Trung Đông bên bờ vực xung đột tàn khốc sau vụ Iran tấn công trả thù chưa từng có vào Israel

Trong cuộc họp khẩn cấp tại Liên Hợp Quốc hôm Chủ nhật, Tổng thư ký António Guterres tuyên bố, người dân Trung Đông đang phải đối mặt với nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột toàn diện thực sự tàn khốc đồng thời kêu gọi “kiềm chế tối đa” và lùi lại khỏi "bờ vực”. Cảnh báo của Tổng thư ký Guterres được đưa ra chỉ, vài giờ sau khi Iran phóng hơn 200 máy bay không người lái và tên lửa tấn công Israel rạng sáng 14/4 để trả đũa cho vụ không kích được cho là do Tel Aviv tiến hành vào Đại sứ quán Iran ở Damascus, Syria đầu tháng này.

“Điều quan trọng là tránh bất kỳ hành động nào có thể dẫn đến một cuộc đối đầu quân sự lớn trên nhiều mặt trận ở Trung Đông... Bây giờ là lúc phải kiềm chế tối đa”, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc nói với các đại biểu khi khai mạc cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, được Israel đề nghị triệu tập sau vụ tấn công của Iran vào Israel.

Người đứng đầu Liên Hợp Quốc nói thêm rằng, trong một lá thư riêng, Iran tuyên bố thực hiện cuộc tấn công quân sự vào các mục tiêu của Israel để thực hiện quyền tự vệ vốn có của Iran như đã nêu trong Hiến chương Liên Hợp Quốc và đáp trả cuộc không kích ngày 1/4 nhằm vào các cơ sở ngoại giao của Iran ở Damascus.

Mối đe dọa về một cuộc chiến tranh toàn diện tàn khốc giữa những kẻ thù truyền kiếp ở Trung Đông và sự tham gia tiềm năng của Mỹ đã khiến khu vực này rơi vào tình thế nguy hiểm. Vì thế, đã có những lời kêu gọi kiềm chế từ các cường quốc toàn cầu và các quốc gia Ả Rập để tránh leo thang thêm căng thẳng.

Tổng thống Joe Biden đã cảnh báo Thủ tướng Benjamin Netanyahu rằng, Mỹ sẽ không tham gia một cuộc tấn công trả đũa chống lại Iran, một lựa chọn mà nội các chiến tranh của ông Netanyahu đều ủng hộ.

Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cũng đã nói chuyện với các đối tác bao gồm Ả Rập Saudi, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và Jordan và nhấn mạnh sự cần thiết phải tránh leo thang căng thẳng, khẳng định tầm quan trọng của các phản ứng ngoại giao phối hợp dù tuyên bố rằng, Washington sẽ tiếp tục hỗ trợ quốc phòng cho Israel. 

Các quan chức Israel cho biết, trong cuộc họp khẩn cấp vào Chủ nhật, nội các chiến tranh gồm 5 thành viên của Thủ tướng Netanyahu đã ủng hộ việc trả đũa Iran, mặc dù chưa thống nhất về thời gian và quy mô của bất kỳ phản ứng nào như vậy.

Tổng thống Biden nói thêm rằng ông sẽ triệu tập các nhà lãnh đạo G7 để phối hợp các phản ứng ngoại giao nhằm lên án Tehran - một dấu hiệu khác cho thấy ông đang cố gắng tránh bất kỳ sự leo thang quân sự nào nữa có thể đẩy Trung Đông đến bên bờ vực chiến tranh toàn diện.

Biên tập viên an ninh và quốc phòng Deborah Haynes của Sky News bình luận, bất chấp những lời kêu gọi kiềm chế leo thang căng thẳng, tình hình ở Trung Đông hiện "cực kỳ nghiêm trọng" và nếu Israel quyết tâm trả đũa Iran thì điều này có thể gây ra một cuộc chiến tranh khu vực, thậm chí có thể là Thế chiến.

Theo bà Haynes, mọi người ở Anh và Mỹ đều hy vọng rằng Israel sẽ không trả đũa nhưng có những tiếng nói ở bên trong Israel "muốn có một đòn trả đũa mạnh mẽ".

“Có những lo ngại rất lớn về nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh khu vực, thậm chí có thể là Thế chiến. Đây là thời điểm mà thế giới không chỉ có xung đột ở Trung Đông. Thế giới cũng đã chứng kiến chiến tranh hoành hành ở châu Âu", bà Haynes nhấn mạnh đồng thời dự đoán rằng, nếu xung đột toàn diện ở Trung Đông nổ ra, nó sẽ "làm phân tán sự chú ý của các đồng minh đang hỗ trợ Ukraine, khiến họ tập trung nguồn lực vào cuộc xung đột ở Trung Đông".

"Tình hình hiện tại "cực kỳ nghiêm trọng". Đó là một thách thức lớn. Và đó là lý do tại sao "rất nhiều nỗ lực đang diễn ra ở hậu trường và công khai để cố gắng ngăn chặn điều này", bà nhấn mạnh.

Một chuyên gia khác cũng nhận định, một cuộc tấn công trả đũa của Israel vào Iran có thể "mở chiếc hộp Pandora dẫn đến một cuộc xung đột rộng lớn hơn" ở Trung Đông.

Tiến sĩ Sanam Vakil, Giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Chatham House nói với Sky News rằng, quả bóng giờ đây “hoàn toàn thuộc về Israel”.

Bà cho biết các quan chức Israel sẽ cân nhắc xem nên tiến hành trả đũa hay tạm dừng để "suy nghĩ về các bước tiếp theo" và thực hiện "cách tiếp cận chiến lược hơn để dần dần đẩy lùi Iran"nhằm tập trung vào cuộc chiến ở Gaza.

Bà cũng dự đoán rằng, khó có khả năng Israel sẽ nhắm vào khả năng hạt nhân của Tehran nếu nước này chọn tấn công trả đũa.

“Họ (Israel) có thể đang tìm kiếm các mục tiêu (trả đũa) tương tự - một khu phức hợp quân sự, ở một nơi nào đó không gây ra thiệt hại về cơ sở hạ tầng dân sự hoặc cơ sở hạ tầng rộng lớn hơn. Tất nhiên nó vẫn sẽ rất rủi ro vì nó có thể mở chiếc hộp Pandora dẫn đến một cuộc xung đột rộng lớn hơn mà tất cả chúng ta đều lo sợ", Tiến sĩ Vakil nói.