8 điều nhà báo không được làm khi tham gia mạng xã hội

Chiều 25.12, Hội Nhà báo Việt Nam đã tổ chức buổi họp báo công bố “Quy tắc sử dụng Mạng xã hội của người làm báo Việt Nam.

Phát biểu tại đây, nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, sau khi Hội Nhà báo Việt Nam ban hành 10 Điều quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam, dư luận báo chí đánh giá cao về những nội dung đã được đưa ra trong Quy định với nhiều điểm mới. 

Trong đó, nhiều ý kiến quan tâm đặc biệt đến Điều 5 của Quy định. Đó là, Nhà báo và trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội (MXH) và các phương tiện truyền thông khác. Đây là vấn đề nhận được sự quan tâm sâu sắc của toàn xã hội. Bởi lẽ, trong thời kỳ cách mạng 4.0, thời kỳ của MXH và phổ biến là Facebook, ở diễn đàn tự do của hàng triệu con người, các thông tin được cập nhật đa chiều giúp chúng ta có một cái nhìn khách quan, toàn diện hơn.

Nhà báo Hồ Quang Lợi – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu tại buổi họp báo công bố “Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam. Ảnh: Thành An

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, những tiện ích mà MXH mang lại cho xã hội và giới báo chí thì MXH cũng ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống báo chí. Nhiều nhà báo – hội viên bị chi phối bởi áp lực tin bài, thời gian, đã bỏ qua khâu quan trọng nhất là kiểm chứng độ xác thực của thông tin. “Điều đó đã gây hệ lụy không nhỏ tới sự ổn định của xã hội, làm suy giảm lòng tin đối với báo chí và đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam.

Mặt khác, sau hai thực hiện Luật báo chí năm 2016 và 10 Điều Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, bên cạnh những kết quả tích cực, đáng ghi nhận, cũng còn nhiều hạn chế, thiếu sót, có những vấn đề mới phát sinh cần phải cập nhật, bổ sung để giúp cho hội viên – nhà báo của chúng ta hiểu hơn trách nhiệm, nghĩa vụ công dân của hội viên nhà báo khi hoạt động nghề nghiệp, đặc biệt là khi tham gia MXH.

Trước các hạn chế về đạo đức nghề nghiệp và hạn chế về trình độ tác nghiệp của một số nhà báo khi tham gia MXH. Từ yêu cầu trực tiếp và cụ thể đối với đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam đã khẩn trương xây dựng quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam bao gồm những nguyên tắc chuẩn mực cơ bản mà những người làm báo cần làm và những điều người làm báo Việt Nam không được làm khi sử dụng MXH.

“Ngày hôm qua (24.12), Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã chính thức ký quyết định công bố Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam. Và hôm nay, Hội Nhà báo đã tổ chức buổi họp để công bố về việc này”, ông Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nhà báo Hồ Quang Lợi cho biết, Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam gồm có 3 chương và 7 điều, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1.1.2019.

4 việc cần làm và 8 việc không được làm

Tại buổi họp báo, nhà báo Phan Hữu Minh – Trưởng Ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam đã công bố, ban hành Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam.

Theo đó, Điều 3 Quy tắc nêu rõ 4 điều về “Những việc/điều người làm báo Việt Nam cần làm khi tham gia MXH”. Đó là: Sử dụng tài khoản MXH của cá nhân mình để tương tác, chia sẻ, đăng tải, cung cấp, định hướng thông tin có ích cho xã hội và đất nước (1). Đăng tải bình luận, ý kiến nhận xét đúng mực, có văn hóa, có trách nhiệm về những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm (2). Thông báo cho cơ quan có thẩm quyền những thông tin sai sự thật bị phát tán trên MXH có ảnh hưởng xấu, gây tổn hại đến lợi ích của cộng đồng, đất nước, uy tín của tổ chức, cá nhân (3). Phát hiện, khai thác có kiểm chứng, có chọn lọc thông tin về những vấn đề mới của xã hội để phục vụ tác nghiệp báo chí (4).

Các Nhà báo đến dự buổi họp báo công bố “Quy tắc sử dụng MXH của người làm báo Việt Nam. Ảnh: Thành An

Tại Điều 4, quy định 8 điều về “Những việc/điều người làm báo Việt Nam không được làm khi tham gia MXH”. Cụ thể: Thứ nhất, vi phạm các quy định về quản lý, cung cấp, sử dụng thông tin trên mạng các quy định về bảo mật dữ liệu, tài liệu; quy định về bảo vệ bí mật thông tin riêng, thông tin cá nhân của công dân và các quy định khác của pháp luật.

Thứ hai, đăng tải, gỡ bài viết, hình ảnh, âm thanh trên MXH vì mục đích tống tiền hoặc các mục đích không trong sáng khác.

Thứ ba, đăng tải các tin, bài, hình ảnh, âm thanh trên MXH, đưa các bình luận, chia sẻ quan điểm cá nhân hoặc trích đăng lại các bài phát biểu, ý kiến trái với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; trái với nội dung, quan điểm của tác phẩm báo chí mà bản thân người làm báo đã viết và đăng tải, trái với quan điểm của cơ quan báo chí nơi mình công tác.

Thứ tư, bình luận, nhận xét, chia sẻ các thông tin có mục đích kích động, lôi kéo người khác phản ứng tiêu cực về các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại… có yếu tố phức tạp, nhạy cảm đang cần tạo cách nhìn, thái độ tích cực mang tính xây dựng của cộng đồng và sự đồng thuận xã hội.

Thứ năm, sao chép, chia sẻ, phát tán tin, bài, tác phẩm, âm thanh, hình ảnh có được bằng những cách thức không hợp pháp, vi phạm bản quyền.

Thứ sáu, thông tin vụ việc chưa được kiểm chứng, gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho các hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan Nhà nước hoặc người thi hành công vụ; gây tổn hại về thể chất, danh dự, nhân phẩm của công dân; tuyên truyền, kích động bạo lực, cổ súy lối sống đồi trụy, tục mê tín dị đoan, các hành vi tiêu cực, phân biệt đối xử về giới, vùng, miền, dân tộc, chủng tộc.

Thứ bảy, miêu tả thô thiển, phản cảm những hành động dâm ô, tội ác, thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa của dân tộc và đạo đức xã hội.

Thứ tám, sử dụng logo, hình ảnh, thông tin dữ liệu của tổ chức Hội Nhà báo Việt Nam; sử dụng danh nghĩa Hội Nhà báo Việt Nam khi tham gia các diễn đàn, trang MXH khi chưa được phép.