Đồng bằng mình có rất nhiều từ liên quan đến họ nhà cua. Từ cua đồng, cua biển, đến ba khía, con còng, chù ụ…Rồi nào là cua ốm, cua lột, cua gạch, cua gạch vuông, cua hai da…, cùng với đó là biết bao nhiêu cách chế biến từ đơn giản đến công phu, tạo nên một mảng ẩm thực riêng biệt về cua vô cùng hấp dẫn.
Cua Cà Mau, sản vật địa phương nổi tiếng.
Lâu lâu luộc một nồi cua, mà chỉ toàn lựa cua càng kình chủ yếu là… ăn càng cua thôi. Cua nhiều quá, thành ra ăn cũng phân biệt ngon dở, cua sáng trăng, cua tối trời, giờ thì đỏ mắt… tìm cua trong mỗi tô bún riêu.
Ở xứ nước mắm cá linh ủ ăn quanh năm chẳng hết, nên thấy tiếc làm nước mắm cua đồng, rồi đem cho hàng xóm ăn lấy thảo. Nước mắm cua đồng không có được mùi thơm và màu đẹp như nước mắm cá linh, nên nhiều người chẳng khoái. Giờ mà ai cho 1 chai mới thấy chắt chiu… “thơm ngon đến giọt cuối cùng”.
Đó cũng là lúc người ta đi “hốt” ba khía về làm mắm, thu hoạch tầm vài tháng là cũng chẳng còn lu khạp nào mà chứa hết. Giờ về Cà Mau thấy người ta đi bắt ba khía quanh năm, bởi ngày càng khan hiếm nên cũng chẳng được bao nhiêu.
Mà bắt không đúng lứa, đúng mùa thì thịt cũng kém ngon. Cũng đáng mừng, là Cà Mau đã đăng ký thương hiệu cho con cua và con ba khía, vừa tôn vinh sản vật địa phương, cũng vừa giữ gìn cách thu hoạch, chế biến đúng theo truyền thống.
Phải chăng, lúc này biển “ngọt” hơn vì nước từ các cửa sông đổ ra mạnh hơn; chớ con cua thì cần độ mặn mới ngọt và chắc thịt. Thành ra, không biết xếp con còng vào loài nước ngọt hay nước mặn, cũng không hiểu sao có câu ca “dìa rẫy ăn còng”.
Ba khía Cà Mau.
Có chuyện trớ trêu, nhắc hồi xưa thì cua tôm đầy biển, đầy đồng; ngặt chẳng có giao thông thuận lợi, chèo xuồng cả chục cây số ra chợ thì cua tôm sình thúi hết.
Nên nói giàu có sản vật cũng chỉ là “tự cung, tự cấp”, ngoài làm khô, làm mắm không hết thì thôi. Còn giờ đầy đủ tiện nghi trữ lạnh, máy móc chạy vèo vèo, thì cua tôm cũng ngày một ít đi. Nên giữ được cái “giàu” của hồi xưa, cùng với cái tiện nghi thuận lợi ngày nay, đồng bằng này giàu thiệt đó!