có niềm đam mê với môn tiếng Anh, nên dành nhiều thời gian và đầu tư cho môn học. Sau khi thi đỗ cấp 3 bệnh nhân tiếp tục học trường chuyên của tỉnh, lớp 10 bệnh nhân được thầy cô chọn vào đội tuyển ôn thi học sinh giỏi tiếng Anh.

Bố mẹ hối thúc việc học tiếng Anh, chỉ cần học tiếng Anh, điều này khiến bệnh nhân cảm thấy bị áp lực và dần dần chán nản ghét cả môn học yêu thích. Bệnh nhân xin ra đội tuyển vì cảm thấy áp lực và chán nản, không còn hứng thú trong việc học. Điều này khiến bố mẹ buồn và hay mắng bệnh nhân, hay nhắc lại việc bỏ thi này.

Bệnh nhân vẫn cố gắng duy trì việc học tập các môn học, tuy nhiên áp lực từ gia đình khiến bệnh nhân dần mất hứng thú, chán nản bi quan, không có định hướng cho tương lai. Khoảng 2 tháng trước khi đến khám bệnh nhân cảm thấy chán nản tất cả mọi thứ, không muốn học, trên lớp hay ngủ gục trên bàn, không tập trung nghe giảng, giảm quan tâm thích thú.

Em cũng không đi chơi, không tham gia các hoạt động với lớp, về nhà thường xuyên ở trên phòng không ra ngoài, thường hay cáu kỉnh, khó chịu với mọi người xung quanh. Bệnh nhân đêm ngủ kém hơn, chơi điện tử trên điện thoại , máy tính tới 2-3 giờ sáng và không học bài. Khi bị bố mẹ nhắc nhở bệnh nhân không nghe lời như trước, ngược lại còn cáu gắt, vùng vằng, hoặc không chịu nói chuyện với bố mẹ.

Bệnh nhân ăn uống kém, chán ăn, cảm giác không ngon miệng, gầy sút cân. Bố mẹ bệnh nhân phải nhờ cô ruột tới nhà nói chuyện cùng và đưa bệnh nhân đi khám, lúc này bệnh nhân chỉ chia sẻ với cô và không giao tiếp với bố mẹ.

Bệnh nhân đã được cô đưa đến khám tại phòng khám chuyên khoa Tâm thần, được chẩn đoán giai đoạn trầm cảm nặng có ý tưởng tự sát, được chỉ định nhập viện. Nhưng gia đình chưa thu xếp được người chăm sóc, bệnh nhân được kê đơn thuốc ngoại trú với sự theo dõi sát của gia đình.

Sau khi hết thuốc tình trạng của bệnh nhân không cải thiện, bệnh nhân không học, không nói chuyện với bố mẹ, sử dụng điện thoại nhiều, không chịu hoạt động, thường xuyên ở một mình trong phòng không ra ngoài, vẫn còn ý nghĩ tự sát. Bệnh nhân tái khám và nhập Viện Sức khỏe tâm thần

Sau khi thăm khám, trò chuyện, các bác sĩ kết luận bệnh nhân trầm cảm nặng có ý tưởng tự sát.

Bệnh nhân được điều trị bằng thuốc, tư vấn tâm lý và các liệu pháp thư giãn. Sau 2 tuần điều trị, bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, khí sắc cải thiện, vui vẻ, không còn suy nghĩ tiêu cực, tích cực tập thể dục thể thao, nói chuyện với mọi người xung quanh nhiều hơn.

Đồng thời em cũng cải thiện mối quan hệ với bố mẹ và có định hướng cho tương lai rõ ràng hơn. Bệnh nhân được xuất viện về nhà, duy trì thuốc và tái khám theo hẹn.

Đừng bỏ qua các dấu hiệu bi quan, chán nản của trẻ

Theo bác sĩ Lê Công Thiện, Trưởng khoa M4, Viện Sức khoẻ Tâm thần quốc cho biết, các rối loạn trầm cảm ở trẻ tuổi học đường cũng giống ở người lớn, tuy nhiên có vài sự khác biệt.

Đó là cảm xúc dễ bị kích thích, khả năng kiềm chế thấp nên dễ cáu giận, bùng nổ. Phần lớn các em bị trầm cảm thể hiện qua phàn nàn triệu chứng cơ thể: ăn uống kém ngon miệng, mệt mỏi, mất ngủ gặp nhiều hơn ở thanh thiếu niên so với người lớn, sự hứng thú và giảm tập trung thì ngược lại.

"Đáng lưu ý, tỷ lệ có ý tưởng và hành vi tự sát ở trẻ cao hơn ở người lớn. Một số trẻ trầm cảm cố gắng bù đắp cho lòng tự trọng thấp bằng cách cố gắng làm hài lòng người khác nên trẻ có thể xuất sắc trong học tập và cư xử tốt. Vì vậy trầm cảm của trẻ có thể không được chú ý", bác sĩ Thiện nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo bác sĩ Thiện, hoang tưởng, ảo giác có thể xuất hiện trong các trường hợp nặng. Ảo giác có thể khiến các em có thể "nghe" thấy giọng nói có nội dung xúc phạm các em hoặc xúi giục tự sát. Còn hoang tưởng tập trung vào chủ đề tội lỗi, bệnh tật, cái chết, hư vô, sự trừng phạt, kém cỏi và đôi khi bị ngược đãi.

"Hoang tưởng này hiếm gặp ở lứa tuổi tiền dậy thì, có thể do chưa trưởng thành về nhận thức", bác sĩ Thiện cho biết.

Bác sĩ Thiện nhấn mạnh, trầm cảm ở tuổi học đường ảnh hưởng đến sự tăng cân và phát triển cơ thể, kết quả học tập ở trường và các mối quan hệ bạn bè hoặc gia đình. Rối loạn trầm cảm chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hành vi tự sát ở trẻ em.

“Stress từ những sự kiện tiêu cực trong đời sống như sự mất mát người thân yêu, cha mẹ ly hôn, chứng kiến tự sát đều có liên quan đến sự khởi phát trầm cảm ở trẻ em.

Tuy nhiên, sự khởi phát trầm cảm ở trẻ em không chỉ từ những biến cố lớn mà những sự kiện căng thẳng nhỏ trong đời sống (bỏ học, bố mẹ mất việc, gia đình mâu thuẫn, khó khăn tài chính trong gia đình, người thân ốm) cũng có thể gây nên các triệu chứng của trầm cảm”

BS Thiện nhấn mạnh. khuyến cáo, dù trẻ mới 6-7 tuổi cũng có thể bị trầm cảm. Do đó, cha mẹ đừng bỏ qua các triệu chứng trầm cảm của trẻ như: Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, ngủ kém, thức đêm, ngủ ngày...);

Rối loạn ăn uống (bỏ ăn, chán ăn, ăn nhiều) hoặc than phiền đau đớn cơ thể nhưng đi khám lại không ra bệnh; học hành chán nản, kết quả học tập sa sút hoặc khóc lóc, bướng bỉnh, cãi lời, hành vi gây hấn. Có em lại buồn bã, bơ phờ, thiếu động lực, mất quan tâm, thu mình...

Ở trẻ lớn hơn có thể có các hành vi vi phạm pháp luật, sử dụng các chất kích thích như bia rượu, thuốc lá, chất gây nghiện..

Để dự phòng trầm cảm cho trẻ, theo bác sĩ Thiện, trẻ cần được quan tâm, chia sẻ từ phía gia đình, bạn bè, nhà trường và cộng đồng. Cha mẹ và người lớn cần phải nhận biết rõ các dấu hiệu trầm cảm ở trẻ để kịp thời can thiệp, trợ giúp trẻ.

Nếu trẻ trầm cảm ở mức nhẹ có thể "chữa lành" bằng việc trò chuyện, tâm sự, cùng trẻ tháo gỡ các khó khăn mà trẻ gặp phải. Nếu trẻ bị trầm cảm nặng cần đưa đi khám và điều trị kịp thời, tránh nguy cơ trẻ bị trầm cảm nặng dẫn đến hành vi muốn tự sát và tự sát.