Ví như "vàng trắng" nhưng "tỷ phú sứa" Cô Tô có nguy cơ phá sản

Hằng năm, vào thời điểm hiện tại, người dân làm nghề vớt sứa trên đảo Cô Tô đang rục rịch chuẩn bị gia cố thiết bị, phương tiện đánh bắt để vào mùa sứa lớn nhất trong năm (bắt đầu từ tháng 12 đến hết tháng 3). Nhưng năm nay, nghề sứa không còn khiến họ hào hứng nữa.

Công nhân lao động thời vụ tại các xưởng chế biến sứa có thu nhập khoảng 10 triệu đồng/tháng. Ảnh: Nguyên Ngọc.

Chị Hoàng Như Tuyết, một ngư dân có thâm niên 10 năm làm nghề vớt sứa, cho biết: “Năm nay thì bà con làm sứa buồn lắm, hàng còn chất đầy xưởng thế kia không biết người ta có mua cho không, nếu mua thì chắc chỉ trả giá bèo”.

Anh Lê Bá Tùng, chủ cơ sở sản xuất, chế biến sứa tại huyện Cô Tô, cho hay: “Hiện tại cả các chủ cơ sở lẫn bà con làm sứa ở đây đều đang trông chờ vào việc nhập sứa từ phía Trung Quốc. Hàng sứa thành phẩm từ mùa trước đã hỏng rất nhiều, nhiều chủ xưởng sứa thất thoát tiền tỷ”.

Huyện Cô Tô hiện có 35 cơ sở chế biến sứa, mỗi cơ sở giải quyết việc làm thời vụ cho từ 25 – 35 lao động, thu nhập bình quân từ 10 – 15 triệu đồng/người/tháng. Sản phẩm sứa biển chủ yếu xuất sang thị trường Trung Quốc.

Hiện tại nhiều ngư dân huyện đạo Cô Tô không còn hào hứng với nghề vớt sứa. Ảnh: Nguyên Ngọc.

Trong những năm gần đây, Cô Tô có những đột phá về kinh tế, đặc biệt nền kinh tế với thế mạnh là khai thác, nuôi trồng thủy sản. Trong đó chế biến sứa là một trong những ngành kinh tế chủ lực, có giá trị kinh tế cao. Sản lượng chế biến sứa biển trong 5 năm gần đây từ 100.000 – 300.000 thùng/năm, doanh thu từ 40 – 120 tỷ đồng. Năm 2018 và 2019 đạt 253.000 thùng, doanh thu ước tính đạt 101 tỷ đồng.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2018, chính sách biên mậu từ phía Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ các mặt hàng nông sản nhập khẩu của Việt Nam, trong đó có sứa biển. Cụ thể, phía Trung Quốc siết chặt lại quy định kiểm soát nhập khẩu, tăng cường thực hiện quy định về truy xuất nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa, vệ sinh an toàn thực phẩm, yêu cầu về bảo quản, đóng gói hàng hóa…

Bên cạnh đó, mặt hàng sứa biển muối chưa có trong danh mục được phép nhập khẩu chính thức vào thị trường Trung Quốc thông qua con đường chính ngạch. Vì thế, sản phẩm sứa biển của Cô Tô chưa đủ điều kiện để được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, gây khó khăn và ảnh hưởng lớn đến nghề chế biến sứa của huyện. Số lượng sứa biển chưa tiêu thụ hiện là khoảng 150.000 thùng, đang được lưu giữ phần lớn tại các kho hàng cho thuê với chi phí cao.

Sứa thành phẩm tồn đọng tại Cảng ICD Thành Đạt (Móng Cái) do bị phía Trung Quốc thắt chặt quản lý nhập khẩu. Ảnh: Nguyễn Quý.

Lãnh đạo huyện Cô Tô nhìn nhận, năm 2019, ngành khai thác và chế biến sứa ở Cô Tô gặp khó khăn. Nguyên nhân là do Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chủ yếu sản phẩm này đang siết chặt lại quy định kiểm soát nhập khẩu nên sản phẩm bị ứ đọng cục bộ không xuất khẩu được. Ngoài ra, do hàng hoá của ta chưa đáp ứng được các yêu cầu nhập khẩu của phía Trung Quốc.

Qua khảo sát thực tế tại một số cơ sở sản xuất, chế biến bảo quản sứa và bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn đối với sản phẩm sứa biển trên địa bàn huyện Cô Tô, Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh đã chỉ ra những thiếu sót trong quy trình sản xuất chế biến sứa.

Ông Nguyễn Văn Công, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh cho rằng, trước mắt cần rà soát lại toàn bộ các điều kiện, đầu tư lại các hạng mục công trình đáp ứng về điều kiện, quy trình sản xuất của các cơ sở sản xuất để được cấp giấy chứng nhận đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa.

Huyện Cô Tô cần chú trọng đến việc bổ sung sản phẩm sứa biển vào danh mục sản phẩm có thế mạnh của địa phương, phải hướng tới cung cấp cho nhiều thị trường, không chỉ trông chờ vào thị trường Trung Quốc. Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh sẽ hỗ trợ về các thủ tục pháp lý có liên quan đến việc xuất khẩu sứa sang nước ngoài trong thời gian sớm nhất.