Miền Bắc trước nguy cơ thiếu điện trầm trọng: Chuyên gia khuyên ứng một khoản tiền từ Chính phủ

Tiết kiệm điện là giải pháp cấp bách

Chiều 9/6, tại Hà Nội đã diễn ra tọa đàm "Giải bài toán thiếu điện: Cách nào?". Chia sẻ tại sự kiện, ông Nguyễn Quốc Trung - Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) cho biết, dự báo trong tháng 6, tháng 7 năm nay, nắng nóng sẽ đạt đến cực hạn. Khoảng đầu tháng tháng 7 hàng năm, tần suất lũ về cao, nước về thượng nguồn sông Đà nhiều hơn nên nếu không có gì thay đổi, căng thẳng cấp điện tại miền Bắc mùa hè năm nay sẽ được giải tỏa.

Thuỷ điện Hoà Bình có vai trò điều tần hệ thống. Dù vậy, hiện tượng El Nino tái diễn năm nay, cộng với năm nay là năm nhuận, mùa khô sẽ có thêm 1 tháng vẫn sẽ khiến áp lực cấp điện gia tăng.

"Đến tháng 8 cấp điện được giải tỏa khi qua giai đoạn mùa khô và các nhà máy điện được vận hành ổn định", ông Nguyễn Quốc Trung nói.

EVN hiện đang chiếm 38,4% tổng công suất hệ thống điện, còn lại của nhà đầu tư khác; Về lưới truyền tải, EVN đang nắm 100%. Về phân phối bán lẻ, EVN bán cho 92% khách hàng toàn quốc, 8% khách hàng còn lại là 900 các hợp tác xã, các công ty cổ phần và các DN khác.

Trong lúc này, đại diện A0 cho biết, cố gắng vận hành hệ thống tối ưu hơn: Chẳng hạn, hơn 200 nhà máy thủy điện nhỏ ở khu vực miền Bắc phải vận hành vào đúng lúc khách hàng cần để hạn chế tối thiểu việc tiết giảm. Việc này làm lợi cho miền Bắc hơn 1.000 MW. Ngoài ra, chúng tôi cũng phải tính đến việc nhập khẩu điện song nguồn này cũng khó khăn do Trung Quốc cũng đang cắt giảm điện. Tổng lượng điện nhập khẩu rất bé, gần như không đáng kể trong tổng sản lượng miền Bắc.

"Chúng tôi vẫn cần sự đồng hành của khách hàng trong việc duy trì hệ thống điện miền Bắc ổn định. Nếu không tiết kiệm điện và có những giải pháp cấp bách, khi thủy điện Hòa Bình về mực nước chết thì chúng ta sẽ mất 1.920 MW nữa. Tình hình lúc ấy sẽ rất khó khăn và căng thẳng hơn rất nhiều. Khi nhà máy có vai trò điều tần hệ thống này không còn nữa, thì ảnh hưởng rất lớn không chỉ miền Bắc mà cả hệ thống điện quốc gia. Cho nên rất cần sự chung tay của khách hàng khu vực phía Bắc", đại diện A0 kêu gọi.

EVN tính toán đầu tư thêm đường truyền tải

Thực tế, miền Bắc là khu vực có tốc độ tăng trưởng phụ tải cao nhất cả nước, ngưỡng 9,3%/năm trong 2016-2020, tương ứng gần 6.000 MW. Nhưng tăng trưởng nguồn điện chỉ đạt 4.600 MW giai đoạn này, khoảng 4,7% một năm. Ngược lại, ở miền Trung và miền Nam tăng trưởng nguồn điện cao hơn nhiều so với tăng trưởng nhu cầu. Do đó, việc truyền tải điện từ miền Nam, miền Trung ra miền Bắc đang nhận được nhiều kỳ vọng.

Đề cập khả năng truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc EVN cho biết: Hệ thống truyền tải Việt Nam sở hữu, vận hành là lớn nhất Đông Nam Á. Liên quan lưới truyền tải Bắc - Nam, chúng ta đã có 2 đường dây 500 kV mạch 1 và mạch 2, và đã xây dựng mạch 3 từ Vũng Áng (Hà Tĩnh) đi vào phía Nam.

"Trong 27 tỉnh miền Bắc, Hà Tĩnh hưởng lợi đường dây này nên tình hình cung ứng điện tốt hơn", ông Lâm nói.

Ngoài ra, tổng sơ đồ điện VIII đã đặt ra kế hoạch làm đường dây 500kV mạch 3 từ Hà Tĩnh trở ra miền Bắc kết nối đến Hưng Yên để khép kín mạch vòng này, thời gian thực hiện từ nay đến năm 2030.

Tuy nhiên, đây là vấn đề cấp thiết nên EVN đang giao Tổng công ty truyền tải điện quốc gia báo cáo bộ ngành thực hiện ngay dự án này.

"Nếu dốc sức làm thì có thể có thêm 1.000-1.500 MW kết nối mạch vòng đưa điện từ Nam ra Bắc", ông Võ Quang Lâm đánh giá.

Ông Hà Đăng Sơn, chuyên gia năng lượng cho hay, tình trạng thiếu điện đã được cảnh báo cách đây 2 năm và được nhắc nhiều hơn từ năm 2022, đặc biệt là ở khu vực phía Bắc.

"Các tính toán đều nói rủi ro lớn trong cung ứng điện cho miền Bắc trong năm 2023-2024. Nguyên nhân vì miền Bắc gần như không có nguồn mới nào cả. Ngay cả nhiệt điện Thái Bình 2 cũng xây dựng gần 10 năm mới được hòa lưới thành công. Thủy điện thì 3-4 năm qua đều đã xây dựng hết cả rồi.

Ông Sơn cho rằng tình huống này cần ứng cứu khẩn cấp của Chính phủ. "EVN đang lỗ, liệu Chính phủ có thể cho EVN dùng tạm một khoản tiền rồi hoàn lại về sau hay không. Chính phủ có thể có các giải pháp ứng phó khẩn cấp như thế hay không", vị này băn khoăn.

Ông Hà Đăng Sơn chia sẻ: Nhiều người hỏi tôi tình trạng quá tải như này còn diễn ra lâu không. Tôi không biết luôn. Nếu thủy điện về thì rất là may mắn, còn tiếp tục hạn hán thế này, thì quay lại câu chuyện năng lực tài chính của EVN phải ứng phó tình huống này như thế nào. Theo tôi, tình trạng khẩn cấp này cần có sự can thiệp lớn nhất của Chính phủ, Quốc hội.

Giải pháp lập lịch cắt giảm theo cấp ưu tiên

Để phân bổ công suất và tiết giảm điện, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có văn bản khẩn yêu cầu Tổng Công ty điện lực miền Bắc (EVNNPC) tính toán, phân bổ công suất cho các Công ty Điện lực cấp tỉnh và nguyên tắc điều hoà, tiết giảm điện thực hiện theo quy định tại Thông tư 34.

EVN lưu ý một số nguyên tắc để tính toán hệ số điều chỉnh khi phân bổ công suất khả dụng cho các công ty điện lực (CTĐL) cấp tỉnh và chỉ đạo các CTĐL cấp tỉnh lập kế hoạch điều hoà, tiết giảm điện.

Đó là, ưu tiên cấp điện cho các khách hàng sử dụng điện quan trọng được UBND cấp tỉnh phê duyệt; ưu tiên cấp điện phục vụ các hoạt động chính trị - xã hội quan trọng và các sự kiện khác trên địa bàn theo chỉ đạo của UBND cấp tỉnh.

Ngoài các khách hàng sử dụng ưu tiên trên, EVN yêu cầu các đơn vị căn cứ đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội của từng địa phương để lựa các đối tượng khách hàng ưu tiên cung cấp điện.

Trong đó lưu ý, các khách hàng sử dụng điện ưu tiên thấp gồm: nhóm khách hàng thâm dụng năng lượng như sản xuất sắt thép, xi măng, vật liệu xây dựng; tiểu thủ công nghiệp và làng nghề...; các khách hàng sử dụng điện có nguồn dự phòng tại chỗ.

Về thời gian, EVN yêu cầu, hạn chế tiết giảm điện quá 8h đối với khách hàng sinh hoạt, hạn chế việc tiết giảm vào các khung giờ sinh hoạt của các phụ tải sinh hoạt và vào các ngày cuối tuần của các phụ tải tại các khu du lịch dịch vụ.

"EVNNPC chỉ đạo các CTĐL cấp tỉnh xây dựng kế hoạch tiết giảm chi tiết để báo cáo UBND tỉnh, thành phố và thực hiện tiết giảm theo kế hoạch, đảm bảo luân phiên, công bằng, đáp ứng hợp lý nhu cầu điện cho sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân.